Του Βασίλη Καραμπερόπουλου
Στα προπολεμικά χρόνια, αλλά και μεταπολεμικά μέχρι τις δεκαετίες του ‘50 και ‘60 διέμεναν στην Κοκκίνα οι φτωχοσαρακατσαναίοι στις χορτάρινες κωνικές καλύβες από το βάλτο, λυγαριές ή σελίκια, αυτό ήταν το σπιτικό τους. Φαγητό στο ύπαιθρο, όταν έβρεχε κάτω από τα τσίγκια, πλύσιμο στην υπαίθρια σκαφίδα, μπάνιο στη βαρέλα και λιτοδίαιτες στην καθημερινή διατροφική ρουτίνα. Οι γυναίκες των φτωχοσαρακατσαναίων της Κοκκίνας (οι άνδρες τους ήταν τσοπάνηδες- υποτακτικοί στους μεγαλοκτηνοτρόφους), έδωσαν μαθήματα εργασιομανίας για προκοπή και ζωή, σε όλο τον κόσμο, ανεβάζοντας ψηλά τη γυναίκα σαν μάνα, σαν σύζυγο, σαν άνθρωπο. Και αυτό με την καθημερινή επιπλέον δουλειά μεταφοράς καψαλιών για προσπορισμό εσόδων, ενισχύοντας έτσι τις οικογένειές τους. Κάθε μέρα, τα απογεύματα, μάζευαν από τα καμένα πουρναροτόπια, καψάλια, (μικρούς καρπούς καμένων πουρναριών) από τη γύρω περιοχή. Τα μετέφεραν ζαλίκα στο χωριό και την επόμενη το πρωί, κάθε πρωί, αφού οι άνδρες πήγαιναν στη δουλειά τους, ως τσοπάνηδες και τα παιδιά στο σχολείο, φορτώνονταν ζαλίκα τα καψάλια, βαρύ φορτίο, με κατεύθυνση το Βελεστίνο (διαδρομή 1 1/2 ώρα περίπου) για να τα πουλήσουν στα γαλατάδικα του Βελεστίνου, που τα χρησιμοποιούσαν ως καύσιμη ύλη. Για να γυρίσουν πίσω στις καλύβες με τη αξία του «φορτίου» και με ψώνια, φρέσκο ψωμί και χαλβά, συνεχίζοντας την υπόλοιπη μέρα με τις σπιτικές εργασίες και τη φροντίδα των παιδιών, εκτός από το χρόνο συλλογής των καψαλιών.
Η διαδρομή Κοκκίνας Βελεστίνου ήταν συντομότερη μέσου του «Κρανόβου». Και όχι μόνο κατέβαιναν ζαλικωμένες, αλλά σε όλη τη διαδρομή οι Σαρακατσάνισσες της Κοκκίνας, με τα ελευθερωμένα χέρια τους, έπλεκαν τσουράπια ή φανέλες για το σπιτικό. Ήταν περήφανες για τη δουλειά που έκαναν και θεωρούσαν, όπως και ήταν, σημαντική την προσφορά τους για το φτωχό νοικοκυριό. Η καθημερινή αυτή δουλειά, με τη διαδρομή τριών ωρών, ήταν επίπονη. Ζαλικωμένες με τα καψάλια, συγχρόνως και το πλέξιμο, περπατώντας σε μια δύσβατη διαδρομή, βοηθούσαν τις οικογένειές τους, ίσως μ’ αυτή την πιο ακραία μορφή εργασιομανίας. Και θα μείνουν οι περιπτώσεις αυτές στη μνήμη μας, γιατί τις ζήσαμε σαν παράδειγμα εργατικότητας, αποδεικνύοντας συγχρόνως την προσφορά της γυναίκας στην οικογένεια, την κοινωνία, στην καθημερινότητα της ζωής, όταν μάλιστα αυτή προσφέρεται με τόσο σκληρές και απάνθρωπες συνθήκες. Μεγαλείο ψυχής και προσφοράς από ένα τμήμα του λαού μας, τις γυναίκες τις φτωχοσαρακατσάνισσες.
