ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ

Στεγαστική Πολιτική στην Ελλάδα του 21ου αιώνα

στεγαστική-πολιτική-στην-ελλάδα-του-21ο-902893

Της Ματίνας Πρίγκου

Με αφορμή τις πρόσφατες δηλώσεις του πρωθυπουργού για το ζήτημα της στέγασης νέων με κοινωνικά κριτήρια, σύμφωνα με τις οποίες υποστήριξε πως «ο ΟΑΕΔ θα αποτελέσει πυλώνα για τη στέγη που πρέπει να αποκτήσουν οι Έλληνες εργαζόμενοι», επισημαίνοντας«την ουσία του στεγαστικού ζητήματος και την αναγκαιότητα δρομολόγησης έξυπνων πολιτικών προσφοράς φθηνής στέγης κυρίως στα νέα ζευγάρια», έχει σημασία να αναλύσουμε σε βάθος το πρόβλημα στέγασης, προσδιορίζοντας όχι μόνο τα αίτια, αλλά προτάσσοντας με σαφήνεια και συντομία ουσιαστικές προτάσεις που στοχεύουν στον πυρήνα του ζητήματος.

Η γενικόλογη προσέγγιση του κ. Μητσοτάκη, ως αντανακλαστική αντίδραση στις προτάσεις του ΠΑΣΟΚ για την κοινωνική κατοικία, σε καμία περίπτωση δε συνιστά ολιστική και συνεκτική πολιτική για τη στέγαση, με βραχυπρόθεσμους, μεσοπρόθεσμους και μακροπρόθεσμους στόχους. Σαφώς και οι σύγχρονες κοινωνικοοικονομικές αλλαγές καθιστούν το ζήτημα πιο επίκαιρο από ποτέ. Οι πολίτες χωρίς δυνατότητα απόκτησης και συντήρησης κατοικίας έχουν υπερ-πολλαπλασιαστεί ενώ συγχρόνως τα κονδύλια που διατίθενται για κοινωνικές εξυπηρετήσεις όπως η κατοικία, έχουν σχεδόν μηδενιστεί, πράγμα που επιβεβαιώνεται από την ένταξη στο Εθνικό Σχέδιο του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας πρόγραμμα ανακαίνισης μόλις 100 (!) κατοικιών.

Καταρχήν, οφείλουμε να θέσουμε στη βάση του ζητήματος, πως ένα θεμελιώδες χαρακτηριστικό του νοτιο-ευρωπαϊκού καθεστώτος ευημερίας είναι ο υπολειμματικός χαρακτήρας της δημόσιας στεγαστικής πολιτικής. Σύμφωνα με τον Κουραχάνη (2019), μεταδιδακτορικό ερευνητή κοινωνικής πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, το γεγονός αυτό έχει σαν αποτέλεσμα τη διαμόρφωση ενός υψηλού ποσοστού ιδιοκατοίκησης στις χώρες της Νότιας Ευρώπης.Αυτό οφείλεται ακριβώς στο ότι τα νοικοκυριά στις χώρες αυτές αισθάνονται απροστάτευτα μπροστά στον κίνδυνο της απώλειας στέγης, εξαιτίας της περιορισμένης στεγαστικής προστασίας που προσφέρεται από το κράτος , με αποτέλεσμα τα χαμηλότερα κοινωνικοοικονομικά στρώματα να οδηγούνται σε «πλάγιους» τρόπους απόκτησης κατοικίας (πχ αυθαίρετη δόμηση, ανεπαρκή καταλύματα κ.ά.)

Ενδιαφέρον παρουσιάζει η ομοιότητα , σε κοινωνικά χαρακτηριστικά, της Ελλάδας με την Πορτογαλία. Ενδεικτικά σημεία σύγκλισης διαχρονικά, υπήρξαν τα διδακτορικά καθεστώτα, οι χαμηλοί ρυθμοί εκβιομηχάνισης, η καθυστέρηση της αστικής ανάπτυξης, η αναποτελεσματικότητα των θεσμών κοινωνικής προστασίας αλλά και η υπολειμματική υπόσταση της δημόσιας στεγαστικής πολιτικής. Ωστόσο, η Πορτογαλία ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του 2000 υπήρξε η πρώτη χώρα της Νότιας Ευρώπης η οποία σχεδίασε και υλοποίησε μια Εθνική Στρατηγική Κοινωνικής Ένταξης Αστέγων, με διαφανείς δημοκρατικές διαδικασίες και κουλτούρα ανοικτής διαβούλευσης σε πλαίσια συμμετοχικού σχεδιασμού, γεγονός που οδήγησε στην αποδοχή του περιεχομένου της απ’ όλους τους εμπλεκόμενους.

Σήμερα, αυτό που παρουσιάζει ενδιαφέρον σε ό,τι αφορά στη στεγαστική πολιτική στην Πορτογαλία, είναι ότι αξιοποιώντας επιχορηγήσεις και δάνεια από το Ταμείο Ανάκαμψης κατασκευάζουν 26.000 κατοικίες για τους πιο οικονομικά ευάλωτους οι οποίες διατίθενται με συμβολικό αντίτιμο, 7000 κατοικίες προς ενοικίαση σε προσιτές τιμές και 2000 κατοικίες για την αντιμετώπιση εκτάκτων καταστάσεων όπως η προσωρινή στέγαση θυμάτων βίας ή φυσικών καταστροφών. Συγχρόνως υφίσταται σύστημα φοροαπαλλαγών για τους ιδιοκτήτες ακινήτων που συμφωνούν να ενοικιάσουν με μακροχρόνια συμβόλαια τα ακίνητά τους σε τιμή χαμηλότερη της αγοράς βάσει κοινωνικοοικονομικών κριτηρίων, ενώ έχει καθιερωθεί πρόγραμμα επιδότησης ενοικίου διάρκειας 1 έως 5 ετών, αποκλειστικά για νέους κάτω των 35 ετών.

Επιχειρώντας έναν παραλληλισμό μεταξύ των δύο χωρών και προσπαθώντας να προσαρμόσουμε ανάλογες πολιτικές στη χώρα μας, μερικές από τις προτάσεις του ΠΑΣΟΚ αναφορικά με την κοινωνική κατοικία για τη νέα γενιά αφορούν σε:

  1. Απόκτηση δημοσίου αποθέματος κατοικιών το οποίο δε θα διατίθεται προς ιδιοκατοίκηση αλλά προς ενοικίαση
  2. Εκμετάλλευση δημόσιων ακινήτων και εκτάσεων, αξιοποιώντας ευρωπαϊκά προγράμματα για την (ανα)κατασκευή χιλιάδων κατοικιών που θα διατίθενται προς ενοικίαση με κοινωνικά κριτήρια
  3. Ειδική πρόβλεψη για νέες οικογένειες με σκοπό την καταπολέμηση του δημογραφικού
  4. Παροχή φορολογικών κινήτρων σε ιδιοκτήτες κενών / αναξιοποίητων, για μεγάλο χρονικό διάστημα, κατοικιών, είτε με χρηματοδότηση της ανακαίνισης με υποχρέωση να διατίθενται για μακροχρόνια ενοικίαση σε προσιτές τιμές.

Στην Ευρώπη οι διαφορετικές αντιλήψεις και πολιτικές σύμφωνα με τις οποίες μπορεί να προσεγγισθεί το στεγαστικό ζήτημα συνιστούν, από την μία στη μεθοδολογία που αντιλαμβάνεται την κατοικία ως διαθέσιμο προϊόν προς εκμετάλλευση στα πλαίσια της ελεύθερης αγοράς, και από την άλλη στη θεμελίωσή της κατοικίας ως αδιαπραγμάτευτο κοινωνικό αγαθό στο οποίο οφείλει να υπάρχει καθολική πρόσβαση του πληθυσμού. Η πρώτη προσέγγιση στην χάραξη εθνικών και κοινοτικών πολιτικών , είναι υπαίτια σε μεγάλο βαθμό για την αδυναμία να καλυφθούν οι ανάγκες αυτές καθώς επιτρέπει τη διόγκωση κοινωνικών ανισοτήτων. Γι’ αυτό λοιπόν θα πρέπει να επιλέξουμε τι θέλουμε για τη στεγαστική πολιτική στην Ελλάδα του 21ου αιώνα. Μια σύγχρονη ουτοπία ή μια ρεαλιστική πρόταση;

*Η Ματίνα Πρίγκου είναι αρχιτέκτονας Μηχανικός, Υπ. Δρ. ΤΜΧΠΠΑ, Μέλος Διοικούσας Επιτροπής ΤΕΕ Μαγνησίας

Υποψήφια για τη Νομαρχιακή Επιτροπή ΠΑΣΟΚ – ΚΙΝΑΛ Μαγνησίας

Υποψήφια Σύνεδρος Βόλου για το 3ο συνέδριο ΠΑΣΟΚ – ΚΙΝΑΛ

#Tags

Εγγραφείτε στο Newsletter του Ταχυδρόμου