ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ

Η υπερβολή στη ζωή μας

η-υπερβολή-στη-ζωή-μας-23868

Του Κων. Απ. Σουλιώτη, επ. Λυκειάρχη

Ηεποχή μας μπορεί να χαρακτηριστεί ως εποχή της υπερβολής. Η υπερβολή σήμερα έχει πάρει διαστάσεις και παρουσιάζεται με πολλές μορφές και σε διάφορους τομείς, όπως στην παρουσίαση των συμβάντων, στις κρίσεις μας για τούς άλλους και τα πράγματα, στη χρήση των πάσης φύσεως αγαθών, στην εκφορά των λόγων μας και γενικώς στον τρόπο της ζωής μας.

Πολλοί από τούς ανθρώπους έχουμε το στοιχείο της υπερβολής και μάλιστα πολλές φορές ενοχλήσαμε άλλους και ενοχληθήκαμε από άλλους εξαιτίας της χρήσεώς της. Δεν είναι, πιστεύω, στον καθένα μας λίγες οι φορές πού διερωτηθήκαμε στο άκουσμα κάποιας είδησης: μέχρι ποιου σημείου φτάνει η πραγματικότητα;

Για να καταλάβουμε καλύτερα τη σημασία της υπερβολής ας κρίνουμε από δικές μας ενέργειες και συμπεριφορές. Σκεφθήκαμε ποτέ πόσες φορές γίναμε υπερβολικοί και βρεθήκαμε έκτος εαυτού, όταν δεχτήκαμε μία απλή παρατήρηση, ή γεμίσαμε από αθυμία ή πόση μεγάλη απογοήτευση δοκιμάσαμε από κάποια ασήμαντη και αδιάφορη αποτυχία μας; Και το ακόμη φοβερότερο σκεφθήκαμε τι αναστάτωση μπορεί να προξενήσαμε σε κάποια οικογένεια, επειδή υπερβάλλοντας χαρακτηρίσαμε τη διαγωγή κάποιου μέλους της; Σκεφθήκαμε πόσο πολύ μπορεί να ζημιώσαμε ηθικά ανεπανόρθωτα ανθρώπους σπιλώνοντας την υπόληψή τους και εκθέτοντάς τους με τις υπερβολές μας στα μάτια της κοινωνίας; Και δεν έχει σημασία, βέβαια, αν άθελα μας ή από πρόθεση υπερβάλαμε τα πράγματα. Σημασία έχει ότι με τη χρήση της υπερβολής έγινε η ηθική ζημία χωρίς να είναι εύκολη ή επανόρθωση της και η αποκατάσταση της τιμής και της υπόληψης τού άλλου.

Η υπερβολή δείχνει ανωριμότητα και επιπολαιότητα, επί πλέον δε η σκόπιμη υπερβολή δείχνει κακότητα, κακεντρέχεια και μίσος. Ό ’Αριστοτέλης λέγει ότι οι υπερβολικοί άνθρωποι «πάντα άγαν πράττουσι. Φιλούσι γάρ άγαν και μισούσιν άγαν και τ’ άλλα πάντα ομοίως». Αντίδοτο στην υπερβολή, την τόσο βλαπτική και καταστροφική, οι αρχαίοι Ελληνες αντέτασσαν το «μηδέν άγαν» και το «μέτρον άριστον». Δίδασκαν δηλαδή ότι τίποτα το υπερβολικό δεν επιτρέπεται να λέγει και να πράττει ό άνθρωπος. Η μεσότητα ήταν γι’ αυτούς κανόνας απαράβατος στην ατομική τους, άλλα και στην κοινωνική και πολιτιστική τους ζωή, θεωρητική και πρακτική. Πίστευαν ότι καθετί πού ξεπερνά το μέτρο δημιουργεί δυσαρμονία στους ενθουσιασμούς μας, στις συγκινήσεις μας, στις διάφορες ευαισθησίες μας, στις κρίσεις μας για τούς άλλους και σε κάθε εκδήλωση της ζωής μας. Απόδειξη της αρχής τού μέτρου και της μεσότητας για τούς προγόνους μας τα μεγάλα τους έργα πολιτισμού πού δημιούργησαν και τα οποία είναι κλασικά, μεγαλοπρεπή και θαυμαστά ακριβώς επειδή επικρατεί παντού το μέτρο.

Το πόσο κακό κάνει η υπερβολή γίνεται φανερό από τις περιπτώσεις κατά τις όποιες εμείς ή η οικογένειά μας θιχτήκαμε ή ζημιωθήκαμε από εσκεμμένη ή και επιπόλαια χρήση της εις βάρος μας.

Ως χριστιανοί και ως σοβαροί και υπεύθυνοι άνθρωποι δεν πρέπει να έχουμε καμιά απολύτως σχέση με την υπερβολή. Το ντύσιμό μας, το φαγητό μας, τα λόγια μας, η συμπεριφορά μας και γενικώς ή ζωή μας πρέπει να κινούνται στα πλαίσια της λογικής, της ευπρέπειας και τού μέτρου, ώστε σε καμιά περίπτωση να μην γινόμαστε αίτιοι κακού, άλλα πάντοτε ευεργετικοί και ωφέλιμοι προς τούς συνανθρώπους μας. Το μέτρο, για τον χριστιανό προπαντός είναι αρετή πρώτης προτεραιότητας, γιατί ο χριστιανός είναι άνθρωπος της αγάπης, η όποια εκδηλώνεται ως αφοσίωση προς τούς άλλους και πηγάζει από το θερμό ενδιαφέρον για οποιοδήποτε άνθρωπο. Συνεπώς η υπερβολή, η όποια έτσι κι αλλιώς προξενεί κακό, μίσος και βλάβη, ηθική και υλική, δεν έχει θέση και δεν μπορεί να έχει θέση σε καμία περίπτωση της ζωής μας, γιατί σ’ αυτή έχουν το θρόνο τους όλα τα πάθη.

Εμείς θα έχουμε στο νου μας πάντοτε ότι ο Χριστός μας θέλει ανθρώπους της αγάπης και της ευεργεσίας και ότι οι άγιοι μας άνοιξαν το δρόμο προς την αιωνιότητα με υπέρτατο όπλο όχι την υπερβολή, άλλα την εγκράτεια και την απάθεια.

Εγγραφείτε στο Newsletter του Ταχυδρόμου