Η οικονομική κρίση φέρνει με ταχείς ρυθμούς τα πολιτικά αδιέξοδα και τις κοινωνικές αντιδράσεις στο προσκήνιο της ευρωζώνης: Η κυβέρνηση στην Ιρλανδία πέφτει, στην Πορτογαλία κρέμεται από μια κλωστή, στην Ιταλία παραπαίει, στην Ισπανία δοκιμάζεται την Κυριακή σε τοπικές εκλογές και στην Ελλάδα το πολιτικό σκηνικό είναι πιο εύθραυστο από ποτέ. Με τα ευρω-συνδικάτα και τους φοιτητές στους δρόμους -από τη Λισαβώνα, το Παρίσι και την Αθήνα έως το Λονδίνο τη Ρώμη και το Βερολίνο- οι ηγέτες της ΕΕ βαδίζουν προς την κρισιμότερη ίσως σύνοδο κορυφής των Βρυξελλών (16-17 Δεκεμβρίου). Σε αυτό το αλαλούμ όξυνσης της "πολιτικής αβεβαιότητας" μαζί με το υψηλό ρίσκο χρεοκοπίας έχουν συμβάλει τρεις παράγοντες, λένε αναλυτές: Οι ανισορροπίες της παγκόσμιας οικονομίας, η συνεχιζόμενη τραπεζική κρίση και οι επιπτώσεις των πολιτικών λιτότητας.
Τρόποι "ελεγχόμενης" χρεοκοπίας
Αυτή η εφιαλτική πίεση οδηγεί να αναζητούνται απεγνωσμένα τρόποι «ελεγχόμενης» χρεοκοπίας, παράτασης δηλαδή των μηχανισμών διαασώσεων… με διάφορες παραλλαγές (από την έκδοση ευρω-ομολόγων με ρήτρα χρεοκοπίας, έως την προοπτική παράτασης, επιμήκυνσης ή αναδιάρθρωσης των δανείων), καθώς οι «μαύρες τρύπες» αντί να κλείνουν διευρύνονται. Με τις προσεγγίσεις για διαγραφή χρέους ώστε το βάρος να πέσει στη μεριά των κερδοσκόπων-πιστωτών έναντι της κοινωνίας να πολλαπλασιάζονται.
Ο Νουριέλ Ρουμπίνι, ο οικονομολόγος που διαφημίζεται για την πρόβλεψη της κρίσης το 2007, δηλώνει ότι ο μόνος άλλος ρεαλιστικός τρόπος ώστε η Ελλάδα να βγει από τη δυσμενή θέση που είναι σήμερα, είναι να προχωρήσει σε αναδιάρθρωση χρέους, αλλιώς να εγκαταλείψει το ευρώ και να τυπώσει μια «νέα δραχμή».
Το δια ταύτα, ωστόσο, όλων αυτών είναι η ομολογία της αποτυχίας που διατηρεί το "φαύλο κύκλο" χρέους. Ακόμα και ο πολυδιαφημισμένος Ρουμπίνι άλλη μια δόση νέων χρεών (αναδιάρθρωση)προτείνει προς αντικατάσταση των παλιών.
Το δίλημμα δεν είναι η ύπαρξη ενός νομίσματος ως αφηρημένη έννοια, αλλά συγκεκριμένα, απτά, τι κοινωνικό κόστος κουβαλάει η επιμονή στη "διάσωσή" του.
Ολοι αυτοί οι φόβοι είναι που οδηγούν στη συζήτηση για αναδιάρθρωση, παράτασης, του ελληνικού χρέους, διότι όλα δείχνουν ότι χωρίς κάποιες τέτοιου είδους παρεμβάσεις όχι μόνο η Ελλάδα, η ευρωζώνη ολόκληρη οδηγείται σε χρεοκοπία. Ακόμα και μεγαλύτερο πακέτο των 750 δισ. ευρώ συζητούν εάν "σκάσει" η Ισπανία, πάνω από 1 τρισ. ευρώ, όπως φαίνεται να συναινεί ο επικεφαλής της γερμανικής κεντρικής τράπεζας, Άξελ Βέμπερ κάτω από τις πιέσεις που είχε το τελευταίο διήμερο στο Παρίσι ύστερα από επαφές με Γάλλους τραπεζίτες, όπως αποκαλύπτουν οι FT.
Την αποτυχία την ομολογούν ήδη όλοι και στην Ελλάδα. Ακόμα και όσοι ισχυρίζονταν ότι "το Μνημόνιο έγινε για να σωθεί η χώρα από τη χρεοκοπία". Η αλήθεια είναι ότι η επέμβαση από το ΔΝΤ την ΕΕ και την ΕΚΤ, της τρόικας, στην Ελλάδα έγινε για να σωθεί το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα από το σοκ τής μετατροπής των ελληνικών ομολόγων σε άχρηστα χαρτιά. Ωστόσο, τώρα αποδεικνύεται ότι το σοκ δεν εξαφανίζεται, απλά μετατίθεται χρονικά.
Η πολιτική λιτότητας
Ο επικεφαλής του ΔΝΤ Ντομινίκ Στρος-Καν ανέφερε ότι ο κόσμος βρίσκεται ενώπιον της δεύτερης φάσης της κρίσης (λιγότερο οξείας, λόγω των κρατικών διασώσεων) αλλά πάντα επίμονης και θα ήταν λάθος να πιστεύουμε ότι αυτή έχει παρέλθει. Υποστήριξε, επίσης, ότι η Ευρώπη βρίσκεται σε δύσκολη θέση σε σχέση με τον υπόλοιπο κόσμο.
Για την κρίση σε χώρες της ευρωζώνης ανέφερε ότι παρά τις επιμέρους διαφοροποιήσεις ανά χώρα, σε όλες τις περιπτώσεις η κατάληξη είναι η ίδια: οι δημόσιες δαπάνες είναι υψηλές, το έλλειμμα είναι δυσβάσταχτο και το χρέος αυξάνεται με γοργούς ρυθμούς. Όλες οι χώρες, σημείωσε, θα πρέπει να σφίξουν το ζωνάρι για να επανέλθουν σε μία υποφερτή κατάσταση.
Αλλά αυτός είναι ο τρίτος πυλώνας που απειλεί να γκρεμίσει το ευρώ: Οι πολιτικές λιτότητας που σαρώνουν την Ευρώπη. Υποτίθεται ότι εφαρμόζονται για να μειωθεί το δημόσιο χρέος μέσω των περικοπών των δημόσιων δαπανών, όμως όλα τα σημάδια δείχνουν πως κάνουν τα πράγματα χειρότερα.
Η λιτότητα, περιορίζοντας τη ζήτηση για αγαθά και υπηρεσίες, μειώνει την οικονομική παραγωγή και έτσι κάνει ακόμη πιο βαρύ το φορτίο του κρατικού δανεισμού. Κι όμως, παρά την ισχυρή ύφεση και τις άγριες περικοπές, έκθεση του ΔΝΤ για την Ιρλανδία επιμένει ακόμη πως "τα υψηλά επίπεδα τιμών και μισθών στην Ιρλανδία απαιτούν μια περίοδο ‘εσωτερικής υποτίμησης’ τα επόμενα χρόνια ώστε να υποστηριχθεί η αύξηση των εξαγωγών".
Μια νεοφιλελεύθερη πολιτική εμμονή για "συνταγές" λιτότητας, που πολλαπλασιάζουν τις "πτωχεύσεις", η οποία ακόμα κι αν αποτυγχάνει το μόνο που έχει να προτείνει είναι ακόμη περισσότερη δόση από το ίδιο χρεοκοπημένο γιατροσόφι:… κι άλλη λιτότητα σε εντονότερη πολιτική αστάθεια και αβεβαιότητα.
