Του Θωμά Κακαδιάρη, μοτοσυκλετιστή
Καθώς αίρονται οι περιορισμοί και επιστρέφουμε σιγά – σιγά στην όποια κανονικότητα μας περιμένει, αρχίζει να επιστρέφει και η «κανονικότητα» των τροχαίων δυστυχημάτων, που στη χώρα μας δεν φαίνεται ακόμη να έχει αντιμετωπιστεί με την ίδια σοβαρότητα με την αντίστοιχη του κορονοιού, αν και τα θύματα των τροχαίων δυστυχημάτων είναι πολύ περισσότερα κάθε έτος.
Ηδη οι πρώτες στατιστικές για τον μήνα Μάιο δεν είναι ενθαρρυντικές και ελπίζουμε στην προσοχή όλων στους δρόμους, τώρα που ξαναβρισκόμαστε όλοι μαζί.
Η ασφάλειά μας κατά τη διάρκεια της οδήγησης είναι πρωτίστως θέμα όρασης και πριν η εικόνα του δρόμου γίνει αντικείμενο επεξεργασίας του νου μας, πρέπει η εικόνα να είναι καθαρή, σίγουρη και να καλύπτει, αν είναι δυνατόν, και τις 360 μοίρες γύρω από το όχημά μας. Η ορατότητα και οι αποστάσεις ασφαλείας είναι ουσιαστικοί παράγοντες ασφάλειας. Εκείνο που αγνοούν ή δεν λαμβάνουν σοβαρά υπόψη τους είναι ότι γύρω από κάθε όχημα, το οποίο κινείται στον δρόμο, υπάρχουν τυφλές περιοχές ή τυφλά σημεία. Είναι τα σημεία, στα οποία ο οδηγός δεν έχει τη δυνατότητα ευθείας παρατήρησης, με αποτέλεσμα τα υπόλοιπα οχήματα ή άλλοι χρήστες του δρόμου να είναι πρακτικά αόρατοι για τον οδηγό, που κατευθύνει το όχημα. Η ασφάλειά μας πολλές φορές κρίνεται από την αναγνώριση αυτής της αδυναμίας και την προσπάθεια εξάλειψής της.
Η μέγιστη ορατότητα του οδηγού είναι μέγεθος μεταβαλλόμενο και επηρεάζεται πρωτίστως από τις καιρικές συνθήκες, τις συνθήκες φωτισμού και την κατασκευή του οχήματος. Τα αυτοκίνητα και τα φορτηγά οχήματα έχουν από κατασκευής μεγάλες τυφλές περιοχές, κάνοντας την κίνησή μας κοντά τους επικίνδυνη. Δεν φαίνεται να γίνεται αντιληπτό από πολλούς και παράδειγμα είναι η κίνηση των πεζών πίσω από αυτοκίνητα ή φορτηγά, καθώς αυτά κινούνται ήδη με την όπισθεν. Πολλοί πεζοί, για άγνωστο λόγο, επιλέγουν να βρεθούν στο πίσω μέρος οπισθοχωρούντος οχήματος, συχνά πολύ κοντά του, απαιτώντας από τον οδηγό να τους δει, ακόμη και αν βρίσκονται σε κάποιο τυφλό σημείο του οχήματος.
Οι μοτοσυκλετιστές έχουμε σοβαρό λόγο να γνωρίζουμε τα τυφλά σημεία των υπολοίπων οχημάτων και να αποφεύγουμε συστηματικά να μένουμε σε αυτά, αφού η εικόνα μας ήδη είναι μειωμένη σε μέγεθος και στους καθρέπτες όποιου άλλου οχήματος το μέγεθός μας ως παρουσία μας στον δρόμο. Τα μεγαλύτερα για αυτό και πλέον επικίνδυνα τυφλά σημεία έχουν από κατασκευής τα βαριά οχήματα, όπως τα φορτηγά και τα λεωφορεία. Η χρήση πολλαπλών καθρεπτών προσπαθεί να θεραπεύσει την κατασκευαστική αδυναμία, αλλά δεν είναι εφικτό. Γίνονται πολλές προσπάθειες να θεραπευτούν οι αδυναμίες με σύγχρονα συστήματα αισθητήρων και καμερών, αλλά η απευθείας παρατήρηση του δρόμου πίσω από τα βαριά οχήματα ή γύρω από αυτά είναι εξαιρετικά δύσκολη για τον οδηγό τους. Θα πρέπει να θυμόμαστε την τεχνική αυτή ιδιαιτερότητα και να αποφεύγουμε με κάθε τρόπο να κινούμαστε κοντά τους, πίσω ή πλάι τους, διότι ζητάμε από τον οδηγό τους το αδύνατο. Ανάλογες δυσκολίες ευθείας παρατήρησης έχουν και οι οδηγοί των αυτοκινήτων. Ο σχεδιασμός της θέσης οδήγησης, οι «κολόνες» (*), η κλίση του ανεμοθώρακα και ο σχεδιασμός του πίνακα οργάνων εμπρός από τον οδηγό βοηθούν ή δεν βοηθούν την απευθείας παρατήρηση του δρόμου και μέσω των καθρεπτών την παρατήρηση ενός μεγάλου τμήματος πλάγια και πίσω από το αυτοκίνητο. Δεν υπάρχει αυτοκίνητο να προσφέρει στον οδηγό του οπτική κάλυψη 360 μοιρών και η καλή παρατήρηση είναι βασικό στοιχείο ασφάλειας! Οι μοτοσυκλετιστές, κινούμενοι πολύ συχνά στο αστικό περιβάλλον, βρίσκονται πίσω ή ανάμεσα στα υπόλοιπα οχήματα, που είτε κινούνται αργά, είτε μένουν ακίνητα. Είναι η γνωστή διήθηση (**), που πολύ συχνά συζητείται για τη νομιμότητά της, την ασφάλεια και φυσικά προκαλεί σημεία τριβής, μερικές φορές καταλήγοντας σε δυστυχήματα. Είναι ζήτημα επιβίωσης για τους μοτοσυκλετιστές να γνωρίζουν τα τυφλά σημεία των υπολοίπων οχημάτων. Οι οδηγοί των αυτοκινήτων, που μοιραζόμαστε τους δρόμους, δεν είναι σίγουρο ότι βλέπουν ό,τι βλέπουμε οι μοτοσυκλετιστές, αφού τα κολονάκια του ανεμοθώρακα μπροστά και πίσω, τα προσκέφαλα και πολλές φορές συνεπιβάτες, ανακλάσεις και φορτία τούς εμποδίζουν να δουν σε μεγάλο εύρος. Αν βρεθούμε στην περιοχή αυτή, είναι σίγουρο ότι δεν μας βλέπουν. Αν προσθέσουμε κακορυθμισμένους καθρέπτες ή την αμέλεια να τους κοιτάξει ο οδηγός, είμαστε πρακτικά αόρατοι ακόμη και δίπλα του.
Η μερική λύση του προβλήματος έρχεται με τη σχολαστική ρύθμιση των καθρεπτών του αυτοκινήτου, ώστε να μην έχουν αλληλοκαλυπτόμενες περιοχές και κυρίως με την κίνηση του κεφαλιού, αφού με τον τρόπο αυτό η περιφερειακή μας όραση δίνει τουλάχιστον πληροφορίες για κινούμενα οχήματα και ανθρώπους.
Η μοτοσυκλέτα δεν έχει από κατασκευής τυφλά σημεία, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι αυτόματα έχουμε διαρκή και κυρίως απευθείας παρατήρηση σε όλο το εύρος των 360 μοιρών γύρω μας. Αν σε αυτό προσθέσουμε την εμμονή πολλών να αφαιρούν τους καθρέπτες ή την τοποθέτηση πολύ μικρότερων στη θέση των εργοστασιακών, είναι σαν να προκαλούμε την τύχη μας. Επιπλέον ο τρόπος που εκπαιδευόμαστε μετατρέπει τους καθρέπτες σε διακοσμητικά στοιχεία. Μερικές φορές οι σακούλες με τα ψώνια των πολυκαταστημάτων, που κρέμονται, δικαιολογούν τη διατήρησή τους, αλλά ώς εκεί. Δυστυχώς, η εκπαίδευση της συντριπτικής πλειονότητας των αναβατών και η αγωνία μερικών να μοιάζει η καθημερινή μοτοσυκλέτα τους με… αγωνιστική, οδηγούν στην αχρηστία ή την αφαίρεση των καθρεπτών. Προφανώς ξεχνούν ότι μπορεί οι καθρέπτες να μην υπάρχουν στις αγωνιστικές μοτοσυκλέτες, αλλά οι αγωνιζόμενοι ελέγχουν διαρκώς πλάγια και πίσω τους με στροφή της κεφαλής. Ακόμη μια φορά αντιγράφουμε μισά ή στραβά τις καλές πρακτικές των αγωνιζομένων υποβαθμίζοντας την ασφάλειά μας. Ακόμη και η τοποθέτηση και η σωστή ρύθμιση των καθρεπτών δεν μας δίνουν πλήρη ορατότητα σε όλο το εύρος που απαιτείται. Με μόνη την παρατήρηση των καθρεπτών δεν καλύπτουμε όλο το εύρος στα πλάγια και πίσω μας, ακόμη και αν διαθέτουμε καλό ζευγάρι καθρεπτών, που δεν θολώνουν με τους κραδασμούς. Εννοείται ότι η ρύθμιση των καθρεπτών μας γίνεται πάντα για να αποφύγουμε όσο είναι δυνατόν την αλληλοκάλυψη. Μόνο η τακτική κίνηση του κεφαλιού για κάλυψη των τυφλών σημείων, ειδικά πριν την αλλαγή κατεύθυνσης ή τη διαχείριση κάποιου κινδύνου, είναι η πρακτική, που εξασφαλίζει τη σαφή παρατήρηση όλου του εύρους και εγγυάται την ασφάλειά μας.
Επιστρέφουμε στους δρόμους, ενώ το καλοκαίρι είναι ήδη εδώ. Κρατάμε αποστάσεις, όταν κινούμαστε και φροντίζουμε να μας βλέπουν και να βλέπουμε τους άλλους χρήστες του δρόμου εγκαίρως και πολύ… σχολαστικά.
(*) Τα γνωστά κολονάκια στήριξης της οροφής του αυτοκινήτου. Εδώ αναφερόμαστε κυρίως σε αυτά, που πλαισιώνουν τον ανεμοθώρακα (παρμπρίζ), αλλά και τα υπόλοιπα έχουν το δικό τους ρόλο στον περιορισμό της ορατότητας του οδηγού.
(**) Η διήθηση (χρησιμοποιείται και ο αγγλικός όρος filterthrough) περιγράφει την κίνηση των δίτροχων στο στενό χώρο, που αυτοκίνητα και πεζοδρόμια αφήνουν ελεύθερο και μπορούν να περάσουν τα δίτροχα επιδιώκοντας να κινηθούν πιο γρήγορα, όταν η κυκλοφορία καθυστερεί ή ακινητεί.
