ΥΓΕΙΑ

Η ψυχολογία των παχύσαρκων ατόμων

η-ψυχολογία-των-παχύσαρκων-ατόμων-247886

Tης Μαρίζας Στ. Χατζησταματίου, Ψυχολόγου, M.Sc, PhD, Διδάκτορος Παν/μίου Θεσσαλίας, www.my-psychology.gr

Η παχυσαρκία τείνει να εξελιχθεί σε ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα του δυτικού κόσμου. Η εξάπλωση της παχυσαρκίας δεν εξαρτάται μόνο από την ποσότητα της τροφής που καταναλώνουμε, άλλα κυρίως από την ποιότητα και τον τρόπο ζωής μας. Ο αριθμός των παχύσαρκων ατόμων αυξάνεται καθημερινά ως συνέπεια της αφθονίας των αγαθών, του υπερκαταναλωτισμού, της καθιστικής ζωής, σε συνδυασμό με το άγχος και τις ευκολίες στη διαβίωση που προσφέρει η τεχνολογία στις μέρες μας. Η παχυσαρκία, όπως τόνισαν επιστήμονες από όλο τον κόσμο, που συμμετείχαν στο 8ο Παγκόσμιο Συνέδριο Παχυσαρκίας του 1998 συνδέεται με μια σειρά ασθενειών, όπως η υπέρταση, ο διαβήτης, η δυσλιπιδαιμία, οι καρδιακές παθήσεις, τα εγκεφαλικά, οι παθήσεις του ήπατος και του παγκρέατος, η οστεοαρθρίτιδα, η υπνική άπνοια και η κατάθλιψη.

Στην προσπάθεια διερεύνησης των αιτιών της παχυσαρκίας ενοχοποιούνται η κληρονομικότητα και οι ψυχολογικοί παράγοντες, αλλά και καθαροί οργανικοί παράγοντες. Αξίζει να αναφερθεί μάλιστα ότι παρόλο που το 70% των υπέρβαρων παιδιών έχουν τουλάχιστον ένα γονέα παχύσαρκο, τα γονίδια δεν είναι ικανά από μόνα τους να επηρεάσουν το βάρος από την παιδική ηλικία. Επομένως αποδεικνύεται ότι η ψυχολογική μας κατάσταση, η κούραση, το άγχος και η γενικότερη άσχημη διάθεση μας οδηγούν, τελικά, πιο συχνά στο τραπέζι από ότι η πείνα.

Οι ψυχολογικές συνέπειες των περιττών κιλών και της παχυσαρκίας είναι επίσης αρκετά σοβαρές και έχουν να κάνουν με την σωματική εικόνα του εαυτού, τις αρνητικές συνέπειες στην ερωτική ζωή, καθώς ακόμη και τη δημιουργία διαφόρων ψυχολογικών διαταραχών. Συγκεκριμένα, οι περισσότεροι, αν όχι όλοι οι παχύσαρκοι είναι δυσαρεστημένοι με την εμφάνιση του σώματός τους. Σε μερικές περιπτώσεις υπάρχει τέτοια αντίληψη για τη σωματική εικόνα που το άτομο μπορεί να αηδιάζει με τον ίδιο του τον εαυτό, να τον θεωρεί αποκρουστικό και να αποφεύγει και την παραμικρή έκθεση του σώματός του. Ακόμη πιο δύσκολα είναι τα πράγματα όταν πρόκειται για παιδιά που αντιμετωπίζουν το πρόβλημα της παχυσαρκίας.

Τα παιδιά αυτά βιώνουν έντονα το ρατσισμό από τους συνομηλίκους τους – και όχι μόνο – και αντιμετωπίζονται με υπερβολική σκληρότητα και απανθρωπιά. Ενδέχεται να ταπεινώνονται από τους συμμαθητές τους ή ακόμη και κάποιους ασυνείδητους καθηγητές και να γίνονται αντικείμενο χλευασμού και σαρκασμού, ιδιαίτερα όσον αφορά τις αθλητικές δραστηριότητες, στις οποίες είναι υποχρεωτικό να συμμετάσχουν «αποκαλύπτοντας» την αδυναμία τους. Όσον αφορά τους παχύσαρκους ενήλικες, και αυτοί, τις περισσότερες φορές αποφεύγουν τις αθλητικές δραστηριότητες ή ακόμη τις πιο στενές επαφές με τους συνανθρώπους τους, καθώς και τις ερωτικές επαφές με το/την σύντροφό τους. Με αυτόν τον τρόπο συμβάλλουν ακόμη περισσότερο στη επιδείνωση της ποιότητας ζωής τους. Το παράδοξο είναι ότι ακόμη και επαγγελματίες υγείας θεωρούν μερικές φορές τις αντιλήψεις αυτές απόλυτα ορθές, αφού και οι ίδιοι μπορεί να αηδιάζουν με την εικόνα ενός παχύσαρκου ατόμου.

Άτομα που αντιμετωπίζουν το πρόβλημα της παχυσαρκίας έχουν την τάση να κατηγορούν και να υποτιμούν τον εαυτό τους, επειδή ακριβώς νιώθουν ανίκανοι να ελέγξουν τις ποσότητες τροφής που προσλαμβάνουν και κατά συνέπεια να αδυνατίσουν. Έτσι, μειώνεται η ήδη χαμηλή αυτοπεποίθησή τους και η εκτίμηση απέναντι στον ίδιο τους τον εαυτό δημιουργώντας ένα φαύλο κύκλο απογοήτευσης που εγκλωβίζει τους παχύσαρκους ανθρώπους και τους απομακρύνει από τις εναλλακτικές λύσεις.

Σχετικά με την ερωτική ζωή των παχύσαρκων ατόμων έχει αποδειχθεί επιστημονικά ότι επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό, καθώς μια αρνητική εικόνα για το σώμα μας έχει ως συνέπεια την αποφυγή της ερωτικής συνεύρεσης με τον/την σύντροφο. Πολλοί παχύσαρκοι άνθρωποι νιώθουν τόσο άσχημα όταν εκθέτουν το σώμα τους, που και η παραμικρή σκέψη ότι θα υποστούν τη δοκιμασία αυτή και μάλιστα κάτω από την «υποτιθέμενη» εξονυχιστική παρατήρηση του ερωτικού τους συντρόφου, τους κάνει να χάνουν κάθε ενδιαφέρον γι’ αυτήν τη διαδικασία. Άλλοι πάλι δεν αποφεύγουν τον έρωτα, αλλά παίρνουν τέτοιες προφυλάξεις -κλείνουν τα φώτα, δεν γδύνονται κ.λπ.- που περιορίζουν τελικά την ευχαρίστηση τόσο των ίδιων όσο και του/της συντρόφου τους. Ενδεχομένως μια σημαντική μερίδα παχύσαρκων ανθρώπων με προβλήματα στην ερωτική ζωή, που ζητούν βοήθεια από ψυχολόγους, να έχουν ως πρωταρχικό τους πρόβλημα την αδυναμία να θεωρήσουν το σώμα τους ως πηγή ερωτικής ευχαρίστησης. Όταν οι ίδιοι «αηδιάζουν» μπροστά στον καθρέπτη, πώς είναι δυνατόν κάποιος άλλος να δει το σώμα αυτό ως πηγή ερωτικής ικανοποίησης; Αξίζει ωστόσο να αναφερθεί ότι αυτά τα πρακτικά προβλήματα που μπορεί να αντιμετωπίζει μια μερίδα σημαντικά υπέρβαρων ατόμων στην ερωτική τους ζωή, δεν σημαίνουν ότι η ερωτική ικανοποίηση είναι αδύνατη. Μερικές μάλιστα φορές συναντά κανείς το παράδοξο, άνθρωποι με σημαντικό πρόβλημα παχυσαρκίας να είναι καλύτερα προσαρμοσμένοι από ανθρώπους που θεωρητικά δεν θα έπρεπε να παρουσιάζουν κανένα πρόβλημα. Άλλωστε ο έρωτας δεν περιορίζεται μόνο στη σωματική επαφή, κι αυτό θα πρέπει να καθησυχάζει τα παχύσαρκα άτομα.

Αδιαμφισβήτητα λοιπόν η παχυσαρκία δημιουργεί πολλά προβλήματα τόσο σε ατομικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο και οι ψυχολογικές επιπτώσεις της συγκεκριμένης νόσου είναι πολυποίκιλες. Δυστυχώς παρατηρείται ένας αυξανόμενος αριθμός ανθρώπων που αντιμετωπίζουν το πρόβλημα της παχυσαρκίας και το πιο λυπηρό είναι ότι πολλοί από αυτούς είναι παιδιά. Το πλέον ανησυχητικό, πάντως, είναι ότι, σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία σχετικά με την παιδική παχυσαρκία, το έτος 2030 το 100% των παιδιών στις ΗΠΑ θα είναι παχύσαρκα!

Η αναζήτηση ψυχολογικής υποστήριξης στον αγώνα κατά της παχυσαρκίας δίνει στο άτομο την ευκαιρία να διερευνήσει σε βάθος τις ψυχοκοινωνικές προεκτάσεις της νόσου και να απαλλαχθεί από τα συναισθήματα ενοχών και το γνωστό κοινωνικό στιγματισμό. Επιπλέον, μέσα από τη θεραπευτική σχέση το παχύσαρκο άτομο μπορεί να βρει τη δύναμη να επιφέρει μεγάλες αλλαγές στην υγεία και στην ζωή του, αντλώντας ουσιαστικά δύναμη από τον δικό του πλούτο ψυχικών δυνάμεων, με τη σωστή πάντα καθοδήγηση.

Εγγραφείτε στο Newsletter του Ταχυδρόμου