Tου Θωμά Στραβέλη, συγγραφέα – πανεπιστημιακού
Οι Δήμοι Θεσσαλίας αυτονομούνται και καινοτομούν! Συγκεκριμένα, ο Δήμος Σοφάδων, δείχνοντας αμέριστο ενδιαφέρον και ανθρωπιστικό ζήλο για θέματα υγιεινής των δημοτών του (αλλά και κάθε ενδιαφερόμενου) και πιστεύοντας στις καινοτόμες προσπάθειες οικονομικής και πολιτιστικής ανάπτυξης της Θεσσαλίας, συμμετέχει στο θεσσαλικό Δίκτυο Ιαματικών Πηγών, που έχει πρόσφατα δημιουργηθεί, με στόχο την προστασία, τη βελτίωση, την αξιοποίηση και την προβολή των ιαματικών πηγών των Δήμων Θεσσαλίας και Στερεάς Ελλάδας, την ανάδειξη του φυσικού τους περιβάλλοντος και την εξέλιξή τους στο χώρο και στο χρόνο.
Ο τουρισμός ενδιαφέρει την οικονομία, αλλά επηρεάζει το περιβάλλον, γι’ αυτό χρειάζεται μεγάλη προσοχή στην παροχή των υπηρεσιών και στην οργάνωση, που εξυπηρετεί την τουριστική κίνηση, τόσο στις περιοχές των ιαματικών λουτρών, όσο και σε χώρους ιστορικού και αρχαιολογικού ενδιαφέροντος. Σήμερα, γίνεται κατάχρηση του όρου «τουρισμός». Τα «ιερά προσκυνήματα», λόγου χάρη, αποκαλούνται «θρησκευτικός τουρισμός», κι αυτό υποβαθμίζει, αλλοιώνει, μαζικοποιεί και εμπορευματοποιεί την έννοια της θρησκευτικής συνείδησης.
Οι ιαματικές πηγές ανήκουν στις εναλλακτικές μορφές ιατρικής και αποτελούν τη λεγόμενη «νεο-ιπποκρατική και αφάρμακο» αντιμετώπιση των παθήσεων και, ως εκ τούτου, έχουμε νεοεκκολαπτόμενες ειδικότητες στο πεδίο της ιατρικής επιστήμης: τους υγιεινιστές και τους ορθοβιονόμους.
Ο τουρισμός (ιδίως ο μαζικός) επηρεάζει το περιβάλλον και υποβαθμίζει τον πολιτισμό της καθημερινότητας. Το στρωμένο τραπέζι δεν είναι το πιο όμορφο τοπίο! Οι τουρίστες είναι μια Διεθνής των Περιέργων, και δεν ωφελεί να φωτογραφίζουν οι τουρίστες τους ντόπιους και οι ντόπιοι τους τουρίστες.
Ζούμε πια σαν άγριοι μέσα σ’ έναν αστικό πολιτισμό, μακριά από τη μητέρα φύση. Από λογικά όντα αρχίσαμε να γινόμαστε άνθρωποι παράλογοι, όσο ικανοί κι αν είμαστε να σκεπτόμαστε, να επιχειρηματολογούμε και να κάνουμε θεωρητικές γενικεύσεις. Είμαστε στοχαστές και φιλόσοφοι, ηγέτες και εφευρέτες, επιστήμονες και απλοί άνθρωποι του λαού, αλλά απροσάρμοστοι (ή δυσκολοπροσάρμοστοι) στο φυσικό περιβάλλον, κι αγωνιζόμαστε να προσαρμοστούμε σε φυσικές συνθήκες ζωής, μα και να προσαρμόσουμε επίσης το φυσικό μας περιβάλλον στις ανάγκες μας. Αυτός ο ατέλειωτος αγώνας ανάμεσα στις φυσικές δυνάμεις και στην ανθρώπινη συμπεριφορά οδηγεί, μερικές φορές, σ’ ορισμένες μορφές βαρβαρότητας. Έχουμε συσσωρευμένες και λεπτομερειακές γνώσεις για την εξασφάλιση καθαρού πόσιμου νερού, αλλά μολύναμε το περιβάλλον. Χρησιμοποιούμε την τέχνη της άρδευσης, αλλά εξαντλήσαμε τον υδροφόρο ορίζοντα. Καταφεύγουμε στην αναδάσωση περιοχών για διαφορετικούς λόγους, αλλά προκαλούμε εμπρησμούς και καίμε τα δάση. Μονάχα η λογική και η ανθρωπιστική μεταρρύθμιση του εκπαιδευτικού μας συστήματος θα είναι σε θέση να μας κάνει να εκτιμήσουμε σωστά τις αντιφάσεις μας.
Στη μελέτη για την πνευματική και κοινωνική εξέλιξη του Έλληνα, ο πιο σημαντικός, μα κι ο πιο παραμελημένος τομέας είναι εκείνος που αφορά τον πολιτισμό της καθημερινότητας: ήθη και έθιμα, αθλητισμός, τουριστική και οικονομική αξιοποίηση του φυσικού μας πλούτου και των πολιτιστικών μας θησαυρών, επικοινωνία, ανθρωπιστική παιδεία, μουσεία, ερευνητικά εργαστήρια, βιβλιοθήκες και λεπτομερειακή ερμηνεία για την ουσία της μεγάλης επανάστασης, που σχετίζεται με τον αγώνα του ανθρώπου για την κυριαρχία του πάνω στο περιβάλλον.
Η Ελλάδα μάς κάνει να λησμονούμε το χρόνο, τη χυδαιότητα της εποχής μας, τη βαρβαρότητα των αισθημάτων, που διακατέχουν την ανθρωπότητα. Μας μαθαίνει να αγαπούμε τη ζωή, εξευγενίζει τις αισθήσεις μας, τον τρόπο που σκεπτόμαστε. Μας δίνει το μέτρο για όλα τα πράγματα. Έτσι, καθώς είμαστε καθισμένοι στη ζεστή αγκαλιά μιας παραλίας, μπροστά στην ήρεμη, παρηγορητική θάλασσα, αρχίζουμε να συνειδητοποιούμε, όσο βαθύτερα γίνεται, τη ματαιοδοξία όλων εκείνων των τρελών, που σπαταλούν την άθλια ζωή τους, για να συγκεντρώσουν όλο και περισσότερα χρήματα και να φτιάξουν περιουσία. Συνειδητοποιούμε ακόμη τα βάρβαρα ήθη των ανθρώπων εκείνων, των οποίων ο κόσμος περιορίζεται στα καζίνο και στους τόπους διασκέδασης, τα κοσμικά αυτά μέρη, όπου κυριαρχεί η πλήξη.
Αποκτούμε, είν’ αλήθεια, πλήρη συναίσθηση της γελοιότητας των πολιτικάντηδων, άπληστων για την εξουσία, που είναι, όμως, διαρκώς τα θύματα των δικών τους φιλοδοξιών. Αντιλαμβανόμαστε, τέλος, την μαλθακότητα εκείνων που φοβούνται τη ζωή, την ομορφιά, τον έρωτα. Όλα εκείνα τα πλάσματα που, με ψεύτικα ιδανικά, έκαναν τη ζωή τους κόλαση. Γιατί το χρήμα είναι ο βασικός παράγων διαφθοράς τού πνεύματος. Έχει μάλιστα ειπωθεί ότι το χρήμα δεν έχει οσμή: Πιο αξιόπιστο, όμως, μου φαίνεται να ισχυριστώ ότι μυρίζει απαίσια! Ο Πίνδαρος, για την ακρίβεια, αναφωνεί σ’ έναν από τους Ισθμιονίκες του: «Χρήμα, χρήμα, να τι είναι, σήμερα, ο άνθρωπος!».
Κι έναν αιώνα σχεδόν νωρίτερα, ο Θεόγνις δήλωνε με πικρία: «Δεν υπάρχει για τους περισσότερους ανθρώπους, παρά μια μονάχα αρετή, ο πλούτος. Όλα τα άλλα δεν χρησιμεύουν, τελικά, σε τίποτα». Είκοσι τέσσερις αιώνες, αργότερα, μετά το θρίαμβο της κερδοσκοπικής αστικής τάξης, που επωφελήθηκε τα μέγιστα από την επανάσταση του 1789, ο Ανατόλ Φρανς επαναλαμβάνει ό,τι και οι προαναφερθέντες, όταν διαπιστώνει ότι το χρήμα έγινε πια αξιοσέβαστο και αποτελεί τη μοναδική μας «αρχοντιά». Καταστρέψαμε όλες τις αρετές μας, για να τις αντικαταστήσουμε με αυτού τού είδους την «αρχοντιά», την πιο προκλητική, καταπιεστική και αυθάδη απ’ όλες!
Νομίζω πως αξίζει να σκεφτόμαστε με όρους πολιτισμού, και πολιτισμός είναι η ιεράρχηση των αναγκών και όχι η αδιάκοπη αύξηση αχρείαστων αναγκαιοτήτων. Στη σημερινή Ελλάδα, ποδοπατούμε το χορτάρι, συνεχώς, κι αυτό, συνεχώς ανασηκώνεται… Όσο για την υγεία τού σημερινού ανθρώπου, θα υπογράμμιζα τη σοφή ρήση ότι οι ασθένειες κάνουν πια διακοπές…
Διαβάσαμε στον ημερήσιο τύπο τα σχέδια του ΔΙΑΜ (Δίκτυο Ιαματικών Πηγών Θεσσαλίας και Στερεάς Ελλάδας), σχέδια που έχουν γίνει για να μπορούμε πιο εύκολα να αναγνωρίσουμε και να εκτιμήσουμε την αξία των ιαματικών μας πηγών και την ιστορία τους, να διαπιστώσουμε την ποιότητα των υδάτων τους και να καταστήσουμε γνωστό στο κοινό το σκοπό για τον οποίο χρησιμοποιούνται. Η τέχνη της διαχείρισης των ιαματικών πηγών είναι μια σπουδαία υπόθεση, που υπάγεται στον τομέα της εφαρμοσμένης λουτροθεραπείας. Όπως κι αν έχουν τα πράγματα, η εποχή μας έχει πια σχηματίσει την αντίληψη πως στην ιατρική επιστήμη ανήκει και ο τομέας των δημοσίων υπηρεσιών υγιεινής. Το καταστατικό λοιπόν του ΔΙΑΜ εκφράζει με πειστικό τρόπο την έννοια της ευεργετικής χρησιμότητας των ιαματικών πηγών, που μπορεί να προκύψει προς όφελος της δημόσιας υγείας. Οι ιαματικές πηγές στην Ελλάδα αποτελούν βασικούς τομείς της ελληνικής φύσης και θα μπορούσαν να διευρύνουν τους υδάτινους δρόμους της δημόσιας υγείας και να διανοίξουν νέους ορίζοντες κοινωνικής δράσης, οικονομικής ανάπτυξης και πολιτιστικού και επαγγελματικού προσανατολισμού.
