Ουραγός ο Βόλος και η Ελλάδα στον τομέα της ανακύκλωσης απορριμμάτων – Κίνδυνος προστίμων 35 ευρώ για κάθε τόνο που θα απορρίπτεται στο ΧΥΤΑ από 1/1/2016
Ο «πόλεμος» για τη διαχείριση των απορριμμάτων φαίνεται να ξεκινά και σε επίπεδο Δήμου Βόλου. Η περιοχή εμφανίζεται ουραγός στον τομέα της ανακύκλωσης και αξιοποίησης των σκουπιδιών που παράγει. Η απειλή των προστίμων από 1ης Ιανουαρίου 2016, οπότε και κάθε τόνος που απορρίπτεται στους ΧΥΤΑ θα κοστίζει στα δημοτικά ταμεία 35 ευρώ, αναγκάζει το Δήμο να ανασκουμπωθεί. Καλείται να υπολογίσει τα πρόστιμα που απειλούν ως… λαιμητόμος τα δημοτικά ταμεία, τις επιλογές που έχει στη διάθεσή του και φυσικά τα διαθέσιμα κονδύλια για να αναπτύξει πρωτοβουλίες. Στη ζυγαριά μπαίνει επίσης και ο περιβαλλοντικός παράγοντας, καθώς κάθε επιλογή έχει το ανάλογο περιβαλλοντικό κόστος με άμεσο αντίκτυπο στον άνθρωπο.
Ρεπορτάζ: ΕΛΕΝΗ ΧΑΝΟΥ
Η συζήτηση αν και σε υψηλούς τόνους έχει ήδη ξεκινήσει. Πέντε εταιρείες κολοσσοί έχουν πλησιάσει τη δημοτική αρχή παρουσιάζοντας προτάσεις για τη συνολική διαχείριση των απορριμμάτων. Οι τρεις εξ αυτών μάλιστα παρουσίασαν πρόσφατα τις προτάσεις τους σε σύσκεψη με στελέχη της δημοτικής αρχής στην αίθουσα εκδηλώσεων του Δημαρχείου.
Η Terna, η γερμανικών συμφερόντων UTV και εκ μέρους της ΕΠΤΑ ο μελετητής του περιφερειακού σχεδίου διαχείρισης απορριμμάτων, Γιώργος Ηλιόπουλος, παρουσίασαν τα υπέρ και κατά της κάθε λύσης.
Μέσα στην επόμενη εβδομάδα, όπως προανήγγειλε ο Δήμαρχος Βόλου, Αχιλλέας Μπέος, πρόκειται να συγκληθεί ειδική συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου, με αποκλειστικό θέμα τη διαχείριση των απορριμμάτων. Η δημοτική αρχή θα κατεβάσει συνολική πρόταση και αντίστοιχα τις δικές τους ολοκληρωμένες προτάσεις καλούνται να υποβάλλουν και οι μειοψηφίες του δημοτικού συμβουλίου.
Τα δεδομένα
Τα δεδομένα σε επίπεδο Δήμου Βόλου είναι τα εξής: 120.000 κυβικά απορριμμάτων, καταλήγουν κάθε χρόνο στο ΧΥΤΑ. Ενας ΧΥΤΑ που αν δεν δίνονταν πράσινο φως για την επέκταση της εγκατάστασης μέσα από επένδυση 700.000 ευρώ είχε χρόνο ζωής μόλις μια πενταετία.
Σήμερα, ο Δήμος Βόλου για κάθε τόνο απορριμμάτων που απορρίπτει στο ΧΥΤΑ πληρώνει περίπου 11 ευρώ. Από 1ης Ιανουαρίου 2016 το ποσό τριπλασιάζεται. Για κάθε τόνο θα πληρώνει 35 ευρώ αν δεν έχει αναπτύξει ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης απορριμμάτων.
Υπάρχει επίσης και η ευρωπαϊκή επιταγή, βάσει της οποίας, ο όγκος των απορριμμάτων που καταλήγουν στους χώρους υγειονομικής ταφής θα πρέπει να μειωθεί σε ποσοστό 20%.
Τα διαθέσιμα συστήματα
Στη διάθεσή του ο Δήμος Βόλου έχει 20 εκ. ευρώ μέσω ΕΣΠΑ προκειμένου να αναπτύξει πρωτοβουλίες για την ολοκληρωμένη διαχείριση των απορριμμάτων. Μέσα από ολοκληρωμένες πρωτοβουλίες, αναμένεται να επιτευχθεί σημαντικό περιβαλλοντικό όφελος αλλά και εξοικονόμηση πόρων, η οποία μπορεί να περάσει και στους πολίτες ως οικονομικό όφελος μέσω της ανταποδοτικότητας.
Ο χώρος για την εγκατάσταση Μονάδας Επεξεργασίας Αποβλήτων, έχει βρεθεί: στις εγκαταστάσεις του ΧΥΤΑ. Απομένει να αποφασιστεί η μορφή που θα πάρει.
Ποια είναι όμως τα διαθέσιμα συστήματα, βάση των διεθνών στάνταρς;
Καύση: Η λύση της καύσης των απορριμμάτων εντάσσεται στον κατάλογο της πεντάδας των δοκιμασμένων συστημάτων. Στα θετικά συγκαταλέγεται το γεγονός ότι μέσα από την καύση μπορεί να παραχθεί ενέργεια ενώ το υπόλειμμα είναι μόλις 5% έως 10%. Πρόκειται όμως για μια ακριβή -κοστίζει σχεδόν 80 εκ. ευρώ- επένδυση, που λειτουργεί με πολύπλοκη τεχνολογία και επιπλέον εκλύει φοβερούς ρύπους, συμβάλλοντας στην αύξηση των αερίων του θερμοκηπίου.
Πυρόλυση plasma: Θεωρείται ό,τι πιο σύγχρονο υπάρχει σε επίπεδο διαχείρισης απορριμμάτων. Από το συγκεκριμένο σύστημα δεν εκλύονται αέρια στην ατμόσφαιρα και το υπόλειμμα των απορριμμάτων είναι μόλις 5%. Η επένδυση όμως ξεπερνά τα 100 εκ. ευρώ.
Απλή ξήρανση: Είναι ένα από τα συστήματα που σχεδόν δεν εφαρμόζονται. Κι αυτό γιατί το τελικό προϊόν δεν μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί. Το δε κόστος; Υπολογίζεται περίπου στα 38 εκ. ευρώ.
Αναερόβια χώνευση για παραγωγή βιοαερίου: Σε αναερόβιες δεξαμενές καταλήγουν τα απορρίμματα, προκειμένου να δημιουργηθεί μεθάνιο, το οποίο καίγεται και παράγει ηλεκτρική ενέργεια. Το σύστημα όμως αφήνει πολλά υγρά απόβλητα. Απαιτεί μάλιστα τριπλάσιες σε έκταση εγκαταστάσεις για την επεξεργασία των υγρών αποβλήτων. Επιπλέον ο τελικός πολτός θα πρέπει να κομποστοποιηθεί. Στο κόστος της εγκατάστασης των 42 εκ. ευρώ θα πρέπει να υπολογιστεί ότι το 30% έως 35% της παραγόμενης ενέργειας το χρειάζεται η ίδια η εγκατάσταση για να λειτουργήσει.
Αερόβια χώνευση ή αλλιώς κομποστοποίηση: Θεωρείται ένα απλό σύστημα που μπορεί να λειτουργήσει και μόνος του ένας Δήμος με το προσωπικό που διαθέτει. Το λειτουργικό του κόστος είναι μικρό ενώ τα υγρά απόβλητα μπορούν να «σηκώσουν» οι εγκαταστάσεις του Βιολογικού Καθαρισμού. Από το συνολικό όγκο των 120.000 κυβικών απορριμμάτων, μετά το διαχωρισμό των ανακυκλώσιμων, απομένουν 80.000 κυβικά. Μετά την αερόβια χώνευση το τελικό προϊόν είναι 30.000 κυβικά κομπόστ.
Πλέγμα δράσεων
Οποια από τις παραπάνω λύσεις κι αν τελικώς επιλεχθεί δεν θα είναι μεμονωμένη. Κατ’ αρχήν στη Μονάδα, θα γίνεται μηχανική επεξεργασία των απορριμμάτων. Αυτό σημαίνει ότι θα γίνεται διαχωρισμός των στερεών αποβλήτων σε ανακυκλώσιμα και μη.
Προηγουμένως θα πρέπει να αναπτυχθεί ανακύκλωση και διαχωρισμός των αποβλήτων στην πηγή. Πέρα από τους μπλε κάδους, προβλέπεται επίσης τοποθέτηση καφέ κάδων για τη διαλογή των υγρών αποβλήτων και η δημιουργία green spots μέσα στην πόλη.
Αντιδράσεις
Η έναρξη της συζήτησης για την ολοκληρωμένη διαχείριση των απορριμμάτων, έχει ήδη σηματοδοτήσει αντιδράσεις.
Με ανακοίνωσή τους που μάλιστα επαναλήφθηκε και στην τελευταία συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου Βόλου, η παράταξη των «Δρόμων Συνεργασίας» άφησε αιχμές περί κρυφής ατζέντας και συμφερόντων και έσπευσε να προκαταβάλλει ότι ο Δήμος θα επιλέξει την καύση.
Σε κάθε τόνο, ο Δήμαρχος Βόλου, Αχ. Μπέος διεμήνυσε ότι δεν πρόκειται η λύση στα απορρίμματα να είναι η καύση.
Πάντως οι Δρόμοι Συνεργασίας προγραμματίζουν ανοιχτή εκδήλωση την Τετάρτη 11 Φεβρουαρίου για την παρουσίαση ολοκληρωμένης πρότασης για τα απορρίμματα. Προτείνεται σε επίπεδο Δήμου Βόλου η δημιουργία μικρών εγκαταστάσεων ολοκληρωμένης διαχείρισης απορριμμάτων υπό δημόσια – δημοτική ιδιοκτησία και κάτω από τον έλεγχο της κοινωνίας και των εργαζομένων. Σε αυτές τις εγκαταστάσεις θα συγκεντρώνονται τα ανακυκλώσιμα υλικά (πλαστικά, μέταλλα, γυαλί κοκ) και θα οδηγούνται απευθείας στην ανακύκλωση ώστε να επαναχρησιμοποιούνται. Το όφελος από την ανακύκλωση να πηγαίνει στο Δήμο και όχι στον ιδιώτη επιχειρηματία. Τα σύμμεικτα απορρίμματα (σκουπίδια δηλαδή που δεν έχει προηγηθεί διαχωρισμός) θα οδηγούνται σε ταινιόδρομους όπου εργαζόμενοι θα αφαιρούν τα ανακυκλώσιμα υλικά και θα τα προσθέτουν στις αντίστοιχες κατηγορίες που περιγράφηκαν παραπάνω. Για το ζυμώσιμο τμήμα των απορριμμάτων (είναι περίπου το 50% του συνόλου) αερόβια κομποστοποίηση (παραγωγή λιπάσματος), αφαίρεση των αδρανών υλικών (π.χ. μπάζα από επισκευές) με κοσκίνισμα και αξιοποίηση του κομπόστ σαν υψηλής ποιότητας εδαφοβελτιωτικό υλικό. Τα αδρανή που προκύπτουν αξιοποιούνται στην οδοποιία ή σε αποκαταστάσεις τοπίου (π.χ. αποκατάσταση λατομείων).
Παγκόσμιο φαινόμενο η Σουηδία
Η Σουηδία χαρακτηρίζεται παγκόσμιο φαινόμενο από τη στιγμή που καταφέρνει να ανακυκλώνει και να αξιοποιεί το 99% των σκουπιδιών της.
Με σειρά προτεραιότητας, η διαχείριση των απορριμμάτων στη σκανδιναβική χώρα ξεκινά από την πρόληψη δημιουργίας νέων, την επαναχρησιμοποίηση, την ανακύκλωση και εναλλακτικές λύσεις στην ανακύκλωση για να καταλήξει στην απόθεση σε χωματερές.
Είναι εντυπωσιακό το στατιστικό στοιχείο ότι από τα 461 κιλά απορριμμάτων που παράγει ετησίως ο μέσος Σουηδός ποσοστό μόλις ένα τοις εκατό καταλήγει στη χωματερή.
Οσο για τις εναλλακτικές λύσεις στην ανακύκλωση αυτές συνοψίζονται στο αμφιλεγόμενο πρόγραμμα αποτέφρωσης απορριμμάτων για παραγωγή ενέργειας, η ποσότητα των οποίων φτάνει τους δύο εκατομμύρια τόνους κάθε χρόνο, όσα δηλαδή ανακυκλώνονται.
Στο πλαίσιο του προγράμματος σκουπίδια – για ενέργεια λειτουργούν 32 σταθμοί αποτέφρωσης – ενεργειακής παραγωγής. Επειδή όμως οι Σουηδοί ανακυκλώνουν και επαναχρησιμοποιούν πολύ, η χώρα εισάγει περί τους 800.000 τόνους απορριμμάτων από χώρες όπως η γειτονική Νορβηγία, η Βρετανία, η Ιρλανδία, ακόμη και η Ιταλία ώστε να εξασφαλιστεί η βιωσιμότητα του προγράμματος.
Βασική αρχή του συστήματος είναι ότι η καύση τριών τόνων απορριμμάτων περιέχει ίση ενέργεια με ένα τόνο υγρού καυσίμου. Από το σύστημα θερμαίνονται 950.000 σουηδικά νοικοκυριά και ηλεκτροδοτούνται ακόμα 260.000.
Όσο για τις κριτικές που εξαπολύονται σχετικά με τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά την καύση, η Αννα-Καρίν Γκρίπβαλ του φορέα Swedish Waste Management εξηγεί ότι «όταν τα απορρίμματα απορρίπτονται στις χωματερές εκπέμπουν μεθάνιο και άλλα αέρια του θερμοκηπίου. Το σύστημά μας είναι μια έξυπνη εναλλακτική με μικρότερο περιβαλλοντικό αντίκτυπο που στο τελικό της ισοζύγιο λαμβάνει υπόψη τόσο τα υποπροϊόντα της αποτέφρωσης όσο και τις εκπομπές από τη μεταφορά τους. Επιπλέον, η εκμετάλλευση της ενέργειας από τα σκουπίδια σημαίνει ότι υπάρχει ένας ακόμα πόρος που δεν πάει χαμένος».
Μάλιστα οι εκπομπές ρύπων των μονάδων αποτέφρωσης ανέρχονται στο ήμισυ των ορίων που προβλέπει ο νόμος.
Εξυπακούεται ότι ένα τέτοιο σύστημα μπορεί να πετύχει σε χώρες όπου η «ανακύκλωση με διαλογή στην πηγή» έχει ενσωματωθεί στην κουλτούρα του κόσμου ώστε να διασφαλιστεί ότι υλικά όπως ηλεκτρικές συσκευές, μπαταρίες, λάμπες, συσκευασίες κ.λπ δεν καταλήγουν στον αποτεφρωτήρα.
Στην Ευρώπη
Σύμφωνα με στοιχεία της Επιτροπής περιβάλλοντος της Κομισιόν η διαχείριση των απορριμμάτων σε πόλεις της Ευρώπης και η ανακύκλωση ξεπερνά κατά πολύ τους στόχους των κοινοτικών οδηγιών.
Βερολίνο
Σε λειτουργία 2 μονάδες Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων, 8 μονάδες θερμικής επεξεργασίας, 5 μονάδες κομποστοποίησης. Ποσοστό ανακύκλωσης 87%.
Υπάρχουν 17 κέντρα επεξεργασίας ανακυκλώσιμων υλικών. Σε κάθε σπίτι ή διαμέρισμα στο Βερολίνο υπάρχουν ειδικά κιβώτια για τα απορρίμματα, τα οποία είναι προσβάσιμα μόνον από τους ενοίκους, ενώ σε πολλές περιπτώσεις κλειδώνουν για να μην υπάρχουν διαρροές. Υπάρχουν, μάλιστα, διάφοροι τύποι κάδων ανακύκλωσης με διαφορετικά χρώματα. Κίτρινος για τα υλικά συσκευασίας, πράσινος για τα χαρτιά, καφέ για τα οργανικά απορρίμματα, γκρι για όλα όσα δεν ανακυκλώνονται.
Κοπεγχάγη
Σε λειτουργία 20 μονάδες θερμικής επεξεργασίας απορριμμάτων, 7 μονάδες κομποστοποίησης, 25 μονάδες διαχείρισης ανακυκλώσιμων υλικών. Ποσοστό ανακύκλωσης 96%. Υπολογίζεται ότι από τα εργοστάσια θερμικής επεξεργασίας λαμβάνουν ενέργεια 68 δήμοι κοντά στην Κοπεγχάγη.
Η ανάπτυξη αυτών των μονάδων, μάλιστα, έχει περιορίσει το ενεργειακό κόστος και την εξάρτηση της χώρας από το πετρέλαιο, ενώ χάρη σ’ αυτές έχει μειωθεί ο αριθμός των χωματερών. Στην Κοπεγχάγη υπάρχει μόνο 1 μονάδα υγειονομικής ταφής υπολειμμάτων. Οι κάτοικοι έχουν υποδεχτεί με χαρά αυτές τις μονάδες θερμικής επεξεργασίας αφού είναι πολύ καθαρές και αυξάνουν την αξία των ακινήτων τους, μιας και ρίχνουν σημαντικά το κόστος θέρμανσης.
Σε γενικές γραμμές, σε όλη τη χώρα εφαρμόζεται ένα πρόγραμμα βασισμένο στο βάρος/όγκο των απορριμμάτων, χρεώνοντας κάθε νοικοκυριό με βάση τη λογική «ο ρυπαίνων πληρώνει». Παράλληλα, δίνονται κίνητρα για ανακύκλωση και μείωση του όγκου των απορριμμάτων και μοιράζονται κάδοι κομποστοποίησης.
Παρίσι
Διαθέτει μόνο 2 μονάδες υγειονομικής ταφής υπολειμμάτων. Κοντά στο Παρίσι λειτουργούν 14 μονάδες θερμικής επεξεργασίας. Ποσοστό ανακύκλωσης 83%.
Μέσω της καύσης των σκουπιδιών σε αποτεφρωτήρες παράγεται αρκετή ενέργεια για να τροφοδοτήσουν ένα εκατομμύριο σπίτια με ηλεκτρισμό και 600.000 με θέρμανση σε όλη τη Γαλλία. Σε όλη τη χώρα λειτουργούν 165 εργοστάσια αποτέφρωσης και αξιοποιούν το 95% των αποτεφρωμένων αποβλήτων υπό μορφή ενέργειας.
Στο Παρίσι τα σκουπίδια διαχωρίζονται μέσα σε ειδικούς κάδους διαφορετικών χρωμάτων και τα αντίστοιχα φορτηγά τούς περισυλλέγουν δύο φορές την εβδομάδα. Το κόστος αποκομιδής και μεταφοράς καλύπτεται από τους ίδιους του κατοίκους της πόλης, μέσω του λεγόμενου «taxe d’habitation» -αντίστοιχου των δικών μας δημοτικών τελών.
Λονδίνο
Είναι σε λειτουργία 7 μονάδες υγειονομικής ταφής υπολειμμάτων, και υπάρχουν 19 μονάδες κομποστοποίησης. Ποσοστό ανακύκλωσης 70%.
Στις μονοκατοικίες περιμετρικά του κέντρου του Λονδίνου οι ιδιοκτήτες συλλέγουν τα σκουπίδια σε πλαστικές σακούλες στο σπίτι ή στην «πίσω αυλή» και τα βγάζουν στην εξώπορτα την ημέρα που πρόκειται να περάσει η υπηρεσία αποκομιδής του δήμου. Για τις πολυκατοικίες του κέντρου υπάρχουν ειδικοί κάδοι στην εξώπορτα κάθε κτηρίου.
Το 40% των σπιτιών με κήπο επεξεργάζεται τα οργανικά απορρίμματά του με τη μέθοδο της κομποστοποίησης. Σε λειτουργία και 5 μονάδες θερμικής επεξεργασίας.
Αμστερνταμ
Είναι σε λειτουργία 27 μονάδες διαχείρισης ανακυκλώσιμων υλικών και υπάρχουν 12 μονάδες κομποστοποίησης και 7 μονάδες θερμικής επεξεργασίας. Ποσοστό Ανακύκλωσης 91%
Δίνεται βάρος στον διαχωρισμό των ανακυκλώσιμων υλικών, με αποτέλεσμα μεγάλο μέρος των απορριμμάτων να επαναχρησιμοποιείται. Στους ΧΥΤΑ της χώρας καταλήγουν μόλις 280.000 τόνοι απορριμμάτων ετησίως, όταν στην Ελλάδα πέφτουν πάνω από 4 εκατ. τόνοι.
Στοκχόλμη
Είναι σε λειτουργία 22 μονάδες διαχείρισης ανακυκλώσιμων υλικών, 8 μονάδες κομποστοποίησης και 9 μονάδες θερμικής επεξεργασίας. Λειτουργεί μόνο μια μονάδα υγειονομικής ταφής υπολειμμάτων. Ποσοστό ανακύκλωσης 85%.
Από το 2007 η ταφή απορριμμάτων σχεδόν τερματίστηκε.
Μαδρίτη
Υπάρχουν 5 μονάδες υγειονομικής ταφής υπολειμμάτων και 17 μονάδες κομποστοποίησης. Ποσοστό ανακύκλωσης 62%.
Ρώμη
Υπάρχουν 5 μονάδες υγειονομικής ταφής υπολειμμάτων, 12 μονάδες ανακύκλωσης και 7 μονάδες κομποστοποίησης. Ποσοστό ανακύκλωσης 58%. Στη Ρώμη πάλι, η ανακύκλωση επιβραβεύεται με δωρεάν εισιτήρια στα μέσα μαζικής μεταφοράς.
Βιέννη
Είναι σε λειτουργία 7 μονάδες θερμικής επεξεργασίας απορριμμάτων και βρίσκονται μέσα στον αστικό ιστό της πόλης. Λειτουργούν 18 μονάδες ανακύκλωσης και 11 μονάδες κομποστοποίησης. Ποσοστό ανακύκλωσης 89%.
