ΤΟΠΙΚΑ

«Ισως η κρίση μάς διδάξει την επιστροφή στις αξίες»

ισως-η-κρίση-μάς-διδάξει-την-επιστροφ-484301

Ενα από τα συνταρακτικότερα θεατρικά κείμενα της αρχαιότητας, ο «Οιδίποδας τύραννος», ήταν η αφορμή για την καλλιτεχνική συνάντηση της Καρυοφυλλιάς Καραμπέτη με την αρχετυπική μορφή της Ιοκάστης. Η ταλαντούχα ηθοποιός θέτει την ερμηνευτική της σφραγίδα σ’ ένα συγκλονιστικό έργο, όπου ο
άνθρωπος στέκεται αντιμέτωπος με τη μοίρα, αναμετριέται και συντρίβεται. Μιλώντας στον «Τ» με αφορμή την παράσταση της 18ης Αυγούστου στο Θερινό Δημοτικό Θέατρο Βόλου, η δημοφιλής πρωταγωνίστρια υπογραμμίζει ότι το έργο του Σοφοκλή πραγματεύεται «θέματα που έχουν σχέση με τα μεγάλα ερωτήματα της ζωής, το θάνατο, τη δικαιοσύνη, την ηθική, τους θεούς και τους άγραφους νόμους τους, την ελευθερία». Αναλύοντας μάλιστα τα επιμέρους δεδομένα, τονίζει ότι μεταφέρει δυνατά μηνύματα σε όσους «δεν είναι τυφλοί στα μάτια, το νου και τα αυτιά». 
Η θερμή ανταπόκριση του φιλοθεάμονος κοινού αποδεικνύει στην πράξη ότι
«ο κόσμος διψάει για την πραγματική τέχνη, γιατί είναι ένα καταφύγιο, μια παρηγοριά το να βλέπει αυτά τα έργα και να ακούει τις ιδέες και τα νοήματα που έγραψαν κάποια από τα μεγαλύτερα πνεύματα που έχουν περάσει από την γη». Σε ό,τι αφορά τη σύγχρονη πραγματικότητα, η πρωταγωνίστρια της παράστασης
εκτιμά ότι «πρέπει να σταματήσει το κυνήγι του χρήματος και η πνευματική ένδεια του lifestyle», διότι «ο κόσμος διψάει για την ποιότητα και για το αληθινά σημαντικό πνευματικό έργο». Τα αιώνια μεταφυσικά ερωτήματα προβάλλουν ανάγλυφα μέσα από το συγκεκριμένο έργο του Σοφοκλή, υπενθυμίζοντας ότι «το θέατρο μπορεί να βάλει ένα λιθαράκι για να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι». Τη βασική ευθύνη έχουν, ωστόσο, σύμφωνα με την επισήμανση της ομιλούσας «οι κυβερνήσεις της Ελλάδας αλλά και οι ίδιοι οι πολίτες, οι οποίοι πρέπει να διορθώσουν πρώτα τον εαυτό τους και τη νοοτροπία τους».
 
 
-Οι εποχές αλλάζουν, αλλά τα έργα των τραγικών ποιητών παραμένουν αναλλοίωτα στο πέρασμα του χρόνου;
 
Σαφώς, διότι είναι τα πιο διαχρονικά έργα σε παγκόσμια κλίμακα, τα οποία έχουν γραφτεί ποτέ,  μαζί με τα έργα του Σαίξπηρ, και άλλων κλασικών, γιατί αναφέρονται στα μεγάλα οντολογικά θέματα του ανθρώπου, τα θέματα που απασχολούν τον άνθρωπο σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης και σε όλες τις εποχές. Είναι θέματα που έχουν σχέση με τα μεγάλα ερωτήματα της ζωής, τον θάνατο, την δικαιοσύνη, την ηθική, τους θεούς και τους άγραφους νόμους τους, την ελευθερία, όλες αυτές τις έννοιες.
 
 
-Είναι γνώριμη η αρχαία τραγωδία στους Ελληνες,  οι οποίοι έχουν έρθει αντιμέτωποι με πολλές δυσκολίες στην πορεία των αιώνων;
 
Πράγματι, είναι ένα κομμάτι της πνευματικής μας κληρονομιάς αν και αυτά τα έργα ανήκουν στην παγκόσμια κληρονομιά και το διαπίστωσα πριν από μια δεκαετία περίπου,  αλλά και πιο πρόσφατα το 2007 στις περιοδείες που έχει κάνει με το Εθνικό Θέατρο,  παλιότερα με την «Μήδεια» και πιο πρόσφατα με την «Ηλέκτρα» του Σοφοκλή, όπου παίξαμε από Αυστραλία μέχρι Αμερική, Καναδά, Κίνα και Ιαπωνία και την Ευρώπη βεβαίως. Οπου και να πηγαίναμε,  την ίδια απήχηση είχαν αυτά τα έργα.
 
-Είναι εμβληματική η μορφή της Ιοκάστης για το σύγχρονο Ελληνα;
 
Πρόκειται για μια αρχετυπική μορφή και από αυτές τις μορφές έχει εμπνευστεί η σύγχρονη ψυχανάλυση, αναφέρομαι στον Φρόιντ, το περιβόητο Οιδιπόδειο σύμπλεγμα. Είναι μια γυναίκα η οποία φέρει στην συνείδησή της ένα μεγάλο βάρος. Σε νεαρή ηλικία είχε εκθέσει στο θάνατο το νεογέννητο παιδί της,  μόλις τριών ημερών,  γιατί υπήρχε ένας χρησμός από τον θεό Απόλλωνα που έλεγε ότι αυτό το παιδί θα σκοτώσει τον πατέρα του και αργότερα βρίσκεται  παντρεμένη με αυτό το παιδί που νόμιζε ότι είχε πεθάνει, με το οποίο είχε αποκτήσει και τέσσερα παιδιά τα οποία είναι παιδιά της και εγγόνια της μαζί. Μετά από αυτό δεν μπορεί να ζήσει, δεν μπορεί να υπάρξει δηλαδή με αυτό που έχει αντιληφθεί ότι έχει διαπράξει, με αυτό που διαπιστώνει ότι είναι η ίδια και η μόνη της λύση είναι η αυτοκτονία, ο απαγχονισμός και μάλιστα στο συζυγικό θάλαμο πάνω στο οποίο γέννησε τον Οιδίποδα, τον οποίο δέχτηκε μέσα στο σώμα της ξανά και απ’ τον οποίο γέννησε τα παιδιά του.  
 
-Ανοιξε διαφορετικούς εκφραστικούς δρόμους η Ιοκάστη ως τραγική ηρωίδα σε σχέση με τους χαρακτήρες των γυναικών που έχετε ενσαρκώσει στη μέχρι τώρα πορεία σας;
 
Μπορώ να πω ότι η δική μου η επιλογή από τον κ. Σπύρο Ευαγγελάτο έγινε ακριβώς διότι ήθελε να δώσει ερωτική διάσταση στην σχέση Οιδίποδα-Ιοκάστης, επειδή συνήθως μέχρι τώρα παίζονταν  από μεγαλύτερες σε ηλικία ηθοποιούς από τις οποίες δίνονταν περισσότερη έμφαση στο μητρικό κομμάτι. Εδώ θέλαμε να δείξουμε μια Ιοκάστη που είναι ακόμα ερωμένη του Οιδίποδα. Είναι ένα ζευγάρι το οποίο έχει μια πολύ έντονη ερωτική ζωή και υπάρχει ακόμα πολύ μεγάλος έρωτας, αγάπη, μια αρμονική σχέση, για να φανεί κατόπιν στην ανατροπή,  το πόσο οδυνηρό είναι ακόμη και το παραμικρό άγγιγμα.  Εξίσου σημαντική εμπειρία είναι και  το «La Chunga» του Μάριο Βάργκας Γιόσα. Είναι η ηρωίδα που ερμήνευσα την σεζόν που μας πέρασε και την οποία θα ερμηνεύσω και τον προσεχή χειμώνα στο Θέατρο «Επί Κολωνώ» με την Ομάδα «Νάμα» σε σκηνοθεσία της Ελένης Σκότη, όπου πραγματικά έχω παίξει μια ηρωίδα εντελώς διαφορετική. Το ίδιο ισχύει και για την Ηλέκτρα, αλλά και τον Αμλετ τον οποίο έχω υποδυθεί,  παρόλο που είμαι γυναίκα.
 
-Σε καιρούς χαλεπούς, που σαφώς επηρεάζουν την ανταπόκριση του κοινού, ο «Οιδίποδας» τυγχάνει θερμής αποδοχής…
 
Ναι και αυτό το γεγονός μάς κάνει κι εμάς πάρα πολύ εντύπωση, γιατί ξεκινήσαμε λίγο μουδιασμένοι αυτή την περιοδεία, γνωρίζοντας ότι θα είναι ένα δύσκολο καλοκαίρι. Παρ’ όλα αυτά διαψευστήκαμε και μας αναπτερώνει το ηθικό η σκέψη ότι σε δύσκολους καιρούς ο κόσμος διψάει για την πραγματική τέχνη, γιατί είναι ένα καταφύγιο, μια παρηγοριά το να βλέπει αυτά τα έργα και να ακούει τις ιδέες και τα νοήματα που έγραψαν κάποια από τα μεγαλύτερα πνεύματα που έχουν περάσει από την γη. Αυτό είναι πολύ ελπιδοφόρο, γιατί πολλοί λένε ότι η κρίση μπορεί να φέρει στην επιφάνεια τον καλύτερο εαυτό μας. Πρέπει να σταματήσει επιτέλους το κυνήγι του χρήματος και η πνευματική ένδεια του lifestyle, το οποίο δίνει περισσότερη έμφαση στο θεαθήναι και στα πιο επιφανειακά πράγματα,  ενώ τελικά ο κόσμος διψάει για την ποιότητα και το αληθινά σημαντικό πνευματικό έργο.
 
-Τα σύγχρονα δεδομένα, η υπάρχουσα οικονομική κρίση, σας δημιουργούν προβληματισμό  ή αντίθετα σας κεντρίζουν δημιουργικά;
 
Και τα δύο συμβαίνουν. Μέσα από τον προβληματισμό προσπαθείς να είσαι όσο πιο δημιουργικός γίνεται.
 
-Με ποια συναισθήματα έρχεστε στο Βόλο, μια περιοχή με ιδιαίτερες πολιτιστικές αξιώσεις κατά γενική ομολογία;
 
Με πολύ θετικά συναισθήματα. Αλλωστε και παλιότερα είχα παρακολουθήσει σεμινάρια στο Βόλο με την Θεατρική Λέσχη του Βόλου, με τον Σπύρο Βραχωρίτη. Οι Βολιώτες είναι ένα κοινό το οποίο ξέρει να βλέπει θέατρο. Προσωπικά έρχομαι κάθε χρόνο με διάφορες παραστάσεις και έχω τις καλύτερες εντυπώσεις. Είναι πάρα πολύ ωραία η πόλη σας και το κοινό της.
 
 
-Πέρα από τον προβληματισμό η αρχαία τραγωδία, οι αρχαίοι συγγραφείς γενικότερα, προσφέρουν χρήσιμα μηνύματα προς κάθε κατεύθυνση σε πολιτικούς και μη;
 
Βέβαια. Για παράδειγμα στο έργο ακούγεται συνεχώς το «ύβρις φυτεύει τύραννον». Ενας πολιτικός λοιπόν,  που έχει ανοιχτά τα αυτιά, που δεν είναι τυφλός στα αυτιά και στο νου όπως λέει ο Οιδίποδας κάποια στιγμή στον Τειρεσία στην περιβόητη ρήση «είσαι τυφλός στα μάτια, το νου και τα αυτιά», θα την ακούσει αυτή την ατάκα. Επειτα ο Οιδίποδας,  μετά την κατάκτηση της αυτογνωσίας όταν αντιλαμβάνεται ποιος είναι δηλαδή, επιλέγει να αυτοτυφλωθεί, να τιμωρήσει τον εαυτό του και βεβαίως καταστρέφεται κοινωνικά. Χάνει την θέση του, την ανώτατη θέση που μπορεί να έχει ένας άνθρωπος, δηλαδή την βασιλεία, και να ζήσει πλέον εξόριστος και ως επαίτης και μάλιστα όπως λένε οι μελέτες,  στο πρόσωπο του Οιδίποδα βλέπουμε μια πράξη που βρίσκεται ανάμεσα σε δύο θεσμούς της αρχαίας Ελλάδας. Ο ένας είναι ο θεσμός του λεγόμενου φαρμακού, αυτόν που κάθε χρόνο εξόριζε η πόλη για να πάρει μαζί του όσα μιάσματα είχαν διαπραχθεί από τους κατοίκους της πόλης και επίσης το φαινόμενο του εξοστρακισμού. Οποιοσδήποτε μπορούσε να καταγγείλει ως άξιο εκδιωγμού από την πόλη, τον πολίτη που αποκτούσε πάρα πολύ μεγάλη δύναμη και ήταν πια επικίνδυνος για την πόλη. Ο Οιδίποδας, λοιπόν, βρίσκεται ανάμεσα στους δύο παραπάνω θεσμούς.
 
 
-Υπάρχει ακτίδα φωτός για το μέλλον της τέχνης, του θεάτρου, της Ελλάδας; Το θέατρο είναι τελικά η σανίδα σωτηρίας μας;
 
Δεν μπορεί το θέατρο να σώσει την Ελλάδα. Την Ελλάδα πρέπει να την σώσουν οι κυβερνήσεις της και οι ίδιοι οι πολίτες να διορθώσουν πρώτα τον εαυτό τους και την νοοτροπία τους. Ή καλύτερα, για να μιλήσω στο πρώτο ενικό, να διορθώσουμε τον εαυτό μας και την νοοτροπία μας και να συνειδητοποιήσουμε την ευθύνη που έχουμε ως πολίτες και με την ψήφο μας και με τις διεκδικήσεις μας γενικά. Από κει και πέρα το θέατρο μπορεί να διαμορφώσει συνειδήσεις, να βάλει ένα λιθαράκι δηλαδή, στο να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι αλλά δεν φτάνει αυτό. Η σκέψη ότι ίσως η κρίση μας διδάξει την επιστροφή στις αξίες, είναι, πιστεύω, μια αχτίδα φωτός στην άκρη του τούνελ.
 
 
-Κλείνοντας η αυλαία της κάθε παράστασης, ποια σκέψη ή συναίσθημα κυριαρχεί;
 
Μετά την παράσταση είναι οι πιο ωραίες στιγμές της μέρας, γιατί υπάρχουν στο σώμα του ηθοποιού ενδορφίνες, υπάρχει δηλαδή ευφορία, πνευματική, ψυχική και σωματική. Είναι πολύ ευχάριστη η σχέση με τον κόσμο, η επαφή, το σφίξιμο των χεριών, τα καλά λόγια που μας λέει ο κόσμος, η ανάγκη που μας εκφράζει στο να συνεχίσουμε το έργο, γιατί ως έργο το βλέπουν και αυτό μας χαροποιεί και μας δίνει την καλύτερη ηθική επιβράβευση.
 
 
 
 
 

Εγγραφείτε στο Newsletter του Ταχυδρόμου