Tης Μαρίζας Στ. Χατζησταματίου,
Ψυχολόγου, MSc, PhD, Διδάκτορος Παν/μίου Θεσσαλίας
www.my-psychology.gr
|
Φαίνεται πως υπάρχουν διαφορές στο περιεχόμενο και τη μορφή των παιδικών ονείρων, ανάλογα με την ηλικία και το φύλο των παιδιών. Μελέτες έχουν δείξει πως τα παιδιά απολαμβάνουν τα όνειρά τους και τους αρέσει να μιλούν γι’ αυτά, ακόμη και αν πρόκειται για τραυματικά όνειρα. Δυστυχώς δε γνωρίζουμε πολλά πράγματα για τα όνειρα στη βρεφική ηλικία, ξέρουμε ωστόσο ότι υπάρχουν. Συμβαίνει συχνά παιδιά της νηπιακής ηλικίας να συγχέουν τις πραγματικές εμπειρίες τους με τα όνειρά τους. Αυτό συμβαίνει γιατί είναι πολύ ζωντανά και σε μεγάλο βαθμό «πραγματικά». Εξάλλου, ο Freud υποστήριζε πως τα όνειρα είναι μια μορφή ικανοποίησης των επιθυμιών μας. Στη νηπιακή ηλικία το παιδί είναι το επίκεντρο της δράσης του ονείρου, ενώ σπάνια αποτελεί παθητικό θεατή. Στον ύπνο των παιδιών νηπιακής ηλικίας συμβαίνουν τα πάντα. Βόλτες στον ζωολογικό κήπο παρέα με συναρπαστικά ζώα, όπως λιοντάρια, άλογα, περάσματα από παραμύθια και ιστορίες με νεράιδες… Το ξύπνημα θεωρείται μια μικρή λεπτομέρεια, γιατί, ακόμη και με τα μάτια ανοιχτά, όλα δείχνουν σαν από θαύμα αληθινά… Μέχρι την ηλικία των έξι ετών το παιδί, παρόλο που το παιδί υποτίθεται ότι ξέρει πως τα όνειρα είναι πράγματα που βλέπουμε τη νύχτα όταν κοιμόμαστε, ουσιαστικά δεν καταφέρνει να κάνει σαφώς τη διάκριση ανάμεσα στη νυχτερινή φαντασία και την πραγματικότητα. Αν για παράδειγμα έχει ονειρευτεί ένα συγκεκριμένο παιχνίδι, μόλις ξυπνήσει το αναζητά στα πράγματά του, κι αν δεν το βρει, το ζητά επίμονα από τη μαμά του. Κι αυτό γιατί η γραμμή μεταξύ της πραγματικότητας και της φαντασίας δεν είναι ξεκάθαρη για τα παιδιά, οπότε τα όνειρα τους φαίνονται πολύ αληθινά. Στα παιδιά σχολικής ηλικίας, τα κορίτσια βλέπουν περισσότερα όνειρα σχετικά με το φαγητό και κυρίως όνειρα σχετικά με εκδρομές στην εξοχή, ταξίδια και διασκεδάσεις, ενώ τα αγόρια βλέπουν περισσότερα όνειρα σχετικά με περιπέτειες και δράση. Κατά τη διάρκεια της εφηβείας παρατηρείται μεγάλη αύξηση στα κιναισθητικά όνειρα, στα οποία το παιδί πετάει, επιπλέει κ.α. |
Ωστόσο, τα παιδικά όνειρα δεν είναι πάντα ευχάριστα. Μάλιστα το 25% των ονείρων των παιδιών είναι εφιάλτες. Περιλαμβάνουν, τέρατα, περίεργα πλάσματα και μεγάλα ζώα. Αυτό συμβαίνει γιατί καθημερινά δέχονται πληροφορίες και υπάρχουν πράγματα που δεν γνωρίζουν και κατά συνέπεια δεν μπορούν να ερμηνεύσουν. Στον ύπνο τους, λοιπόν, γίνεται η αποτύπωση των καθημερινών τους παραστάσεων και των εμπειριών, που πολλές φορές παίρνουν τρομακτικές διαστάσεις. Για παράδειγμα, συνήθως πίσω από το ονειρικό σύμβολο του τέρατος, της μάγισσας ή του επιθετικού ζώου κρύβονται συχνά τα άτομα με τα οποία το παιδί ζει εντάσεις στην πραγματική ζωή ή φοβάται, όπως ένας συμμαθητής που καθημερινά το πειράζει, η δασκάλα που το μάλωσε, η μαμά ή ο μπαμπάς που του αρνήθηκαν ένα παιχνίδι. Φυσικά, τα άσχημα παιδικά όνειρα μειώνονται όσο τα παιδιά μεγαλώνουν και μαθαίνουν για τον κόσμο γύρω τους.
Τι μπορούμε να κάνουμε οι γονείς για να βοηθήσουμε τα παιδιά όταν έχουν εφιάλτες;
Τις περισσότερες φορές οι εφιάλτες των παιδιών οφείλονται στην ηλικία τους κι όχι σε κάποιο ανησυχητικό πρόβλημα. Σε αυτήν την περίπτωση λοιπόν, χρειάζεται να δημιουργήσουμε μια ατμόσφαιρα όπου το παιδί μας θα νιώθει ασφάλεια. Μπορούμε να του διαβάσουμε μια χαρούμενη ιστορία ή να μιλήσουμε για την
|
μέρα του, αν πέρασε όμορφα, αν υπάρχει κάτι που θέλει να μοιραστεί μαζί μας. Επίσης, δεν πρέπει να επιτρέπουμε στο παιδί να βλέπει τρομακτικές ταινίες στην τηλεόραση πριν πάει για ύπνο ή να παίζει παιχνίδια ηλεκτρονικά στον Η/Υ με βίαιες σκηνές. Καλό είναι να ευχηθούμε στο παιδί μας όνειρα γλύκα και να του πούμε ότι θα είμαστε πάντα κοντά του αν χρειαστεί κάτι. Αν το παιδί μας ξυπνήσει μέσα στη νύχτα κλαίγοντας, θα πρέπει να το καθησυχάσουμε παίρνοντάς το μια ζεστή αγκαλιά και να το βοηθήσουμε να απαλλαγεί από αυτό που το φοβίζει. Αυτό απαιτεί μια γενικότερη παρατήρηση της συμπεριφοράς του παιδιού κατά τη διάρκεια της μέρας. Τι σημαίνει αυτό; Το είδος των ονείρων που βλέπει κάθε παιδί επηρεάζεται άμεσα από το περιβάλλον του. Επομένως, μια ερώτηση «μήπως υπάρχει κάτι που σε στεναχωρεί;» δεν είναι επαρκής, καθώς το παιδί μπορεί να φοβάται να μιλήσει ή ακόμα να μην γνωρίζει τί του προκαλεί φόβο. Έτσι, μόνο η προσεκτική παρατήρηση των ανησυχιών του και γενικότερα των προβλημάτων που το απασχολούν στο σπίτι, το σχολείο, με τους φίλους του ή ακόμα και με εμάς τους ίδιους θα μας δώσει μια ολοκληρωμένη εικόνα για το τι ταλαιπωρεί και αγχώνει το παιδί μας. |
