ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟ

ΜΟΤΟΣΥΚΛΕΤΩΝΤΑΣ… σε περιβάλλον ανασφάλειας με άλλοθι την ατομική ευθύνη

μοτοσυκλετωντασ-σε-περιβάλλον-ανασ-130113

Του Θωμά Κακαδιάρη, μοτοσυκλετιστή

Στο άρθρο της προηγούμενης Κυριακής αναφερθήκαμε στην ασφάλεια, την ελευθερία και την ατομική ευθύνη των οδηγών. Ιδιαίτερη η αναφορά και με τη μορφή παραδείγματος στην περίπτωση της εθνικής οδού, που έγινε αυτοκινητόδρομος και «κυρίαρχη άποψη» ότι ο υπαίτιος του τροχαίου δυστυχήματος έφταιξε και «πλήρωσε». Κανείς, όμως, δεν ασχολούνταν επί δεκαετίες με το ποιος οφείλει να προστατεύσει τον αναίτιο του απέναντι ρεύματος κυκλοφορίας. Δεν δικαιούνταν προστασίας από το Κράτος;

Οι απαντήσεις έφταναν μέχρι την επίκληση της μοίρας του καθενός και ξεχνούσαμε ή δεν υπήρχε καν καταχωρημένο στη συνείδησή μας ότι η απουσία προστασίας είναι ευθύνη του Κράτους! Μέχρι που το διάζωμα έσωσε ζωές και άρχισαν δειλά -δειλά πολιτικοί και επιστήμονες να αναφέρονται σε αυτό. Οσο για τους μακαρίτες συμπολίτες μας… δικαιώθηκαν στον άλλο κόσμο.

Είτε το συνειδητοποιούμε, είτε όχι, το μεγαλύτερο δυστύχημα που βιώνουμε στα τροχαία δυστυχήματα είναι η διαχρονική διαχείρισή τους από την Ελληνική Πολιτεία. Ξεκάθαρα και χωρίς περιστροφές πρέπει κάποια στιγμή να λέγονται τα πράγματα με το όνομά τους, αφού φαίνεται ότι κάθε άλλη προσέγγιση έχει αποτύχει. Μια τέτοια προσπάθεια θα κάνουμε στο άρθρο, αναφερόμενοι στη μελέτη ή «μελέτη» των τροχαίων δυστυχημάτων (θα έχετε όλοι αντιληφθεί ότι επιμόνως αποφεύγουμε τον όρο «τροχαία ατυχήματα», διότι δεν είναι …ατυχήματα).

Πολύ συχνά στις «μελέτες» αυτές, οι οποίες κάθε άλλο παρά μελέτες είναι, αναφέρονται τα «αίτια» των τροχαίων δυστυχημάτων, δηλαδή η απόσπαση της προσοχής, η υπερβολική ταχύτητα, η οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ, η απερίσκεπτη οδήγηση, οι καιρικές συνθήκες, η παραβίαση του ερυθρού σηματοδότη, η νυχτερινή οδήγηση, οι ατέλειες ή βλάβες των οχημάτων, η οδήγηση υπό την επήρεια ναρκωτικών ουσιών, το πέρασμα άγριων ή και οικόσιτων ζώων, η συμπεριφορά των πεζών. Είναι προφανές ότι οι «μελέτες» είναι απλώς στατιστικές καταγραφές και τα περισσότερα των «αιτίων» είναι αποτελέσματα, είναι τα συμπτώματα άλλων πραγματικών αιτίων, που άλλοτε αποφεύγεται η αναφορά τους και άλλοτε εμφανίζονται δειλά – δειλά σε διάφορες ημερίδες.

Ενα πολύ σημαντικό κριτήριο για την εκπόνηση μιας οποιασδήποτε μελέτης είναι ο σκοπός της, δηλαδή γιατί γίνεται μια μελέτη, μετά από λεπτομερή καταγραφή, των τροχαίων δυστυχημάτων. Επίσης, ουσιαστικό κριτήριο αποτελεί η αναφορά της μελέτης σε συγκεκριμένο πλαίσιο. Για να γίνει κατανοητό, ας δούμε το παράδειγμα μιας τέτοιας «μελέτης» των τροχαίων δυστυχημάτων από τις αστυνομικές αρχές για πολλά έτη, με πλαίσιο αναφοράς αποκλειστικά τον Κ.Ο.Κ., από όπου και αντλούνταν/αντλείται το μονότονο μήνυμα για την οδική ασφάλεια «Τηρείτε τον Κ.Ο.Κ.». Μια τέτοια «μελέτη» αναφέρει ως συνηθισμένα «αίτια» τις παραβάσεις των προβλεπομένων από τον Κ.Ο.Κ. χειρισμών και των απαγορεύσεών του και καταλήγει στη «βολική» διαπίστωση ότι φταίει ο ανθρώπινος παράγοντας μεταφέροντας τις ευθύνες, σχεδόν αποκλειστικά, στους οδηγούς, υπονοώντας ότι δεν είναι αντάξιοι διαχειριστές ως πολίτες της ατομικής ευθύνης. Ενα μόνο σχόλιο για τον πεπερασμένο και αναποτελεσματικό τρόπο μελέτης θα κάνουμε. Αν η μελέτη των αεροπορικών δυστυχημάτων γινόταν με τα ίδια κριτήρια, οι αερομεταφορές θα βρίσκονταν στο 1950.

Δεν αποκλείεται αυτή η ατελής προσέγγιση να οδήγησε και στην αποφυγή από μέρους των αστυνομικών αρχών να παίρνουν επίσημη θέση στα τροχαία ατυχήματα, σίγουρα όμως τα δικαστήρια συχνά αποφασίζουν εξετάζοντας πολλά περισσότερα στοιχεία και πιο σύνθετα στην απόδοση ευθυνών (ποινικών και αστικών) από τα προβλεπόμενα από τον Κ.Ο.Κ.

Μια από τις πιο κραυγαλέες ελλείψεις του Κ.Ο.Κ. (σε παλαιότερες εκδοχές του ακόμη χειρότερα) είναι η αυθαίρετη υπόθεση ότι όλοι γύρω μας πράττουν το νόμιμο και το ασφαλές, ζητώντας την ίδια στιγμή να κάνουμε το ίδιο. Για αυτό και ο όρος συνυπευθυνότητα στις δικαστικές αποφάσεις αποτελεί δικαιότερη και ορθότερη προσέγγιση της κατάστασης.

Εκεί προέκυψε και η ανάγκη της πραγματογνωμοσύνης, δηλαδή μιας σε βάθος ανάλυσης του τροχαίου δυστυχήματος, η οποία θα παρείχε πληροφορίες αναφορικά με τη θέση και τα χαρακτηριστικά της σύγκρουσης, τις ταχύτητες πρόσκρουσης, τις ταχύτητες κίνησης των οχημάτων, τον τύπο και τον χρόνο των ελιγμών, τις αποστάσεις και τα χρονικά περιθώρια που είχαν οι οδηγοί/αναβάτες στη διάθεσή τους προκειμένου να αποφύγουν το ατύχημα, την τυχόν βλάβη του οχήματος πριν το ατύχημα και την ποιότητα των επισκευών στα οχημάτων.

Οπως μας πληροφορεί ο ιστότοπος έγκυρου φορέα σύνταξης πραγματογνωμοσυνών «η σύνταξη μιας πραγματογνωμοσύνης ενδιαφέρει όλους τους άμεσα και έμμεσα εμπλεκόμενους, ώστε να τους προστατέψει από κακοτοπιές που θα προκύψουν από λανθασμένες ερμηνείες γεγονότων, ελλείψει ειδικευμένων γνώσεων για την ορθή ερμηνεία των ευρημάτων και πορισμάτων. Κάθε υπόθεση τροχαίου ατυχήματος αποτελεί μια πολύτιμη πηγή πληροφοριών για την αντιμετώπιση μελλοντικών ατυχημάτων και τη μείωση των τραυματικών τους επιπτώσεων».

Μια τέτοια πραγματογνωμοσύνη απευθύνεται όμως και ωφελεί τους διαχειριστές των οδικών δικτύων και των αυτοκινητόδρομων, τις τοπικές αρχές και τους Δήμους, τα Υπουργεία και τις δικαστικές αρχές, με την ανάθεση σοβαρών τροχαίων ατυχημάτων για την παροχή ανεξάρτητης και επιστημονικά τεκμηριωμένης γνωμοδότησης συνθηκών ατυχήματος.

Ο ίδιος φορέας ισχυρίζεται ότι παρέχει όλα τα απαραίτητα στοιχεία για «να προσδιοριστούν τα αίτια του ατυχήματος («γιατί συνέβη;»)». Ομως εκτιμούμε ότι μια τέτοια πραγματογνωμοσύνη αναφέρεται και μελετά τι συνέβη και το πώς και όχι γιατί συνέβη, ό,τι συνέβη. Φυσικά μια τέτοια μελέτη (πραγματογνωμοσύνη) μας δίνει πολύτιμα στοιχεία για τις υποδομές και τη συμμετοχή τους στα δυστυχήματα, επηρεάζοντας τη συμπεριφορά των οδηγών. Ομως θα επιμείνουμε, έστω και αν γινόμαστε ενοχλητικοί, ρωτώντας: Με τον ανθρώπινο παράγοντα θα ασχοληθεί κανείς ουσιαστικά;

Ας θέσουμε τα ερωτήματα λοιπόν που περιμένουν απαντήσεις και μέσα από αυτές να προτείνουμε δράσεις. Ας τα δούμε, χρησιμοποιώντας τα περίφημα «αίτια» των «μελετών» ως ερωτήματα. Τι συμβαίνει και αποσπάται η προσοχή ενός οδηγού, γιατί δεν ελέγχει την ταχύτητά του και συχνά υπερβαίνει τα ασφαλή όρια; Πού οφείλεται η οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ και η απερίσκεπτη οδήγηση; Γιατί δεν μπορεί να χειριστεί το όχημα σωστά στις δύσκολες καιρικές συνθήκες ή κατά τη νυχτερινή οδήγηση; Γιατί παραβιάζει τον ερυθρό σηματοδότη ή την προτεραιότητα;

Να θυμόμαστε δύο δεδομένα. Πρώτον ότι η συντριπτική πλειονότητα των οδηγών είναι ερασιτέχνες και δεύτερον ότι οι ασφαλείς μεταφορές εκτελούνται από επαγγελματίες των μεταφορών. Σε τι διαφέρουν οι μεν από τους δε; Κυρίως και πάνω από όλα στην εκπαίδευση. Φυσικά θα προσθέσουμε και την εμπειρία ως δεύτερη σημαντική διαφορά. Οσο πιο απαιτητικό το μέσο μεταφοράς, τόσο πιο εκτεταμένη, σύνθετη και συχνά επικαιροποιούμενη εκπαίδευση για τους υπευθύνους. Τι λείπει λοιπόν, εκτός από άρτιες υποδομές, στη χώρα μας, αλλά και σε όλη σχεδόν την Ευρώπη; Η εκπαίδευση των οδηγών. Ελλιπής και κυρίως οργανωμένη με τη λογική του καλού χειρισμού του οχήματος και όχι της διαχείρισης της κυκλοφορίας. Η εκπαίδευση είναι ο αδύναμος κρίκος στην υπόθεση τροχαία δυστυχήματα.

Η Ε.Ε. έχει ανοίξει ξανά το θέμα της εκπαίδευσης και φυσικά του τρόπου των εξετάσεων για την απόκτηση άδειας οδήγησης. Είναι πλέον φανερό ότι όλη η προσπάθεια πρέπει να στραφεί στην εκπαίδευση, που είναι δύσκολο και επίπονο εγχείρημα, αλλά αναγκαίο αν θέλουμε να δούμε περισσότερη ασφάλεια στους δρόμους. Τα αστυνομικά μέτρα δεν είναι η λύση. Ηδη οι οργανώσεις των μοτοσυκλετιστών στρέφονται προς αυτή την κατεύθυνση και όσοι διαβάζετε τη στήλη αυτή συστηματικά ίσως θα θυμάστε τι είχε δηλώσει ο Dolf Willigers, γενικός γραμματέας της FEMA: «Αυτή τη στιγμή εργαζόμαστε για την αναθεώρηση της 3ης οδηγίας που αφορά στις άδειες οδήγησης, η οποία τέθηκε σε εφαρμογή αρχικά το 2014». Και στη συνέχεια: «Επίσης, η εστίαση στις δεξιότητες χειρισμού στις χαμηλές ταχύτητες αντί για την εστίαση στις αποκαλούμενες υψηλότερες δεξιότητες (π.χ. την ικανότητα αναγνώρισης και αποφυγής επικίνδυνων καταστάσεων) είναι κάτι που πιστεύουμε ότι πρέπει να αλλάξει».

Εγγραφείτε στο Newsletter του Ταχυδρόμου