Του Θεόδωρου Περράκη
Οσα πρέπει να γνωρίζουμε για τα Αιωρούμενα Σωματίδια
Αφορμή για το σημερινό μου άρθρο είναι οι δημοσιευμένες επισημάνσεις και ανησυχίες για μια ακόμα φορά του Ιατρικού Συλλόγου Μαγνησίας σχετικά με την αέρια ρύπανση και στη περιοχή μας.
Από τα χρόνια του «πατέρα της ιατρικής», του Ιπποκράτη, όταν τον ρωτούσαν οι μαθητές του για την ποιότητα της υγείας των κατοίκων μιας συγκεκριμένης περιοχής, τους απαντούσε: Για να αποφανθώ, πρέπει προηγουμένως να μου αναφέρετε τι αέρα αναπνέουν και τι νερό πίνουν οι κάτοικοι της συγκεκριμένης περιοχής.
Τον Απρίλιο του 1993 ο καθηγητής Σιχλετίδης και οι συνεργάτες του από την πνευμονολογική κλινική του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης έκανε έρευνα σε 3.500 παιδιά 9-12 ετών των δημοτικών σχολείων του Bόλου και τα συνέκρινε με άλλες περιοχές της Ελλάδος. Διαπιστώθηκε λοιπόν ότι στον Βόλο, παραδόξως για τις φυσικές ομορφιές της περιοχής μας, είχαμε το ίδιο ποσοστό πνευμονοπαθειών με τις δυτικές περιοχές της Θεσσαλονίκης, τις πιο ρυπογόνες, και την Πτολεμαΐδα! Ενώ στην Έδεσσα και το Κιλκίς που έχουνμικρότερη ατμοσφαιρική ρύπανση τα νούμερα έδειξαν ανάλογα μικρότερο ποσοστό παιδικών πνευμονοπαθειών. Και οι αριθμοί πάντοτε εκφράζουν τηναλήθεια!….Έκτοτε έγιναν πολλές επισημάνσεις και σχετικές διημερίδες και μελέτες αφού έχουμε και ως πρύτανη του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας τον διακεκριμένο καθηγητή πνευμονολογίας κ. Γουργουλιάνη.
Το πρόβλημα της αέριας ρύπανσης και στην περιοχή μας, απασχόλησε και την ταπεινότητά μου ως παιδίατρο και ως τ. διευθυντή της Παιδιατρικής Κλινικής του νοσοκομείου μας. Από το 1987, και έκτοτε, δημοσίευσα σειρά άρθρων μου στον τοπικό τύπο σχετικά με την αερορύπανση της περιοχής μας και το παθητικό αλλά και ενεργητικό κάπνισμα των ανηλίκων.
Τον τελευταίο καιρό η Ειδική Μόνιμη Επιτροπή Περιβάλλοντος της Βουλής έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου για την Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη, την Πάτρα, τη Λάρισα, τον Βόλο και το Ηράκλειο, όσον αφορά το πρόβλημα της αέριας ρύπανσης και την έλλειψη πρασίνου.
Βέβαια, σύμφωνα με τη ΝΑΜ «είναι αξιοσημείωτη η μείωση του αριθμού των ημερών υπερβάσεων στη συγκέντρωση των αιρούμενων σωματιδίων στο 1/3 σε σχέση με το 2006,και παραπάνω από το μισό, σε σχέση με το 2008, με όριο νομοθεσίας τα 40μg/ανά κυβικό μέτρο, και με ετήσιο αριθμό ημερών υπερβάσεων της οριακής μέσης ημερήσιας τιμής τις 35 ημέρες».Βέβαια οι τιμές από τις μετρήσεις της ΝΑΜ διαφέρουν από εκείνες του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Η ΝΑΜ θεωρεί μόνο τον δικό της σταθμό ενταγμένο στο Εθνικό Δίκτυο Μέτρησης. Δεν αναγνωρίζει τις μετρήσεις από τους σταθμούς καταγραφής αέριας ρύπανσης του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και της ΔΕΥΑΜΒ. Αλλά αυτό γίνεται κατανοητό αν ληφθεί υπόψη ότι οι μετρήσεις γίνονται σε άλλη περιοχή του πολεοδομικού συγκροτήματος. Και ασφαλώς χειρότερες θα είναι οι τιμές εάν μετρούσαμε διαχρονικά στην περιοχή του παλαιού λιμεναρχείου…
Εκ πρώτης όψεως φαίνεται παράδοξο ότι σε αυτή την ειδυλλιακή πόλη που ευτυχήσαμε να κατοικούμε έχουμε αερορύπανση. Όμως εάν ληφθεί υπόψη ότι το Πήλιο αποτελεί φραγή για τους βόρειους ανέμους, το παραλιακό μέτωπομε τις υψηλές πολυκατοικίες, ότι αποτελεί φραγή για το αναζωογόνο αεράκι του Παγασητικού, οπότε οι ρύποι επιπολάζουν: από τα αυτοκίνητα και ιδιαίτερα τους κινητήρες Ντίζελ, από τα φορτηγά που μεταφέρουν τσιμεντόσκονη χωρίς σκέπαστρο, από τους δρόμους που δεν ξεπλένονται όσο θα έπρεπε, απότους καυστήρες των πολυκατοικιών («χειμερινοί ρίποι», περισσότεροι πριν το φυσικό αέριο). Από τις βιομηχανίες που βρίσκονται εκατέρωθεν της πόλης, και τις βιοτεχνίες που δεν σέβονται το περιβάλλον.
Για να το κατανοήσουμε αυτό ας πάρουμε άλλο ένα παράδειγμα προς σύγκριση. Το Μιλάνο, είναι η πιο μολυσμένη πόλη της Ευρώπης! Διότι και αυτή έχει προς Βορράν της τις Άλπεις που και εκεί φράσουν, όπως και εδώ τους βορείους ανέμους, και προς νότο έχει την πεδιάδα του ποταμού Πάδου όπουκαι εκεί επιπολάζει το νέφος από τα αυτοκίνητα, βιομηχανίες, καυστήρεςπολυκατοικιών. Ακόμη το υψηλό βαρομετρικό παγιδεύει το νέφος πάνω απότην πόλη και ιδιαίτερα τα αιωρούμενα σωματίδια που είναι βαρύτερα του αέρακαι τα εισπνέουμε.
Η μόλυνση και ρύπανση ευρύτερα και του αέρα ειδικότερα, ευθύνονται γιαπολλές ασθένειες και θανάτους στις ρυπογόνες πόλεις. Αν ληφθούν μέτρα, τότεοι κάτοικοι παύουν να είναι στο έλεος από το νέφος και τότε οι επιπτώσεις και στην υγεία μειώνονται ανάλογα με το ποσοστό της μείωσης του νέφους. Ως παράδειγμα έχουμε το Δουβλίνο την εποχή προ του 1990 που είχε νέφος καιμεγάλο ανάλογα ποσοστό πνευμονοπαθειών, παθήσεων και θανάτων ευρύτερα, συνεπεία της καύσεως άνθρακα. Όμως μετά το 1990, που απαγορεύτηκεμε νομοθετική ρύθμιση η καύση του άνθρακα, μειώθηκαν ανάλογα και οι παθήσεις και οι θάνατοι, (παρά τη μεγάλη αύξηση των αυτοκινήτων έκτοτε).
Από το νέφος που αναπνέουμε, η επιστήμη κατέληξε ότι: Η πιο τοξική καιμολυσματική ουσία για την υγεία μας και ιδιαίτερα των παιδιών και των ευπαθών ομάδων, δεν είναι ούτε το μονοξείδιο του άνθρακα, ούτε το διοξείδιοτου θείου, ούτε το όζον, αλλά τα αιωρούμενα σωματίδια. Αυτά που εκλύονται από τη βιομηχανία, την καύση ιδίως κινητήρων ντίζελ, από του καυστήρες τωνπολυκατοικιών («χειμερινοί ρύποι», περισσότεροι προ της εφαρμογής τουφυσικού αερίου στις πολυκατοικίες, τις βιομηχανίες, αλλά και από το κάπνισμαενεργητικό αλλά και παθητικό στους κοινόχρηστους χώρους, παρά τις απαγορεύσεις…!
Τα αιωρούμενα σωματίδια υπήρχαν πάντοτε στην ατμόσφαιρα. Όμως η ανθρώπινη δραστηριότητα ευθύνεται που αυξήθηκαν δραματικά με επιπτώσειςστην υγεία μας τα τελευταία χρόνια. Επιπλέον τα σωματίδια στηρίζουν βλαβερές ουσίες, όπως μέταλλα, τοξικές ουσίες και χημικά.
Ας δούμε τι βλάβες στην υγεία μας προκαλούν τα αιωρούμενα σωματίδια:
Όσα έχουν διάμετρο έως 10 μικρά μένουν στο ανώτερο αναπνευστικό σύστημα και προκαλούν ρινίτιδες βρογχίτιδες, λαρυγγίτιδες.
Εκείνα που έχουν μικρότερη διάμετρο μπαίνουν στην κυκλοφορία του αίματοςδια των κυψελίδων και προκαλούν:
1. Αυξάνουν κατά 70% τον κίνδυνο για θρομβώσεις. Αφού επηρεάζουν την πυκνότητα του αίματος και αλληλοεπιδρούν με τα κύτταρα του αίματος γιατην ευκολότερη πήξη του, ακόμη αυξάνουν τη συγκέντρωση ενός αμινοξέος που συμπεριφέρεται στα αγγεία όπως η LDL (κακή) χοληστερόλη και ονομάζεται ομοκυστεΐνη. Για τα πρώτα δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτε, για τη μείωση της ομοκυστεΐνης όμως δρα ευεργετικά το φολικό οξύ, οι βιταμίνεςΒ1 και Β6 που υπάρχουν στα όσπρια (και στο κόκκινο κρέας εφόσον αυτό καταναλώνεται με μέτρο…) Είναι γνωστό από επιστημονικές έρευνες ότι ταεμφράγματα, εγκεφαλικά, και οι θρομβώσεις περιφερικών αγγείων είναι πιοσυχνά στις πόλεις που υπάρχει αερορύπανση. Επομένως εάν δεν υπάρχει ωςαιτία η μεγάλη ηλικία, η ακινησία για μεγάλο χρονικό διάστημα, ο διαβήτης,η λήψη ορμονών και αντισυλληπτικών (προκειμένου για γυναίκες), το κάπνισμα ενεργητικό και παθητικό, θα πρέπει να αποδοθεί η θρόμβωση στην αερορύπανση.
2. Αυξάνουν τον κίνδυνο κατά 40% να γεννηθεί ένα παιδί λιποβαρές, δηλαδή με βάρος μικρότερο και μήκος μικρότερο (γύρω στα 2,5 κιλά), με τους ανωτέρω μηχανισμούς, εφόσον η ποσότης του αίματος που κυκλοφορεί από τη«λεωφόρο της ζωής», δηλαδή δια του ομφαλίου λώρου, από τη μητέρα στοέμβρυο είναι περιορισμένη.
3. Εάν η συγκέντρωση των μικροσωματιδίων αυξηθεί κατά 1/1.000.000 του gr ο κίνδυνος μεταλλάξεων και καρκίνου του πνεύμονα αυξάνει κατά 14/%,όπως μας πληροφορούν επίσημες στατιστικές. Το κάπνισμα ευθύνεται κατά 85% για τον καρκίνο των πνευμόνων μας λέει η επιστήμη. Υπάρχει και οικογένειες πιο επιρρεπείς γονιδιακά και άλλες λιγότερο. Πάντως το ποσοστό κληρονομικού καρκίνου είναι ασύγκριτα μικρό.
Χρειάζεται επιτέλους να ληφθούν προληπτικά δραστικά μέτρα για την ατμοσφαιρική ρύπανση, και ιδιαίτερα για τους ανήλικους και τα έμβρυα. Και με την αντιμετώπιση στις υπερβάσεις των επιτρεπτών ορίων (αυστηρότερα σε περίπτωση βιομηχανιών και βιοτεχνιών εντός κατοικημένης περιοχής). Να τηρούνται τα όρια της κοινοτικής νομοθεσίας. Οι πολίτες αναγνωρίζουν ότι χρειάζεται «γενναιότητα απ’ όλους, για λύση στη ρύπανση». Προς τούτο θα πρέπει να μην υπάρχει έλλειμμα συνεργασίας μεταξύ Νομαρχίας και Δήμων για να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά το συνεχιζόμενο φαινόμενο της αέριας ρύπανσης. Έγιναν ορισμένα, και άλλα πρέπει να γίνουν για τον περιβαλλοντολογικό εκσυγχρονισμό των ρυπογόνων βιομηχανιών και βιοτεχνιών. Να εφαρμοστεί ο νόμος 3730/2008, άρθρο 1 περί προστασίας της οικογένειας και παιδικής ηλικίας από το κάπνισμα και η διεθνής σύμβαση, άρθρο16/2005 περί προστασίας πώλησης τσιγάρων προς ανηλίκους.
Θα είναι το σπουδαιότερο κληροδότημα και για τις επερχόμενες γενεές!…
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα
«ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ» στις 28/1/2010
