Η Τούζλα είναι μια μικρή πόλη περίπου 80.000 κατοίκων (120.000 μαζί με τα προάστια) βορειοανατολικά του Σαράγεβο, η εικόνα διάλυσης της οποίας αντικατοπτρίζει πλήρως και στην ουσία του το γενικότερο πρόβλημα της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης.
Δεν είναι τυχαίο άλλωστε πως από εκεί ξεκίνησε το πρόσφατο κύμα βίαιων συγκρούσεων που επεκτάθηκε ωσάν ντόμινο σε δεκάδες άλλες πόλεις με αποτέλεσμα κάποιοι αναλυτές να σπεύσουν να μιλήσουν για «Βοσνιακή Aνοιξη».
Η Τούζλα μέχρι πρότινος φημιζόταν για τα αξιοθέατα, τα δύο της πανεπιστήμια καθώς και τις ουκ ολίγες βιομηχανίες μετάλλων και χημικών. Πριν τον πόλεμο (1992-1995), ξεχώριζε ως ένα από μεγαλύτερα βιομηχανικά κέντρα της Γιουγκοσλαβίας. Αλλά ακόμη και μετά τον αιματηρό βοσνιακό εμφύλιο που κόστισε τη ζωή σε πάνω από 100.000 ανθρώπους, ήταν από τις λίγες πόλεις που κατάφεραν να διατηρήσουν τον πολυπολιτισμικό χαρακτήρα του γιουγκοσλαβικού παρελθόντος.
Πλέον, εν έτει 2014, η Τούζλα είναι το φιτίλι που ανάβει τη φωτιά της λαϊκής δυσαρέσκειας στην περιοχή. Κι αυτό διότι συνοψίζει εντός των συνόρων της όλα εκείνα τα δυσεπίλυτα και κατά κάποιους «δομικά» προβλήματα της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης: την ανεργία (ένας στους πέντε καταγεγραμμένους ανέργους της χώρας ζει στην Τούζλα), τη διαφθορά, την πολιτική παράλυση, την κακοσχεδιασμένη μετάβαση στον καπιταλισμό, και την έλλειψη προοπτικής.
Στην Τούζλα είχαν την έδρα τους ουκ ολίγες μεγάλες κρατικές βιομηχανίες (χημικών, επίπλων, μετάλλων κ.ά.) με αρκετές χιλιάδες εργαζομένους: η DITA, η Konjuh, η Resod-Guming, η Polihem και η Poliolchem. Μόνο στην DITA πριν τον πόλεμο εργάζονταν γύρω στα 1.400 άτομα και στην Polihem περίπου 1.200.
Ολες οι παραπάνω βιομηχανίες ιδιωτικοποιήθηκαν με ενθάρρυνση των Βρυξελλών και με το σκεπτικό πως οι νέοι ιδιοκτήτες θα επένδυαν χρήματα στην ανάπτυξη της περιοχής δημιουργώντας νέες θέσεις εργασίας και υποδομές. Ωστόσο, οι ιδιωτικοποιήσεις έγιναν με απολύτως αδιαφανείς διαδικασίες προς όφελος «ημετέρων» και ευνοούμενων της τοπικής πολιτικής διοίκησης.
Αντί να επενδύσουν στην περιοχή, οι νέοι ιδιοκτήτες επιδόθηκαν σε περικοπές μισθών και σε απολύσεις ενώ από ένα σημείο και μετά σταμάτησαν να πληρώνουν τους εργαζόμενους, εκποίησαν μέρος του εξοπλισμού των βιομηχανιών και εν συνεχεία κήρυξαν πτώχευση.
Απλήρωτοι… 50 μήνες
Ενδεικτικά, στην περιοχή υπάρχουν πλέον άνθρωποι που έχουν μείνει απλήρωτοι έως και… 50 μήνες. Κάποιοι από αυτούς τους εργαζόμενους (κυρίως της DITA) ήταν που άρχισαν πριν μήνες να διαδηλώνουν ειρηνικά έξω από τις βιομηχανικές εγκαταστάσεις και τα γραφεία της τοπικής κυβέρνησης.
Μέχρι πριν μερικές ημέρες ωστόσο, κανείς δεν είχε δώσει σημασία. Κανένας αξιωματούχος δεν είχε κάνει τον κόπο να ανταποκριθεί στα αιτήματα των απεργών-διαδηλωτών. Ολα έμελλε να αλλάξουν στις 4 Φεβρουαρίου, όταν ξέσπασαν τα πρώτα βίαια επεισόδια στο κέντρο της Τούζλα.
Το κύμα της λαϊκής οργής έμελλε να επεκταθεί άμεσα και σε άλλες πόλεις, πράγμα λογικό δεδομένου ότι η ανεργία στη χώρα ξεπερνάει το 40% ενώ ο μέσος μηνιαίος μισθός δεν ξεπερνάει τα 400 ευρώ.
Συγκριτικά, στην ίδια χώρα οι βουλευτές λαμβάνουν πάνω από 3.000 ευρώ τον μήνα, και η κρατική γραφειοκρατία θέλει πάνω από 500 εκατ. ευρώ τον χρόνο για να συντηρηθεί.
Κάποιοι αναλυτές υποστηρίζουν πως όσα έγιναν στην Τούζλα αποτελούν απλώς μικρογραφία της κατάστασης που επικρατεί ευρύτερα στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη αλλά και σε άλλες περιοχές της πρώην Γιουγκοσλαβίας, πράγμα το οποίο (στον βαθμό που ισχύει) εγκυμονεί κινδύνους νέας αστάθειας στα Βαλκάνια.
ethnos.gr
