ΣΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑΣ
Στα 27 της χρόνια ξεριζώθηκε από τον τόπο της, το Βόλο. Ναζί την οδήγησαν ως ελεύθερη εργάτρια σε εργοστάσιο της Siemens στη Βιέννη, όπου εκτελούσε καταναγκαστικά έργα. Κατάφερε να ξεφύγει και να βρει καταφύγιο σε αυστριακή οικογένεια, όπου παρέμεινε μέχρι τη λήξη του πολέμου. Επέστρεψε στην Ελλάδα και την ιδιαίτερη πατρίδα της, το Βόλο, στη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου. Ερωτεύτηκε τον αντάρτη Βασίλη Νταφόπουλο, τον οποίο έκρυβε στο υπόγειο του σπιτιού της. Τον παντρεύτηκε και μαζί δημιούργησαν την οικογένειά τους. Τραγική ειρωνεία: έφυγε από τη ζωή βυθίζοντας στο πένθος την οικογένειά της την ημέρα που έφθανε η επιταγή με την αποζημίωση από την αυστριακή πρεσβεία για τις ημέρες των καταναγκαστικών έργων στο εργοστάσιο της Siemens.
Επιμέλεια: ΕΛΕΝΗ ΧΑΝΟΥ
Η ιστορία της Ευαγγελίας Μάρκου, της Βολιώτισσας που αιχμαλωτίστηκε από ναζί και επιβίωσε παρά τις περιπέτειες και τις κακουχίες, του πολέμου, της κατοχής και του εμφυλίου, «ζωντανεύει» στο θεατρικό σανίδι. Η κόρη της, Φωτεινή Νταφοπούλου αναβιώνει τις περιπέτειες της μητέρας της υπογράφοντας τα κείμενα και τη σκηνοθεσία. Το θεατρικό έργο «Η Πόρτα» ανεβαίνει κάθε Πέμπτη στο θέατρο Παραμυθίας στον Κεραμεικό, με τις Ελενα Πετροπούλου και Κλαίρη Μπάμπαλη να ενσαρκώνουν το ρόλο της Ευαγγελίας σε δύο διαφορετικές χρονικές περιόδους.
Στο ρεπορτάζ της «Μηχανής του Χρόνου», η Φωτεινή Νταφοπούλου αφηγείται τη ζωή και τις περιπέτειες της μητέρας της Ευαγγελίας Μάρκου, που αποτέλεσαν έμπνευση για την ίδια να ανεβάσει το θεατρικό έργο «Η Πόρτα» και να στείλει ένα επίκαιρο μήνυμα: ενάντια στη φρίκη του πολέμου, την οποία βιώνει και σήμερα η χώρα μέσα από τα μάτια των χιλιάδων προσφύγων που συρρέουν στην Ελλάδα, καθ’ οδόν για τη δική τους Γη της Επαγγελίας στην Ευρώπη.
Ο ξεριζωμός
Οι περιπέτειες για την Ευαγγελία Μάρκου, κορυφώνονται το 1943. Ζούσε μαζί με την οικογένειά της, στο σπίτι τους στην περιοχή του Αγίου Κωνσταντίνου. Η πόλη βρισκόταν τότε υπό γερμανική και ιταλική κατοχή. Ενα από τα αδέρφια της, ο Χρήστος είχε φύγει από το σπίτι να πολεμήσει στην αντίσταση. Κάτι που δεν ξέφυγε από τις καλά πληροφορημένες πηγές των δυνάμεων της κατοχής.
Ηταν βράδυ όταν μια ομάδα ναζί όρμησε στο σπίτι τους και πήρε διά της βίας την Ευαγγελία Μάρκου και τον αδερφό της Οδυσσέα. Μαζί με άλλους που ξεριζώθηκαν από τον τόπο τους μπήκαν σε τρένο και μεταφέρθηκαν στη Βιέννη για καταναγκαστικά έργα.
Τα καταναγκαστικά έργα
Τα δύο αδέρφια χάθηκαν. Η Ευαγγελία Μάρκου στάλθηκε σε εργοστάσιο της Siemens ως ελεύθερη εργάτρια. Εργαζόταν ώρες πολλές και όταν έβγαινε έξω να φάει, αυτό το έκανε μόνο σε συγκεκριμένα εστιατόρια για ξένους ελεύθερους εργάτες. Πλήρωνε με κουπόνια που έδιναν στους εργάτες οι Αυστριακοί. Ζούσε συνεχώς με το φόβο. Τα εργοστάσια ήταν από τους πρώτους στόχους βομβαρδισμών των συμμαχικών δυνάμεων.
Η Ευαγγελία Μάρκου γνώρισε στη μακρινή Αυστρία μια συντοπίτισσά της. Μια Βολιώτισσα που είχε παντρευτεί με ευκατάστατο και ευυπόληπτο Βιεννέζο. Ηταν εκείνη που μεσολάβησε αρκετές φορές μέσω του συζύγου της προκειμένου οι αρχές να επιτρέπουν στην Ευαγγελία Μάρκου να βγαίνει συχνότερα από το στρατόπεδο.
Καταφύγιο σε οικογένεια Αυστριακών
Σε μια από τις εξόδους της η Ευαγγελία Μάρκου, αποφάσισε να πάρει το ρίσκο: να μη γυρίσει πίσω στο στρατόπεδο. Περιπλανήθηκε στη Βιέννη όταν αποφάσισε να χτυπήσει την πόρτα ενός ντόπιου ζευγαριού του φον Καρλ και της φράου Μήτσι, στους οποίους εξομολογήθηκε την ιστορία της και ζήτησε καταφύγιο.
Το ζευγάρι πρόσφερε απάγκιο στην ξεριζωμένη Βολιώτισσα, που έμεινε μαζί τους για αρκετούς μήνες. Κυκλοφορούσε με προσοχή στην πόλη, πουλώντας λαθραία τσιγάρα, μέχρι και τη λήξη του πολέμου, οπότε και πήρε το δρόμο της επιστροφής για την Ελλάδα.
Ταξίδευε επί ένα μήνα, πότε με τα πόδια, πότε με το τρένο, μέχρι να φθάσει στην ιδιαίτερη πατρίδα της το Βόλο.
Ο έρωτας
Πήγε αμέσως στο πατρικό της στον Αγιο Κωνσταντίνο, όπου με έκπληξη διαπίστωσε ότι δεν ήταν μόνη. Στο υπόγειο κρυβόταν ο αντάρτης Βασίλης Νταφόπουλος, τον οποίο είχε οδηγήσει εκεί ο αδερφός της Χρήστος, παρέχοντάς του καταφύγιο. Η Ευαγγελία φρόντισε τον Νταφόπουλο και σιγά – σιγά οι νέοι ήρθαν πιο κοντά, ερωτεύτηκαν και παντρεύτηκαν.
Τα χρόνια περνούσαν, οι μνήμες όμως δεν έσβησαν. Η Ευαγγελία Μάρκου είχε αφηγηθεί τις περιπέτειες που τη σημάδεψαν πολλές φορές στα μέλη της οικογένειάς της.
Η κόρη της Φωτεινή Νταφοπούλου, διάβασε έκπληκτη στην εφημερίδα «Τα Νέα», την ιστορία της Γιολάντα Τερέντσιο, της θρυλικής δημοσιογράφου που πήρε την τελευταία συνέντευξη από το Νίκο Καζαντζάκη και η οποία το 1942 συνελήφθη από Γερμανούς και έζησε στην εξορία της Αυστρίας, μέσα σε μια κόλαση βασανιστηρίων και εξευτελισμών. Μετά από 58 χρόνια η Γιολάντα Τερέντσιο είχε καταφέρει να πάρει αποζημίωση από τους Αυστριακούς για τις 413 ημέρες που εργάστηκε στο εργοστάσιο της Siemens.
Η δικαίωση
Οι πανομοιότυπες ιστορίες της Γιολάντα Τερέντσιο και της Ευαγγελίας Μάρκου, στάθηκαν αφορμή για να διεκδικηθεί από τη δεύτερη αποζημίωση από την Αυστριακή Πρεσβεία.
Οι αποζημιώσεις που έδινε η αυστριακή κυβέρνηση ήταν 500 χιλιάδες δραχμές για όσους εργάστηκαν στα χωράφια, 750 χιλιάδες δραχμές για όσους εργάστηκαν στα εργοστάσια και 2,5 εκατομμύρια δραχμές για όσους εργάστηκαν ως υπηρετικό προσωπικό σε σπίτια.
Προσκόμισαν τα στοιχεία που τους ζητήθηκαν και η Ευαγγελία Μάρκου κλήθηκε να συμπληρώσει ερωτηματολόγιο. Δύο μήνες μετά, η Αυστριακή Πρεσβεία απαντούσε θετικά στο αίτημα αποζημίωσης, με το ποσό των 2.500 ευρώ.
Ομως την ημέρα που έφθανε η αποζημίωση η Ευαγγελία Μάρκου έφευγε για το πιο μακρινό της ταξίδι. Ο θάνατός της την ημέρα που δικαιώθηκε για τις κακουχίες που βίωσε αποτέλεσε μεγάλο πλήγμα για την οικογένειά της.
Η ιστορία της Βολιώτισσας, που ξεριζώθηκε, βασανίστηκε και κατάφερε να επιβιώσει και να κάνει τη δική της οικογένεια, αναβιώνει πλέον στο θεατρικό σανίδι. Η ίδια η κόρη της υπογράφει τη σκηνοθεσία. Μάλιστα, στις 10 Μαρτίου, τα έσοδα της παράστασης αφιερώνονται στο σύλλογο «Πίστη», υπέρ των παιδιών με καρκίνο.
