Tης Μαρίζας Στ. Χατζησταματίου, Ψυχολόγου, M.Sc, PhD Διδάκτορος Παν/μίου Θεσσαλίας
www.my-psychology.gr
Γιατί είναι τόσο δύσκολο να συγχωρούμε μερικές φορές; Το να συγχωρούμε μπορεί να μην είναι εύκολο ή μια φυσική ανθρώπινη ικανότητα. Ωστόσο, το να μάθει κανείς να συγχωρεί αυθεντικά θα ωφελήσει όλους τους εμπλεκόμενους.
Αν κάποιος πληγώσει εμάς ή εκείνους που αγαπάμε, μπορεί να θέλουμε να ανταποδώσουμε αυτή την άσχημη συμπεριφορά. Αναμφισβήτητα αυτός δεν είναι ο πιο εποικοδομητικός τρόπος για να αντιμετωπίσουμε το γεγονός ότι έχουμε πληγωθεί. Αυτοί που μας πλήγωσαν έχουν προφανώς τους λόγους τους. Οι λόγοι τους σε καμία περίπτωση δεν δικαιολογούν αυτό που έχουν κάνει. Αν είμαστε σε θέση να απομακρυνθούμε προσωπικά από την εμπειρία και να παρατηρήσουμε τα πράγματα από την οπτική γωνία ενός άλλου ατόμου, ίσως κατανοήσουμε καλύτερα το γιατί μας πλήγωσαν.
Λίγοι από εμάς μπορούμε να διεκδικήσουμε μια ζωή όπου δεν έχουμε κάνει ποτέ μια λάθος ενέργεια και δεν έχουμε πληγώσει τα συναισθήματα κάποιου. Συχνά οι άνθρωποι κάνουμε λάθη γιατί έτσι είναι η φύση των ανθρώπινων συνδέσεων. Λάθη κάνουμε λόγω των αντιδράσεων χωρίς συναίσθημα, των θυμωμένων λέξεων ή των συμπεριφορών μας που είναι εξαντλητικές ή παρορμητικές. Στις εργασιακές μας σχέσεις, τις φιλίες και τις στενές μας σχέσεις, αν δεν επιλυθούν, τέτοια γεγονότα μπορεί να είναι καταστροφικά για τη σχέση. Στις πιο στενές μας σχέσεις (πχ. συζυγικές, οικογενειακές) οι λάθος πράξεις ή τα λάθος λόγια τείνουν να έχουν μεγάλη διάρκεια ζωής. Η συγγνώμη είναι γενικά θετική. Αλλά δεν είναι όλες οι συγγνώμες ίδιες.
Τι γίνεται αν θέλουμε να συγχωρήσουμε ένα άτομο για τα λάθη που μας υπέβαλαν; Πώς αρχίζουμε να καταλαβαίνουμε γιατί έκαναν αυτό που έκαναν; Και το σημαντικότερο, πώς μπορούμε να δούμε από πού προέρχονται αν δεν συμφωνούμε καθόλου;
Η απλή απάντηση στη συγχώρεση είναι η συμπάθεια. Είναι πραγματικά δύσκολο για μας να υιοθετήσουμε ένα σύστημα πεποιθήσεων κατανόησης επειδή τείνουμε να βλέπουμε τα πράγματα ως ασπρόμαυρα. Αν μπορούμε να κοιτάξουμε μέσα από ένα φίλτρο συμπάθειας, μπορεί να εκπλαγούμε από το πόσο μειώνεται ο θυμός μας. Οι παρεξηγήσεις και ο θυμός συχνά προέρχονται από το να μην βλέπουμε τα πράγματα από την ίδια οπτική γωνία με το άλλο άτομο. Μια δεξιότητα που θα μας βοηθούσε θα ήταν να εξετάζουμε τα πάντα από πολλές οπτικές γωνίες. Αν παρατηρούμε τη ζωή μόνο μέσω της προσωπικής μας οπτικής και εμπειρίας, είμαστε προορισμένοι να μπερδευτούμε, να πληγωθούμε και να χαθούμε. Πώς βλέπουμε λοιπόν από άλλη οπτική γωνία;
Οι άνθρωποι έχουμε προοπτικές που γεννιούνται από πολλούς διαφορετικούς παράγοντες. Για παράδειγμα, η ψυχική ασθένεια, τα ναρκωτικά και τα δύσκολα παιδικά χρόνια μπορούν να επηρεάσουν έντονα την οπτική γωνία κάποιου και να δημιουργήσουν προκαταλήψεις και παρεξηγήσεις. Αυτοί οι παράγοντες δεν δικαιολογούν την προβληματική συμπεριφορά. Αυτό είναι αλήθεια. Ωστόσο, μια συμπαθητική άποψη μας βοηθά να κατανοήσουμε καλύτερα από πού προέρχονται οι άνθρωποι που κάνουν επιλογές με βάση αυτές τις εμπειρίες.
Και πάλι, η κατανόηση της άποψης μπορεί να μην αλλάξει κάτι. Μπορεί ακόμα να κάνουμε ακριβώς αυτό που πρόκειται να κάνουμε. Αλλά μπορεί να μας βοηθήσει να χαλαρώσουμε και, με τον καιρό, ακόμη και να συγχωρήσουμε άλλους ανθρώπους για τα φρικτά πράγματα που μας κάνουν. Το να κρεμόμαστε από τον θυμό ή το μίσος είναι πραγματικά κάτι σαν δηλητήριο. Θα μας βλάψει όσο θα βλάψει οποιονδήποτε άλλον. Αν πραγματικά αναζητούμε την ευτυχία στη ζωή μας, πρέπει να μάθουμε να αφήνουμε πίσω αυτόν τον θυμό. Αν δεν το κάνουμε θα συνεχίσει να μας βλάπτει.
Μια συγγνώμη μπορεί να είναι μια ισχυρή μέθοδος προς τη συμφιλίωση που μπορεί να θεραπεύσει το άτομο που έχει πληγωθεί και εκείνον που προκάλεσε το κακό. Ωστόσο, είναι μια δεξιότητα που απαιτεί ταπεινότητα. Το να ζητήσει κανείς συγνώμη απαιτεί προθυμία να ταπεινωθεί αναγνωρίζοντας ένα λάθος. Οι λέξεις «Συγγνώμη» δεν εξαφανίζουν ως δια μαγείας την πληγή. Ένα πράγμα είναι βέβαιο: Η ζωή θα προσφέρει σε όλους μας την εμπειρία της μεταμέλειας για τέτοιες ενέργειες και την ευκαιρία για ένα τέλος – τη συγγνώμη.
