Tου Θωμά Στραβέλη, συγγραφέα – πανεπιστημιακού
Ο πιο χρεοκοπημένος σ’ αυτή τη ζωή είναι εκείνος που έχασε τον ενθουσιασμό του. Το μεγαλύτερο επίτευγμα του ανθρώπου είναι να ζει για ένα μεγάλο σκοπό, κι αυτός ο μεγάλος σκοπός, χωρίς ενθουσιασμό, δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί. Έτσι, δεν ζει ο άνθρωπος. Ζει το έργο του. Εξάλλου, μην ξεχνάς ότι, όταν συμβαίνει κάποιο λυπηρό γεγονός, να βασίζεσαι στην αρχή ότι το ίδιο το συμβάν δεν αποτελεί δυστυχία, αλλά, αντίθετα, η ικανότητα να το ξεπεράσεις άξια, είναι ευτυχία, είναι επιβεβαίωση της αξιοσύνης, της θέλησης, της δημιουργικής σου δύναμης και της αντοχής σου.
Βάλε, λοιπόν, στόχο το φεγγάρι. Ακόμα κι αν αποτύχεις, θα βρεθείς ανάμεσα στ’ αστέρια. Και θα ενθουσιαστείς. Πρέπει, όμως, να ξέρεις ότι αν η ικανότητα μπορεί να σε πάει ψηλά, μόνο ο χαρακτήρας θα σε κρατήσει εκεί πάνω.
Η ήττα, βέβαια, είναι ένας δρόμος για να μη χαθούμε, ένας δρόμος που ανοίγει μπροστά μας για να συγκεντρώσουμε, με την πάροδο του χρόνου, μεγάλη εμπειρία από την οποία θα προκύψει η σοφία.
Μην ακολουθείς τα μονοπάτια. Πήγαινε εκεί που δεν υπάρχει μονοπάτι, κι άφησε τα ίχνη του. Κι ας αποτελείς εξαίρεση. Γιατί είναι ωραίο πράγμα (συνάμα κι οδυνηρό) να αποτελείς φωτεινή εξαίρεση, που θα σε οδηγήσει στην τιμή. Και η ανώτατη τιμή, που μπορεί κανείς να προσφέρει στην αλήθεια, είναι να την ακολουθεί, ώσπου να την ανακαλύψει.
Και μη φοβάσαι τις δυσκολίες. Μόνο οι δυσκολίες είναι κείνες, που κάνουν τους ανθρώπους να δείξουν και ν’ αποδείξουν τι πραγματικά είναι. Ένα διαμάντι δεν μπορεί να λάμψει χωρίς τριβή. Έτσι κι ο άνθρωπος, δεν μπορεί να τελειοποιηθεί χωρίς δυσκολίες. Μάλιστα ο άνθρωπος ανακαλύπτει (και αποκαλύπτει) τον εαυτό του, μόνο όταν αναμετριέται με τα εμπόδια. Και θα κατόρθωνε πολύ περισσότερα πράγματα, αν δε θεωρούσε πολλά ως ακατόρθωτα. Εσύ, μη βγαίνεις απ’ το μονοπάτι σου, αρκεί να ξέρεις πού θέλεις να πας. Γνωρίζεις, άλλωστε, ότι είναι αδύνατο να νικήσεις σε αγώνα δρόμου, αν δεν γνωρίζεις πού είναι η γραμμή του τερματισμού, ο ίδιος ο στόχος. Κι αν σκοτεινιάσει στο μονοπάτι σου, μη δειλιάσεις, γιατί, όσο πιο μεγάλο είναι το σκοτάδι, τόσο πιο εύκολα μπορείς να γίνεις αστέρι. Οι μάχες κερδίζονται, τελικά, από ανθρώπους που μπορούν και αντέχουν. Και οι μεγάλες δοκιμασίες, συχνά, μας προετοιμάζουν για μεγάλα έργα.
Στην ήσυχη θάλασσα όλοι είναι κυβερνήτες, και τα πλοία πιο ασφαλή στο λιμάνι. Όμως, δεν κατασκευάστηκαν γι αυτό το σκοπό. Κι ο σκοπός μετράει. Γιατί η ζωή είναι μία τραγωδία για τον άνθρωπο, που έχει άφθονα μέσα για να ζήσει, αλλ’ όχι κι ένα σκοπό, για τον οποίο πρέπει να ζήσει.
Μίλησα για τη θάλασσα, τα πλοία και τα λιμάνια, και καθόλου για τα βουνά και τον ουρανό. Η θάλασσα μας φέρνει τον ουρανό χαμηλότερα. Και, τότε, δύο πράγματα γεμίζουν την ψυχή μας με θαυμασμό μεγάλο. Ο έναστρος ουρανός από πάνω μας και ο ηθικός νόμος μέσα μας. Σ’ αυτό το σημείο, εγείρεται ένα ψυχολογικό ερώτημα: Τι γίνεται άραγε με τον άνθρωπο, που σπάνια νιώθει την ανάγκη να εναντιωθεί στο κακό, που σχεδόν πάντα συμβαίνει γύρω του; Η απάντηση είναι πως ο άνθρωπος, που δεν εξοργίζεται με το κακό, δεν επαναστατεί και δεν κάνει τίποτα να το χτυπήσει στη ρίζα του, αυτός ο άνθρωπος, συνήθως, δεν ενθουσιάζεται και για το καλό. Μένει ψυχρός και απαθής. Δεν βλέπει, ο δυστυχής, ποτέ του φλογάτο, γελαστό, ζεστό το φεγγαράκι.
Ας αισιοδοξούμε, λοιπόν. Ας κρατούμε σαν στεφάνι από άλικα ρόδα τη θέρμη και τον ενθουσιασμό στο μέτωπό μας, ολόγυρα. Ο ενθουσιασμός έχει μέσα του κάτι ένθεο. Με τον ενθουσιασμό, που θεωρείται πυρετός της λογικής, οδηγούμαστε σε τολμηρές πράξεις. Η εγκατάλειψη του ενθουσιασμού ρυτιδώνει την ψυχή. Και δεν υπάρχει ενθουσιασμός, που να μην τον είπε κάποιος τρέλα. Ας ενθουσιαζόμαστε, λοιπόν, κι ας τρελαινόμαστε, ας ενθουσιαζόμαστε… κι ας ανεβαίνει ο πυρετός. Δεν πειράζει. Δείτε τα ενθουσιώντα νιάτα. Σαν να μας φτερώνουν, όταν είναι πλάι μας!
