Του Γιώργου Λαμπράκη
Με την πανδημία να είναι σε πλήρη εξέλιξη και τη χώρα μας να βρίσκεται αντιμέτωπη με το νέο κύμα του κορονοϊού, με το εμβόλιο να αργεί, το δίλημμα για την εφαρμογή ή όχι νέου lock down εξακολουθεί να υφίσταται.
Τα σημαντικότερο πλεονέκτημα από την εφαρμογή του, με βάση την εμπειρία της περασμένης άνοιξης, είναι το πάγωμα των κοινωνικών δραστηριοτήτων και κατά συνέπεια η σημαντική μείωση του αριθμού των νέων μολύνσεων, που με τη σειρά της οδηγεί στον περιορισμό εξάπλωσης του ιού. Από την άλλη μεριά, το μεγάλο μειονέκτημα του lock down είναι η τεράστια οικονομική κρίση που προκαλεί, οδηγώντας σε καταβαράθρωση το ΑΕΠ και σε απώλεια χιλιάδων θέσεων εργασίας.
Το δίλημμα επανέρχεται στο προσκήνιο μετά τη ραγδαία αύξηση των κρουσμάτων, την αντίστοιχη των ασθενών, που νοσηλεύονται διασωληνωμένοι στις ΜΕΘ, αλλά και των θανάτων. Μάλιστα, στη χώρα μας το δίλημμα για νέο lock down αποκτά και επιπλέον διάσταση, καθώς στο πρώτο κύμα τα μέτρα γενικής καραντίνας, που εφαρμόστηκαν πριν προκύψει η μεγάλη διασπορά του ιού, κράτησαν την πανδημία υπό έλεγχο, με τα αποτελέσματα να φαίνονται και μετά την άρση των περιορισμών.
Η κυβέρνηση και ο πρωθυπουργός, παρ’ ότι έχουν την εμπειρία του επιτυχημένου lock down, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά στον περιορισμό της διασποράς του κορονοϊού και την αποφυγή του κινδύνου να καταρρεύσει το σύστημα υγείας, γνωρίζουν ότι δεν μπορεί να ξανακλείσει η χώρα. Οι οικονομικές επιπτώσεις από το προηγούμενο lock down πλήττουν ήδη την αγορά, ενώ η προσπάθεια επανόδου στην κατάσταση προ πανδημίας θα είναι εξαιρετικά επίπονη και μακροχρόνια, παρά τα μέτρα στήριξης που έχουν εξαγγελθεί.
Αρκεί να αναλογιστούμε το τρομακτικό ποσοστό ύφεσης στο δεύτερο τρίμηνο. Το μερικό άνοιγμα της αγοράς και του τουρισμού δεν αναμένεται να μειώσει την επιβράδυνση της οικονομίας στο τρίτο τρίμηνο. Υπάρχει, δηλαδή, ο κίνδυνος σαρωτικού κύματος απολύσεων και κλεισίματος επιχειρήσεων. Βέβαια, προκύπτει σειρά κοινωνικών προβλημάτων, συμπεριλαμβανομένου του κινδύνου για κλειστά σχολεία, που θα σημαίνει μία ακόμη χαμένη διδακτική χρονιά. Επιπλέον, κάθε άλλο παρά δεδομένη πρέπει να θεωρείται η συμμόρφωση της κοινωνίας σε ένα ακόμη lock down. Ολα αυτά εξηγούν γιατί η κυβέρνηση προσπαθεί με κάθε τρόπο να το αποφύγει.
Βέβαια, την ίδια στιγμή, ελλοχεύει ο κίνδυνος να χαθεί ο όποιος έλεγχος σε ό,τι αφορά στην καθημερινή αύξηση των νέων μολύνσεων. Η διασπορά του κορονοϊού παραμένει σε υψηλά επίπεδα και επικρατεί έντονη ανησυχία για τον βαθμό αύξησης των κρουσμάτων, ειδικά όσο θα χειμωνιάζει και θα αυξάνεται ο συγχρωτισμός στους κλειστούς χώρους.
Το σύστημα υγείας δεν είναι δεδομένο ότι θα αντέξει πιθανό κύμα σοβαρών περιστατικών. Ηδη ο αριθμός των θυμάτων αυξάνεται ανησυχητικά στη χώρα μας. Στο ενδεχόμενο κορύφωσης της πανδημίας, ουδείς γνωρίζει τις αντοχές των δημόσιων δομών υγείας, παρά τις κυβερνητικές διαβεβαιώσεις για διπλασιασμό των κρεβατιών ΜΕΘ, σε σχέση με τον προηγούμενο χρόνο.
Η κυβέρνηση υπολογίζει το πολιτικό κόστος. Βγήκε πολιτικά ενισχυμένη από την πρώτη φάση της πανδημίας, αλλά τώρα αρχίζει να αισθάνεται την πίεση της αυξανομένης κοινωνικής δυσαρέσκειας. Η διάχυτη αίσθηση, ότι δεν αξιοποιήθηκε ο χρόνος που κερδήθηκε από το πρώτο lock down για τη στήριξη του συστήματος υγείας, ο συνωστισμός και τα επεισόδια μεταξύ επιβατών στα ΜΜΜ, τα υπεράριθμα τμήματα στα σχολεία και οι καταλήψεις προκαλούν αρνητικό αντίκτυπο στην κυβέρνηση.
Με αυτά τα δεδομένα η κυβέρνηση προκρίνει, αντί για τα οριζόντια μέτρα, την προσπάθεια να εμπεδωθεί το τρίπτυχο ατομική υγιεινή, μάσκες, αποστάσεις, σε συνδυασμό με τη μαζική τηλεργασία και τον περιορισμό των πολιτιστικών και ψυχαγωγικών δραστηριοτήτων. Τα μέτρα βασίζονται στην αντίληψη ότι η πανδημία μπορεί να ελεγχθεί, έτσι ώστε να μη φτάσει στα όριά του το σύστημα υγείας και να περιοριστεί ο κίνδυνος έκθεσης των ευπαθών ομάδων, χωρίς παράλληλα να νεκρώσει η οικονομική δραστηριότητα.
Μπορεί να συντελέσουν η χρήση μάσκας σε κλειστούς χώρους, η επιβολή ακόμη πιο αυστηρών περιορισμών στις επιχειρήσεις υγειονομικού ενδιαφέροντος και στις κοινωνικές εκδηλώσεις, καθώς και η τηλεργασία. Πρόκειται για μέτρα, που μπορεί να μην έχουν την εντυπωσιακή αποτελεσματικότητα των καθολικών απαγορεύσεων, όμως συμβάλλουν στον περιορισμό της διασποράς του κορονοϊού. Σε συνδυασμό με την προστασία των ευπαθών ομάδων, είναι εφικτό να περιοριστεί ο αριθμός των σοβαρών περιστατικών.
Ομως, τα μέτρα για να εφαρμοστούν προϋπόθεση είναι η συνολική αλλαγή της συμπεριφοράς μας, χωρίς τη μόνιμη απειλή του προστίμου. Η χρήση της μάσκας σε όλους τους κλειστούς δημόσιους χώρους, η αποφυγή των συναθροίσεων ακόμη και σε σπίτια, η εφαρμογή της τηλεργασίας, δίχως να καταπατώνται τα δικαιώματα των εργαζομένων, είναι μέτρα, τα οποία δεν είναι δυνατό να εφαρμοστούν υπό τον φόβο των ελέγχων. Απαιτείται η συνειδητή διάθεση των πολιτών να τα εφαρμόσουν. Διαφορετικά, θα αποτύχουν και μαζί τους θα αποτύχει η προσπάθεια αποφυγής νέου lock down. Για αυτό ο πρωθυπουργός ζητεί διαρκώς την ουσιαστική στήριξη της κοινωνίας, γιατί, απλά, δεν υπάρχει άλλος δρόμος για να αποφευχθεί η γενική καραντίνα.
Από την άλλη μεριά, ωστόσο, για να αλλάξει συνολικά η νοοτροπία του κόσμου, χωρίς τον «μπαμπούλα» του προστίμου, πρέπει οι πολίτες να βεβαιωθούν ότι η κυβέρνηση λαμβάνει τα απαραίτητα μέτρα, ώστε να αλλάξει η κατάσταση στα νοσοκομεία, στα σχολεία και στα ΜΜΜ. Ο πρωθυπουργός διαβεβαίωσε ότι θα ενισχυθεί το ΕΣΥ με την αύξηση των κλινών στις ΜΕΘ και πως θα αυξηθεί ο στόλος των λεωφορείων. Αρκούν, όμως, αυτές οι δεσμεύσεις για να εμπεδωθεί η αίσθηση ότι η Πολιτεία έχει αναλάβει το δικό της μερίδιο ευθύνης;
Αυτή είναι τελικά η μεγάλη πρόκληση, αλλά και η αντίστοιχη δυσκολία για την κυβέρνηση, που ανακοινώνει αύξηση των κλινών στις ΜΕΘ, χωρίς να έχει προσλάβει το απαιτούμενο ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό, ενώ στην εκπαίδευση η έλλειψη στους διορισμούς οδηγεί σε υπεράριθμα τμήματα. Την ίδια στιγμή, ο πρωθυπουργός ζητεί από τους πολίτες να συμβάλλουν αποφασιστικά στη μάχη κατά της πανδημίας, αλλάζοντας τη συμπεριφορά τους και αποτρέποντας νέο lock down.
