Απογοήτευση να ακούς τον Ανώτατο Πολιτειακό άρχοντα να εκστομίζει τη φράση: «Αν δεν πάρουν αποφάσεις οι Ευρωπαίοι, χαθήκαμε!». Ευτυχώς ο ψυχρός τραπεζίτης Προβόπουλος στην ίδια συνάντηση έβαλε κάπως τα πράγματα στη θέση τους λέγοντας: «Κύριε Πρόεδρε, το πρόβλημα είναι εδώ στην Αθήνα και όχι στις Βρυξέλες και εδώ πρέπει να λυθεί!».
Δεν λέει κανείς να εγκαταλείψουμε την προσπάθεια μείωσης των επιτοκίων ή την επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής των δανείων μας, ακόμη και την επαναγπορά μέρους των ελληνικών ομολόγων από το ευρωπαϊκό ταμείο στήριξης. Αυτός ο αγώνας είναι αυτονόητος. Ακόμη και η μικρότερη ελληνική τράπεζα σήμερα καλεί τους υπερχρεωμένους πελάτες της ή το αιτούνται οι ίδιοι, ώστε να χαμηλώσουν οι δόσεις και να γίνουν διάφορες ρυθμίσεις διευκόλυνσης για την αποπληρωμή των χρεών. Είναι φυσιολογικό κάτι ανάλογο να κάνουν και οι Ευρωπαίοι δανειστές μας, πόσο μάλλον όταν διακυβεύονται εκατοντάδες δισεκατομμύρια ευρώ από τα οποία, αν κάτι στραβώσει, έχουν πολλοί να χάσουν και μάλιστα παρά πολλά. Είναι προς το συμφέρον των δανειστών μας να διευκολύνουν την αποπληρωμή των χρεών μας. Δικό μας καθήκον είναι να μην ξεπουληθούμε με αντάλλαγμα κάποιες αβάντες. Να μην γίνει σε καμία περίπτωση βιαστική εκποίηση δημόσιας περιουσίας όπως η Μέρκελ τούτη την ώρα θέλει να επιβάλει προκειμένου να αμβλύνει το πολιτικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει στο εσωτερικό πρωτίστως της χώρας της και δευτερευόντως στο εσωτερικό της Ευρώπης.
Όλα τα προαναφερόμενα υλοποιούνται από χθες κιόλας στις Βρυξέλες, με τον ένα ή άλλο τρόπο στο βαθμό που επιθυμεί η Ελλάδα έστω και με το πιστόλι στον κρόταφο.
Και μετά τι;
Το πρόβλημα όπως είπε και ο αρχιτραπεζίτης είναι εδώ και εδώ πρέπει να λυθεί. Χωρίς να είμαστε απαισιόδοξοι, διαπιστώνουμε έλλειψη συντονισμού και πρωτοβουλιών τόσο σε κεντρικό – κυβερνητικό επίπεδο, όσο και σε τοπικό επίπεδο.
Αρχικά είναι αναγκαίο να καταβληθεί μεθοδική προσπάθεια ανόρθωσης της ψυχολογίας της αγοράς και των ανθρώπων. Αυτή την ώρα η ψυχολογία στην Ελλάδα έχει κυριολεκτικά καταρρεύσει και οι συνέπειες αυτής της εξέλιξης είναι ασφαλώς χειρότερες από της συνέπειες της ίδιας της κρίσης ως οικονομικού φαινόμενου.
Στα τέλη της δεκαετίας του 70 τις ΗΠΑ κυβερνούσε ο μεγάλου κύρους επιστήμονας Τζίμι Κάρτερ με μεταπτυχιακά πυρηνικής φυσικής, υπεύθυνος στα προγράμματα πυρηνικών υποβρυχίων του ναυτικού των ΗΠΑ, αλλά στη συνέχεια και πετυχημένος αγροτικός επιχειρηματίας καθώς και εκλεγμένος κυβερνήτης της πολιτείας της Τζώρτζια. Είχε δηλαδή όλα τα θεωρητικά και πρακτικά προσόντα να είναι ένας πετυχημένος Πρόεδρος που θα οδηγούσε την πατρίδα του ακόμη πιο ψηλά.
Ήταν όμως η εποχή που η οικονομία αλλά και η κοινωνία της χώρας του Σαμ περνούσαν τη μεγάλη κατάθλιψη. Ο ίδιος ο ηγέτης ήταν σχεδόν καταθλιπτικός και άβουλος, χωρίς μεγάλες πρωτοβουλίες και χωρίς ιδιαίτερες προσπάθειες αναθέρμανσης της οικονομίας μετά την παγκόσμια οικονομική κρίση που επέφεραν οι πετρελαϊκές κρίσεις του 1974 και του 1979.
Τον Κάρτερ διαδέχθηκε ο Ρόναλντ Ρίγκαν, ένας πρωταγωνιστής σε ταινίες γουέστερν, ένας μεσαίος ηθοποιός της αμερικάνικης βιομηχανίας του κινηματογράφου. Θεαματικός, όπως είχε συνηθίσει στην επαγγελματική του σταδιοδρομία, ο Ρίγκαν κέρδισε τις εκλογές με δύο υποσχέσεις και μία κολακεία. Λιγότεροι φόροι και λιγότερο κράτος ήταν οι δύο υποσχέσεις και η καινοφανής διαπίστωσή του σύμφωνα με την οποία «ο λαός των Ηνωμένων Πολιτειών είναι ο καλύτερος και ο ικανότερος του πλανήτη» ήταν η κολακεία. Ούτε πρόγραμμα εκατό ημερών, ούτε συγκεκριμένες δεσμεύσεις και χρονοδιαγράμματα.
Αμέσως η ψυχολογία άλλαξε, τα συρτάρια άνοιξαν, οι επενδύσεις των αμερικάνικων εταιριών καθώς και η εξωστρέφειά τους αυξήθηκαν κατακόρυφα με αποτέλεσμα το βιοτικό επίπεδο να βελτιωθεί και η ανεργία σε μεγάλο βαθμό να περιοριστεί.
Όταν ο Ρίγκαν παρέδωσε την εξουσία όλες οι μελέτες έδειξαν ότι οι δημόσιοι υπάλληλοι των ΗΠΑ είχαν αυξηθεί και οι φόροι κατέγραψαν άνοδο επί των ημερών του πάνω από 20%!!! Τι να το κάνεις όμως αν ο Ρίγκαν αποδείχτηκε ασυνεπής; Η οικονομία είχε πάρει μπροστά και όταν η οικονομία παράγει όλα μπορεί να τα αντέξει, και το μεγαλύτερο κράτος και τους περισσότερους φόρους και τις μεγαλύτερες κοινωνικές παροχές. Όταν η οικονομία είναι παγωμένη και ακίνητη δεν αντέχει ούτε το… πανωφόρι της. Καταρρέει.
Στην Ελλάδα σήμερα και ειδικά τις τελευταίες μέρες ο πρωθυπουργός δείχνει απογοητευμένος, αποπροσανατολισμένος, αβέβαιος και νευρικός. Δεν είναι τυχαίο ότι τα ίδια ακριβώς συμπτώματα καταγράφονται και στην ελληνική οικονομία και κοινωνία. Όταν ένας λαός ολόκληρος ακούει καθημερινά ότι είναι κλέφτης, απατεώνας και φοροφυγάς μπορεί να σταθεί με ανάστημα και ηθικό απέναντι στα προβλήματα; Όταν ένας λαός ακούει από το πρωί μέχρι το βράδυ ότι είναι πιο άχρηστος και από λαούς που μέχρι σήμερα τίποτα δεν έχουν να επιδείξει, πρόκειται ποτέ να φανερώσει τις ατομικές και συλλογικές του ικανότητες; Ρητορικό το ερώτημα και αυτονόητη η απάντηση.
Και ένα τοπικό παράδειγμα. Στο αεροδρόμιο της Αγχιάλου θα αναφερθούμε, γιατί πολύ φοβόμαστε ότι ουδείς από τους τοπικούς φορείς έχει αντιληφθεί τη σπουδαιότητα της λειτουργίας του για την ανάπτυξη του τόπου. Στον τουριστικό κλάδο καλά πάει το εγχείρημα. Πέντε αεροπορικές εταιρίες εκτελούν για έξι μήνες το χρόνο δρομολόγια με αποτέλεσμα να φέρνουν στην περιοχή μας από τον πρώτο κιόλας χρόνο δεκάδες χιλιάδες επισκέπτες στον τόπο μας. Όμως η Θεσσαλία παραμένει κατά βάση αγροτική περιοχή. Τόσα χρόνια αντινομάρχες αγροτικής ανάπτυξης, υπουργοί και τομεάρχες γεωργίας, τοπικοί βουλευτές με επερωτήσεις για τα αγροτικά θέματα, είδατε κανέναν να προτείνει και να προωθεί τη συνεργασία με αεροπορικές εταιρίες Cargo που θα μεταφέρουν στις μεγαλύτερες αγορές της Ευρώπης σε λίγες μόνο ώρες; Αυτό βεβαίως προϋποθέτει να υπάρχει παραγωγή αγροκηπευτικών προϊόντων και συσκευαστήριο, γιατί χύμα ούτε αγοράζουν ούτε πουλάνε πλέον οι αγορές του κόσμου, είμαστε οι μόνοι που εξακολουθούμε να παραμένουμε χύμα; Και να πει κανείς ότι αυτά είναι φαντασιώσεις που συμβαίνουν σε μακρινές και οργανωμένες χώρες να το καταλάβω. Οι Κρητικοί και οι Κύπριοι αγρότες έχουν οργανώσει έτσι την παραγωγή και τη διάθεση των προϊόντων τους με αποτέλεσμα να απολαμβάνουν διπλάσιο εισόδημα από τους Θεσσαλούς συναδέλφους τους. Πράγματα απλά και αυτονόητα τα οποία μας φαίνονται… κινέζικα. Δεν έχει καταγραφεί καμία ανάλογη πρωτοβουλία από πολιτικούς φορείς, εκτός από κάποιες περισπούδαστες, πολιτικάντικες, παπαρολογίες του Τύπου «η Θεσσαλία περιβόλι του κόσμου ή λαχανόκηπος της Ευρώπης» και ως εκεί. Λες και θα τα παράξουμε για να τα καταναλώσουμε εμείς προκειμένου να πλουτίσουμε σε βιταμίνες και όχι σε χρήμα. Ζημιογόνα λόγια χωρίς κερδοφόρες πρωτοβουλίες.
Τέλος να σημειώσουμε και κάτι. Ένας λαός που άντεξε για τρεις χιλιάδες χρόνια, που άντεξε ακόμα και όταν εξαφανίστηκε από το χάρτη, δεν μπορεί να απειλείται επειδή κάποιοι έκλεψαν τα τελευταία είκοσι χρόνια περισσότερο από όσο άντεχε το δημόσιο ταμείο. Αλλαγή πορείας τώρα χωρίς καθυστερήσεις…
