Του Θωμά Κακαδιάρη, μοτοσυκλετιστή
Οπως γράψαμε εδώ, στις φιλόξενες στήλες του ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΥ, η χώρα μας ανήκει στη μικρή ομάδα των χωρών της Ευρώπης, που κυκλοφορούν πάνω από ένα εκατομμύριο μοτοσυκλέτες στους δρόμους της. Αν δείτε τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, οι οποίες είναι και παραγωγής δικύκλων, που υπερβαίνουν το ένα εκατομμύριο μοτοσυκλέτες στους δρόμους τους (Ιταλία, Γερμανία, Πολωνία, Ισπανία, Γαλλία, Μεγάλη Βρετανία) και υπολογίσετε τα πληθυσμιακά μεγέθη τους θα δείτε ότι είμαστε μοναδική περίπτωση. Το πρόβλημα της ασφάλειας των μοτοσυκλετιστών της χώρας μας πρέπει να συνεκτιμηθεί με την «πρωτιά» αυτή. Για να δούμε ότι απαιτούνται σοβαρές λύσεις και σίγουρα διαφορετικές από αυτές που έχουμε επιλέξει ώς σήμερα, αφού προφανώς απέτυχαν. Πριν, όμως, από κάθε σοβαρή αλλαγή, προηγείται η γνώση.
Η ασφάλεια στην οδήγηση της μοτοσυκλέτας εξαρτάται από τον αναβάτη (την ένδυση προστασίας, τη στάση του και την εκπαίδευσή του), το οδικό δίκτυο (τον σχεδιασμό και την κατάστασή του), την τεχνική κατάσταση της μοτοσυκλέτας και τη συμπεριφορά των άλλων χρηστών του οδικού δικτύου, ιδίως των οδηγών αυτοκινήτων.
Καινοτομίες και ασφάλεια
Οι εταιρείες κατασκευής μοτοσυκλετών δίνουν μεγάλη σημασία στην οδική ασφάλεια των προϊόντων τους με διαρκείς αναβαθμίσεις των τεχνικών χαρακτηριστικών τους. Η χρήση των ηλεκτρονικών μέσων δεν περιορίζεται σε εντυπωσιασμούς, αλλά βελτιώνει τα προϋπάρχοντα συστήματα και προσθέτει νέα. Καλύτερα φώτα, ασφαλέστερα ελαστικά, καλύτερα φρένα με πολλές τεχνικές αναβαθμίσεις είναι μερικά από τα ήδη εγκατεστημένα που δέχονται τις φροντίδες των εταιρειών. Σχετικά πιο καινούργια συστήματα εφαρμόζονται σε όλο και περισσότερες μοτοσυκλέτες όπως τα συστήματα υποβοήθησης της λειτουργίας των φρένων, κάτι που αφορούσε παλαιότερα στις ακριβές μοτοσυκλέτες και δεν ήταν ό,τι καλύτερο στην αρχή της εφαρμογής του. Για να είμαστε σαφείς, ας δούμε τις 10 κορυφαίες τεχνολογικές καινοτομίες των μοτοσυκλετιστών:
1. ABS (σύστημα αντιμπλοκαρίσματος των φρένων)
2. Κράνος που βελτιώνει την ορατότητα (αποτροπή της θολώματος του προστατευτικού καλύμματος μέσω της θέρμανσης ή της εξουδετέρωσης)
3. Παρακολούθηση της πίεσης και της θερμοκρασίας των ελαστικών
4. Ενίσχυση όρασης (ενίσχυση αντίθεσης σε κακές καιρικές συνθήκες)
5. Υποβοήθηση πέδησης (φρενάρισμα, εφαρμογή μέγιστης πίεσης πέδησης σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης)
6. Συνδεδεμένα συστήματα πέδησης (εμπλέκουν τα εμπρός και πίσω φρένα, όταν ενεργοποιείται μόνο ένα)
7. Συστήματα ανίχνευσης πρόσκρουσης
8. Διάγνωση μηχανικών και τεχνικών προβλημάτων
9. Προσαρμοζόμενος εμπρόσθιος φωτισμός (προβολή δέσμης φωτός σε καμπύλες)
10. Αυτόματος έλεγχος ευστάθειας (αποφυγή περιστροφής του πίσω τροχού και ανύψωση εμπρόσθιου τροχού).
Παρατηρούμε ότι την ίδια προσπάθεια βελτίωσης των προϊόντων τους κάνουν και οι εταιρείες που κατασκευάζουν ένδυση προστασίας για τους μοτοσυκλετιστές. Καλύτερα και λειτουργικότερα κράνη, ευκολόχρηστα και αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση των καιρικών συνθηκών ρούχα.
Δεν είναι όμως όλες οι καινοτομίες υπέρ της ασφάλειας και η αξιολόγηση που κάνουμε εμείς οι ίδιοι οι μοτοσυκλετιστές σε μερικές περιπτώσεις οδηγεί σε απόρριψη αρκετών καινοτομιών. Επιπλέον, άλλο ένα μελανό σημείο που μπορώ να επισημάνω είναι ότι κάποιες φορές υπερτονίζουν την αποτελεσματικότητα των καινοτομιών (με τη μορφή των gadjets) που προσθέτουν στα οχήματα και τον εξοπλισμό οι εταιρείες διαφημίζοντας με κριτήριο την ασφάλεια τα προϊόντα τους. Οι διαβεβαιώσεις των εταιρειών για την ασφάλεια που προσφέρουν όλες οι καινοτομίες χαλαρώνουν τους μοτοσυκλετιστές από τη δική τους διαρκή ετοιμότητα στη διαχείριση της κυκλοφορίας και των κινδύνων που καιροφυλακτούν και απαιτούν την ενεργή συμμετοχή κάθε οδηγού για να αποφύγουμε το δυστύχημα.
Η τεχνολογία έχει τη δυνατότητα να βοηθήσει στη βελτίωση της ασφάλειας των μοτοσυκλετιστών, αλλά δεν μπορεί να τους υποκαταστήσει. Οι προβαλλόμενες ως κορυφαίες τεχνολογικές καινοτομίες που οι μοτοσυκλετιστές θεωρούν επισφαλείς, αφορούν στις οθόνες πληροφόρησης στα κράνη ή στο πίνακα οργάνων της μοτοσυκλέτας. Αναφέρομαι στις οθόνες που θέλουν διαρκή παρακολούθηση και προσπαθούν να υποκαταστήσουν την πληροφόρηση πραγματικού χρόνου οδήγησης του αναβάτη. Η προσοχή του αναβάτη φεύγει από τον δρόμο για να παρακολούθηση την οθόνη και αυτό δεν είναι καθόλου ασφαλές. Επικίνδυνα για την ασφάλεια είναι και τα συστήματα παρέμβασης στην ταχύτητα, ενεργοποίηση/απενεργοποίηση φώτων κ.λπ.
Ο κύριος λόγος που εμείς οι μοτοσυκλετιστές κρίνουμε τις καινοτομίες αυτές ως επικίνδυνες είναι επειδή κατά τη διάρκεια της οδήγησης απαιτούν διαρκή αλληλεπίδραση. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε υπερφόρτωση πληροφοριών, η οποία οδηγεί σε διάσπαση της προσοχής του αναβάτη. Η διάσπαση της προσοχής είναι ό,τι πιο επικίνδυνο μπορεί να συμβεί στον αναβάτη κατά την οδήγηση. Οι μοτοσυκλετιστές θεωρούν επικίνδυνα τα συστήματα αλληλεπίδρασης μεταξύ της μοτοσικλέτας και της οδικής υποδομής που προορίζονται να παρεμβαίνουν αυτομάτως κατά την οδήγηση (όπως η ταχύτητα) χωρίς τον έλεγχο του αναβάτη.
Προσωπική προστασία και ασφάλεια
Η συντριπτική πλειονότητα των μοτοσυκλετιστών συμφωνεί ότι οδηγώντας μοτοσυκλέτα ο κίνδυνος τραυματισμού είναι μεγαλύτερος από αυτόν που διατρέχεις οδηγώντας αυτοκίνητο. Η οδήγηση της μοτοσυκλέτας απαιτεί μέτρα προστασίας ανάλογα (όχι ίδια) με αυτά που το αυτοκίνητο προσφέρει από κατασκευής. Αν σκεφτούμε ότι επιτέλους η οδήγηση του αυτοκινήτου με σαγιονάρες κρίθηκε επικίνδυνη, σκεφτείτε πόσο περισσότερο επικίνδυνη είναι η οδήγηση μοτοσυκλέτας. Παρατηρούμε καθημερινά γύρω μας νέους ανθρώπους που εξυπηρετούνται μέσα στην πόλη με μοτοποδήλατα, σκούτερ ή μοτοσυκλέτες μικρού κυβισμού, φορώντας παντόφλες, τσόκαρα, πέδιλα ή σαγιονάρες. Τι περιμένουν για να αυτοπροστατευθούν; Να γίνουν υποχρεωτικά τα προστατευτικά υποδήματα και αιωνίως οι άντρες της Τροχαίας να κάνουν τη μαμά όλων μας, υπενθυμίζοντας στα «ανήλικα» να «βάλουν ζακέτα»; Οι μοτοσυκλετιστές γνωρίζουμε ότι η προστασία μας εξαρτάται από την ορθή ένδυση. Ξέρουμε γιατί χρειάζεται, ξέρουμε ότι συχνά είμαστε τα θύματα και αυτό πρέπει να αλλάξει, αλλά μέχρι τότε ποιον περιμένουμε να μας προστατέψει στην καθημερινότητά μας; Ας θυμηθούμε ότι τα κορυφαία 4 είδη της ένδυσης προστασίας είναι το κράνος, τα γάντια, το μπουφάν μοτοσυκλέτας και τα κατάλληλα υποδήματα. Σ’ αυτά προσθέτουμε το παντελόνι και τη ζώνη μέσης.
Οδικό περιβάλλον και ασφάλεια
Ενας άλλος πολύ σημαντικός παράγοντας ασφάλειας είναι το οδικό περιβάλλον. Εδώ η Πολιτεία (είτε πρόκειται για την κεντρική διοίκηση, είτε για την τοπική αυτοδιοίκηση) φέρει μεγάλη ευθύνη και οι πολίτες είναι πρακτικά εκτεθειμένοι σε επικίνδυνες καταστάσεις μέσα στο οδικό μας δίκτυο.
Ακόμη και να πεις κακοσχεδιασμένους τους δρόμους μας υπονοείς ότι κάποιος κάτι σχεδίασε και έκανε λάθος. Ούτε αυτό δεν μπορεί να ειπωθεί. Οι δρόμοι είναι «τυχαιουπάρχοντες» είναι και μεις είμαστε «τυχαιοεπιζήσαντες». Το μεγαλύτερο τμήμα του επαρχιακού οδικού δικτύου διαμορφώθηκε από προγενέστερες καταστάσεις και επιλογές και εδώ η επιστήμη σηκώνει τα χέρια. Στις 100 στροφές οι …110 είναι σχεδιασμένες από τον γάιδαρο του κυρ – Μήτσου, την ελιά του κυρ – Θανάση και τον μπουλντοζιέρη που φάρδυνε τη στροφή κάποια στιγμή. Τα τεχνικά έργα -όταν είναι πετυχημένα – εγκαταλείπονται στον χρόνο και αφού καταρρεύσουν μετά σκεφτόμαστε να τα αντικαταστήσουμε. Τα οδοστρώματα είναι τριτοκοσμικά. Οταν βλέπουμε καινούργια άσφαλτο πανηγυρίζουμε κι ας είναι θέμα μερικών μηνών να «γυαλίσει» και αυτή. Η σήμανση είναι διακοσμητική και ελλιπής. Γενικά το οδικό μας δίκτυο έχει μια ποιητική περισσότερο διάσταση, παρά επιστημονική και δεν μιλώ μόνο για τον νομό μας.
Τα τροχαία δυστυχήματα δεν σημειώνονται… τυχαία και συνήθως τα αίτια είναι πολλά, άλλα σε πρώτο πλάνο και άλλα υποβόσκουν. Μπορεί να γράφεται σε κάποιο πόρισμα δυστυχήματος ότι ήταν ανθρώπινο λάθος του οδηγού, αλλά αν ψάξουμε (θέλουμε;) θα βρούμε και άλλα πολλά λάθη που οδήγησαν στο δυστύχημα και οι υπεύθυνοι είναι πολλοί και ίσως γνωστοί.
Τι μπορούν να κάνουν οι οδηγοί για την κατάσταση του οδικού δικτύου εκτός από το να διαμαρτύρονται (και αυτό έχει μεγάλη σημασία να γίνεται); Πρέπει να λαμβάνουν σοβαρά υπόψη τους την κατάστασή του, προσαρμόζοντας την οδήγησή τους σ’ αυτό. Αλλη λύση άμεσου χαρακτήρα δεν έχουμε!
Να θυμόμαστε ότι από τις καθημερινές μας ασχολίες, επαγγελματικές, οικογενειακές κ.λπ. η πιο σοβαρή και σύνθετη είναι η οδήγηση. Δεν είναι σχήμα λόγου. Είναι ζήτημα ζωής.
