Γράφει ο Γρηγόρης Ιγγλέσης,
Δημοτικός Σύμβουλος Βόλου,
πρώην Στρατιωτικός Ακόλουθος στο Κίεβο Ουκρανίας
Η ιστορική παρουσία του Ουκρανικού έθνους προηγείται της ίδρυσης του ανεξάρτητου κράτους κατά 1.500 περίπου έτη. Στο μεγάλο αυτό διάστημα έχει υποστεί διαδοχικές επιδράσεις από πολλές και διαφορετικές εθνότητες – από τους Σκύθες, Έλληνες, Σλάβους, Τατάρους και άλλους. Το Κίεβο υπήρξε γενέθλιο μέρος της Κίεβσκαγια Ρους, το Σλαβικού Κράτους, το οποίο ήκμασε στον 10 -12 μ.χ. αιώνα.
Συμφώνα με διαδομένη παράδοση, το Κίεβο ιδρύθηκε από τρεις θρυλικούς αδελφούς στο τέλος του 5ου αιώνα. Οι τρεις πρίγκιπες, ο Κίυ, ο Χορίβ και ο Στσεκ, μαζί με την αδελφή τους Λίμπεντ αποφάσισαν να ονομάσουν την καινούργια πόλη Κίεβου προς τιμή του μεγαλύτερου αδελφού Κίυ.
Η ακμή του Κίεβου, της πρωτεύουσας των Ανατολικών Σλάβων, αρχίζει στο τέλος του 9ου αιώνα. Η ευνοϊκή γεωγραφική θέση της πόλεως επέτρεψε να καταστεί γρήγορα σπουδαίο πολιτικό και εμπορικό κέντρο με πολλές συνδέσεις με δυτικά κράτη.
Το 988 ο πρίγκιπας του Κιέβου Βολοντίμιρ εισήγαγε τον Ορθόδοξο Χριστιανισμό ως επίσημη θρησκεία το κράτους. Αυτή η μεταρρύθμιση άνοιξε καινούργιους δρόμους στην συνεργασία του Σλαβικού κράτους με το Βυζάντιο και με χώρες της Δυτικής Ευρώπης και επρόκειτο να παίξει σημαντικότατο ρολό στην ιστορία των Σλάβων.
Στις αρχές του 13 αιώνα στα εδάφη της Κίεβσκαγια Ρους εισέβαλαν οι Τατάρο-Μογγόλοι με αποτέλεσμα να καταληφθεί το Κίεβο το 1240. Οι ξένοι κατακτητές επικράτησαν πλήρως σχεδόν για ένα ολόκληρο αιώνα, ενώ για το κράτος του Κιέβου άρχισε μια μακρόχρονη περίοδος παρακμής.
Στους επόμενους αιώνες η Ουκρανία γνώρισε εισβολές πολλών δυνάμεων -της Πολωνό-Λιθουανικής Ομοσπονδίας «Ρετς Ποσπολίτα», της Γερμανίας, της Ρωσίας και άλλων. Σ7 αυτή την περίοδο δημιουργήθηκαν και τα εθνικά στρατεύματα των Κοζάκων με επικεφαλής τους Γέτμαν («στρατηγός»). Ο πιο φημισμένος, ίσως, Γέτμαν ήταν ο Μπογκντάν Χμελνίστκι, ο οποίος οδήγησε τους Κοζάκους στην επανάσταση του 1648, ύστερα από την οποία απελευθερώθηκε το Κίεβο. Ο ίδιος, όμως, από μερικούς θεωρήθηκε «προδότης», διότι υπέγραψε τη Συμφωνία του Περεγιάσλαβ, σύμφωνα με την οποία η Ουκρανία βρισκόταν πλέον υπό την προστασία του Τσάρου της Ρωσίας. Αυτή η συμφωνία ενοποίησε τα δύο κράτη, ενώ στη ουσία σήμανε την αρχή της επικράτειας στο ουκρανικό έδαφος της Ρωσικής Αυτοκρατορίας και, στον 20 αιώνα, της Σοβιετικής Ένωσης.
Μετά από την επανάσταση του 1917 η εξουσία μετήλθε στα χέρια του Λένιν και του κόμματος των Μπολσεβίκων και η Ουκρανία βρέθηκε στη σφαίρα ελέγχου του κομμουνιστικού κράτους. Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πόλεμου, που ακολούθησε την επανάσταση, ιδρύθηκε η πρώτη ανεξάρτητη ουκρανική κυβέρνηση, Τσεντράλνα Ράντα («κεντρική βουλή»), η οποία τις 22 Ιανουαρίου του 1918 διακήρυξε την ανεξαρτησία του Ουκρανικού Κράτους. Ωστόσο, η διακήρυξη παρέμεινε τυπική, γιατί στις αρχές του 1919 η ουκρανικές δυνάμεις νικήθηκαν από τον πολωνικό στρατό. Έπειτα οι Μπολσεβίκοι επανέκτησαν την εξουσία στο ουκρανικό έδαφος και το 1922 η Ουκρανία έγινε μέλος της νεοϊδρυθείσας Σοβιετικής Ένωσης, ενώ αργότερα κατακτήθηκαν και προσαρτήθηκαν στην Ουκρανία οι δυτικές περιοχές των Καρπαθίων. Η αγροτική πολιτική του Ιωσήφ Στάλιν είχε ιδιαίτερη αρνητική επίδραση στην Ουκρανία, όπου ο Μέγας Λιμός του 1932-33 προκάλεσε τον θάνατο περίπου 10 εκατομμυρίων ανθρώπων. Το 1941 οι Ναζιστική Γερμανία εισβάλει στη Σοβιετική Ένωση και το Σεπτέμβριο του ίδιου έτους τα στρατεύματα της καταλαμβάνουν το Κίεβο. Το Νοέμβριο του 1943, οι Σοβιετικές δυνάμεις ύστερα από αιματηρές διαμάχες καταφέρνουν να απελευθερώσουν την πόλη, ορίζοντας μια νέα περίοδο της επικράτειας τους, η οποία θα διαρκέσει σχεδόν 50 χρόνια. Τον Απρίλιο του 1986 συνέβη το δυστύχημα στο πυρηνικό σταθμό του Τσερνομπίλ, το οποίο προκάλεσε την προσοχή και την συμπαράσταση όλων των χωρών.
Η Ουκρανική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία διακήρυξε το 1990 – την ανεξαρτησία του Ουκρανικού Κράτους, η οποία κατοχυρώθηκε με δημοψήφισμα τη 1 Δεκεμβρίου του 1991.
Στρατιωτικά στοιχεία Ουκρανίας
Η αμυντική πολιτική της Ουκρανίας αποβλέπει στην διατήρηση της αμυντικής ικανότητας της χώρας, που θα πρέπει να είναι επαρκής να διαφυλάττει την ασφάλεια της πολιτείας και να συνεισφέρει σε διεθνείς επιχειρήσεις υποστήριξης της ειρήνης, υπό την αιγίδα και εντολή του ΟΗΕ ή του ΟΑΣΕ. Ουσιώδες στοιχείο αυτής της πολιτικής είναι η διατήρηση των υφιστάμενων δυνάμεων σε υψηλή επιφυλακή, ώστε να είναι σε θέση να ανταποκριθούν σε προκύπτουσες κρίσεις, ενώ ταυτόχρονα επιπλέον δυνάμεις θα πρέπει να κινητοποιούνται για την άμυνα της χώρας. Οι Ε.Δ επιπλέον θα πρέπει να είναι σε θέση να παρέχουν υποστήριξη στις πολιτικές αρχές σε περιπτώσεις φυσικών καταστροφών και άλλων περιπτώσεων ανάγκης.
Γενικά Ενοπλες Δυνάμεις
Η Ουκρανία σχεδιάζει να μεταβεί σταδιακά σε επαγγελματικό στρατό και να δημιουργήσει ένα κατάλληλο μέγεθος από επαγγελματικές δυνάμεις.
Το συνολικό μέγεθος των ενόπλων δυνάμεων κατά την ειρήνη ανέρχεται σε 310000 στρατιωτικούς και 90000 πολίτες. Το κρατικό πρόγραμμα προβλέπει ότι το μέγεθος των δυνάμεων κατά την ειρήνη θα μειωθεί σε 295000 στρατιωτικούς και 80000 πολίτες στο τέλος του 2005. Επίσης η Ουκρανία σχεδιάζει να βελτιώσει τη στρατολόγηση, μόρφωση και εκπαίδευση, να εισάγει ένα βελτιωμένο σύστημα διοίκησης προσωπικού και να προάγει την ποιότητα της ζωής και της κοινωνικότητας των στρατιωτικών και των οικογενειών τους. Άλλα στοιχεία του κρατικού προγράμματος περιλαμβάνουν την αναδιοργάνωση της δομής της διοίκησης, καθώς και της δομής ΔΜ , ρυθμίσεις στο νομικό πλαίσιο εργασίας και της υποδομής καθώς επίσης και εκσυγχρονισμό των υλικών και μέσων.
Η οργάνωση του στρατιωτικού τομέα, με την παρούσα του δομή και με το δυναμικό που διαθέτει σήμερα, παραμένει και εκτιμάται ότι θα παραμένει μη-αποδοτική και δαπανηρή για την Ουκρανία, ακόμη και ύστερα από την οικονομική αναγέννηση της χώρας, όταν επέλθει.
Από πλευράς πολεμικής ετοιμότητας το επίπεδο παραμένει χαμηλό. Η βελτίωση εκπαίδευσης τόσον στο ΣΞ όσον στη ΠΑ και στο ΠΝ προχωρεί με πολύ αργούς ρυθμούς. Ο αριθμός των μη ετοιμοπόλεμων η “μερικώς ετοιμοπόλεμων Μονάδων είναι μεγάλος.
Το γεγονός της χαμηλής πολεμικής ετοιμότητας των ΕΔ οφείλεται σε χαμηλού επιπέδου τεχνική κατάσταση των οπλικών συστημάτων και ανεπαρκείς υλικές προμήθειες, που οφείλεται στην κακή οικονομική κατάσταση της χώρας.
Σύμφωνα με εμπειρογνώμονες και στρατιωτικούς αναλυτές, η μεταρρύθμιση των Ουκρανικών ΕΔ, που συντελείται στον στρατιωτικό τομέα, πρέπει να υλοποιηθεί χωρίς αναβολές και καθυστερήσεις.
Εξωτερικές σχέσεις Ουκρανίας
Παρά την αποτελμάτωση στην οποία βρίσκεται η οικονομική και εσωτερική πολιτική κατάσταση της χώρας, στο χώρο των εξωτερικών σχέσεων η Ουκρανία έχει σημειώσει σημαντικές επιτυχίες και γενικώς ασκεί δυναμική εξωτερική πολιτική με συγκεκριμένους στόχους, περιφερειακού και ευρύτερου βεληνεκούς.
Η Ουκρανία προσδίδει μεγάλη σημασία στην προώθηση της διεθνούς συνεργασίας (ΟΗΕ, ΟΑΣΕ, ΝΑΤΟ, ΔΕΕ) για την αποτελεσματική διευθέτηση των κρίσεων, συμμετέχοντας σε διεθνείς ειρηνευτικές επιχειρήσεις με στρατιωτικές δυνάμεις. Η Ουκρανία έχει διακηρύξει τον ευρωπαϊκό της προσανατολισμό ως έναν από τους κύριους στόχους της εξωτερικής πολιτικής με απώτερη επιθυμία να καταστεί μέλος της Ε.Ε. όταν δημιουργηθούν οι κατάλληλες συνθήκες. Οι ολοένα στενότερες σχέσεις της με τη Δύση, καθιστούν αρμονικότερες τις θέσεις και συμπεριφορά της έναντι της διεθνούς εννόμου τάξεως. Εφαρμόζει σε μεγάλο βαθμό τους κανόνες του διεθνούς δικαίου και τις συμφωνίες που έχει υπογράψει. Παρατηρείται σταδιακή βελτίωση της κατάστασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ουκρανία καθώς επίσης των δικαιωμάτων των μειονοτήτων, εκκρεμεί όμως η εξέταση του θέματος της συμόρφωσης της Ουκρανίας στις απαιτήσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης, για το Σεπτέμβριο του 2001.
Ακολουθεί τις φιλοδυτικές της επιλογές με ιδιαίτερη σύνεση, λόγω του ενδεχομένου ρωσικών αντιδράσεων αλλά και αντιστάσεων στο εσωτερικό της χώρας και περιορισμών που επιβάλλει η πρώην Σοβιετική νοοτροπία και η οικονομική της κατάσταση.
Η δυναμική εξωτερική της πολιτική έχει αποδειχθεί επιτυχής, ιδιαίτερα στην βελτίωση και ανάπτυξη των φιλικών σχέσεων με τις γειτονικές της χώρες.
Παράλληλα με την πολιτική της μεγαλύτερης δυνατής προσέγγισης στις Δυτικές Χώρες και δυτικοευρωπαϊκές δομές ασφάλειας η Ουκρανία αναπτύσσει αρμονικές σχέσεις με όλες τις χώρες και ιδιαίτερα με τις νέες ανεξάρτητες δημοκρατίες που αποτελούσαν την πρώην ΕΣΣΔ.
Θέματα μεγίστου ενδιαφέροντος για την Ουκρανία είναι η μελλοντική μορφή της ΚΑΚ και η ευκολότερη πρόσβαση στις πηγές ενέργειας που θα χαλάρωνε την εξάρτηση της από τη Ρωσία. Για το λόγο αυτό η Ουκρανία αποδίδει μεγάλη σημασία στη διμερή ανάπτυξη των σχέσεών της με το Ουζμπεκιστάν, Τουρκμενιστάν και Αζερμπαϊτζάν και παρέχει υποστήριξη σε κινήσεις και πρωτοβουλίες που αποβλέπουν σε περισσότερη ανεξαρτητοποίηση από τη Ρωσία. Στα πλαίσια αυτά η Ουκρανία συμμετέχει ως εγγυήτρια, μαζί με τη Ρωσία και ΟΑΣΕ, δύναμη στις διαδικασίες επιλύσεως του ζητήματος της Υπερδνειστρίας και υποστηρίζει την απομάκρυνση των εκεί ρωσικών στρατευμάτων. Υποστηρίζει επίσης τις προσπάθειες της Γεωργίας να εξάγονται τα πετρέλαια της Κασπίας προς δυσμάς από το έδαφός της και την διακίνησή τους προς τη Δυτική Ευρώπη μέσο της Οδησσού. Πάντως προβληματίζεται από τις πρωταγωνιστικές διαθέσεις της Τουρκίας στην περιοχή και την χρησιμοποίηση των τουρκογενών και τουρκόφωνων πληθυσμών της πρώην ΕΣΣΔ για αυτό το σκοπό, ιδιαίτερα δε για την “οικειοποίηση” των Τατάρων της Κριμαίας.
Σχέσεις με Ελλάδα
(1) Οι διμερείς σχέσεις Ελλάδος Ουκρανίας εξελίσσονται ικανοποιητικά. Η Ελλάδα δεν έχει διαφορές ή άλλα προβλήματα με την Ουκρανία. Από Ουκρανικής πλευράς έχουν επανειλημμένως εκφραστεί ευχαριστίες, τόσο για την υποστήριξη στην ανεξαρτησία, εθνική κυριαρχία και εδαφική ακεραιότητα της χώρας, όσο και για τη συμβολή της Ελλάδος στην υπογραφή Συμφωνίας Συνεργασίας και Εταιρικής Σχέσης Ουκρανίας – Ε.Ε. επί Ελληνικής Προεδρίας.
(2) Στον στρατιωτικό τομέα υπάρχει συνεργασία που προωθεί τις σχέσεις των δύο χωρών και έχει επισημοποιηθεί με την μέχρι τώρα υπογραφή δύο συμφωνιών:
(α) Συμφωνία στρατιωτικής συνεργασίας, που αφορά συνεργασία στο στρατιωτικό τομέα, ανταλλαγή πληροφοριών, συμμετοχή παρατηρητών στις ασκήσεις κλπ. Η υπόψη συμφωνία υπεγράφη στην Ελλάδα από τους δύο ΥΠΑΜ, Στρατηγό κο Κουζμούκ και ΥΕΘΑ κο Τσοχατζόπουλο στις 7 Οκτωβρίου 1997.
(β) Συμφωνία στρατιωτικοτεχνικής συνεργασίας στον αμυντικό τομέα (ανταλλαγή πληροφοριών τεχνικής φύσεως, συμμετοχή σε προγράμματα εξοπλισμών κλπ). Η υπόψη συμφωνία υπεγράφη στην Ουκρανία από τους δύο ΥΠΑΜ, τον ΥΕΘΑ κο Τσοχατζόπουλο και τον Στρατηγό κο Κουζμούκ και στις 30 Αυγούστου 1999.
(3) Αποκορύφωμα των αρίστων στρατιωτικών σχέσεων, είναι η πρόσφατη αγορά δύο (2) HOVERCRAFT ZUBR, αλλά και το γενικότερο ενδιαφέρον των Ελληνικών ΕΔ για προϊόντα της Ουκρανικής πολεμικής βιομηχανίας (Άρμα μάχης Τ-84, Αεροσκάφη ΑΝ, κινητήρες ΤΟΜΠ κλπ), καθώς επίσης και το πρόγραμμα Στρατιωτικής συνεργασίας και η μορφωτική βοήθεια για στρατιωτικό προσωπικό των Ουκρανικών ΕΔ.
(4) Οι διμερείς Στρατιωτικές σχέσεις Ελλάδος Ουκρανίας εξελίσσονται ομαλά, δημιουργώντας Θετικές προοπτικές για περαιτέρω ανάπτυξη των σχέσεων των δύο χωρών στον αμυντικό τομέα.
Σ’ αυτό συνετέλεσαν ιδιαίτερα επίσης τα γεγονότα:
-Η επίσκεψη στην Ουκρανία του κ. ΥΕΘΑ 29-31 Μαρτίου 1999.
-Η επίσκεψη στη Ελλάδα του ΥΠΑΜ Ουκρανίας Στρατηγού κ. Ο. Κουζμούκ στα πλαίσια της έκθεσης” DEFENDORY 2000″ 2-4 Οκτ 2001.
-Ανταλλαγή επισκέψεων Ελλήνων και Ουκρανών αξκων στα πλαίσια του προγράμματος Στρατιωτικής συνεργασίας.
-Φοίτηση ετησίως σε Ελληνική Στρατιωτική σχολή (ΣΝΔ), δύο Ουκρανών σπουδαστών για εκμάθηση Ελληνικής γλώσσας.
-Η επίσημη επίσκεψη στην Ουκρανία του Κου ΥΠΕΞ της Ελλάδος κου Γεωργίου Παπανδρέου στις 6 Νοε. 2000, όπου κατά τις συνομιλίες που έγιναν, η Ουκρανική πλευρα πρότεινε την ιδέα να δημιουργηθεί μικτή διακρατική επιτροπή για στρατιωτικό-τεχνική Θέματα, η οποία υποστηρίχθηκε από την Ελληνική πλευρά.
-Η επίσημη επίσκεψη στην Ελλάδα του πρώην ΑΓΕΕΘΑ και νυν ΥΠΑΜ Στρατηγού Σκίτσενκο στις 6 με 8 Αυγ. 2001.
-Η τοποθέτηση και Ουκρανού ΑΚΑΜ στην Αθήνα (αρχές Αυγ. 2001), που είναι σίγουρο ότι θα βελτιώσει ακόμη περισσότερο τις στρατιωτικές σχέσεις των δύο χωρών.
Θέσεις έναντι ζητημάτων επιδρώντων άμεσα ή έμμεσα επί της Ελλάδος
(1) Στα εθνικά μας θέματα, η Ουκρανία επιδεικνύει κατανόηση και αποφεύγει να λάβει θέσεις που θα δημιουργούσαν ενδεχομένως προβλήματα στις διμερείς πολιτικές σχέσεις με τη χώρα μας.
(2) Στο Κυπριακό, υποστηρίζει τις σχετικές αποφάσεις των Ηνωμένων Εθνών και τάσσεται υπέρ της δημιουργίας μιας διζωνικής διακοινοτικής ομοσπονδίας και διατήρησης της εδαφικής κυριαρχίας και ανεξαρτησίας της Κυπριακής Δημοκρατίας.
(3) Ως προς τις Ελληνο-τουρκικές σχέσεις, η Ουκρανία κατανοεί τις θέσεις μας, αλλά λόγω εγγύτητάς της και της στενής οικονομικής της συνεργασίας με την Τουρκία και των προοπτικών περαιτέρω διεύρυνσής της, αποφεύγει να προβεί σε δηλώσεις οι οποίες θα δυσχέραιναν τις σχέσεις της με τη χώρα αυτή. Επίσης η Ουκρανία στην ανάπτυξη των σχέσεών της με τη Τουρκία, αποβλέπει στην αποδυνάμωση της ρωσικής επιρροής στον Εύξεινο Πόντο, χωρίς βέβαια να παραβλέπει τις τουρκικές προσπάθειες για περιφερειακή επιρροή και την διάθεση της Τουρκίας να καταστεί ηγέτης των τουρκογενών λαών της πρώην ΕΣΣΔ.
(4) Ως προς το ζήτημα της ονομασίας των Σκοπίων, η Ουκρανία, παρά τις έντονες πιέσεις εκ μέρους των Σκοπίων, έχει αναγνωρίσει τη χώρα αυτή ως ΠΓΔΜ, αλλά παρόλα αυτά ανεπίσημα και στις διμερείς σχέσεις χρησιμοποιεί τον όρο .
*Τα συγκεκριμένα στοιχεία είναι ένα μικρό μέρος από την έκθεση του Γρηγόρη Ιγγλέση, όταν υπηρετούσε ως Στρατιωτικός Ακόλουθος στην ταραγμένη σήμερα Ουκρανία.
