Σε 85.165 στρέμματα βαμβακοκαλλιέργειας έχει εξαπλώσει την δράση του το καταστροφικό, πολυφάγο… πράσινο σκουλήκι. Το ύψος της καταστροφής κυμαίνεται από 20 έως και 70% ανάλογα με την περιοχή, ωστόσο η ζημιά που θα προκληθεί στην ποσοτική και ποιοτική παραγωγή βάμβακος αναμένεται να είναι μεγάλη με αρνητικές συνέπειες στο εισόδημα του παραγωγού.
Σε μεγάλη έκταση του Νομού παρουσιάζεται έξαρση της προσβολής βαμβακοφυτειών από το πράσινο σκουλήκι Heliothis armigera κατά την επιστημονική του ονομασία. Το γεγονός διαπιστώθηκε κατόπιν έρευνας του Τμήματος Φυτοπροστασίας και Ποιοτικού Ελέγχου της Διεύθυνσης Αγροτικής Ανάπτυξης, καθώς και επιτόπιων επισκέψεων γεωπόνων της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Μαγνησίας.
Ειδικότερα, ιδιαίτερο πρόβλημα αντιμετωπίζουν οι περιοχές Αλμυρού και Σούρπης, όπου εκτιμάται ότι ποσοστό 80% των καλλιεργημένων εκτάσεων, επί του συνόλου πρόκειται για 28.665 στρέμματα βαμβακοκαλλιέργειας, έχει προσβληθεί σε ποσοστό 30% έως και 70% σε πολλές περιπτώσεις.
Στις υπόλοιπες περιοχές του Νομού και ειδικότερα στο Βελεστίνο, τη Χλόη, το Ριζόμυλο και το Στεφανοβίκειο, σε συνολική έκταση 56.500 στρεμμάτων βαμβακοκαλλιέργειας η προσβολή είναι μικρότερη και πάλι όμως είναι της τάξης του 20% έως και 40%.
Ποσοτική και ποιοτική καταστροφή
Οπως είναι λογικό και αναμενόμενο, η ζημιά που πρόκειται να προκληθεί στην ποσοτική και ποιοτική παραγωγή βάμβακος αναμένεται να είναι μεγάλη, με αρνητικές συνέπειες και μάλιστα σημαντικές στο εισόδημα των παραγωγών.
Εξάλλου πρέπει να σημειωθεί ότι εκτός της μείωσης της εμπορικής αξίας του βαμβακιού που θα παραδοθεί, υφίσταται ο κίνδυνος της μη καταβολής της συνδεδεμένης ενίσχυσης, εφόσον δεν παραδοθεί η απαιτούμενη ποσότητα ανά στρέμμα βαμβακοκαλλιέργειας.
Ονειρο θερινής νυκτός η άνοδος των τιμών
Μέσα σε όλα αυτά πρέπει να αναφερθεί πως πέρυσι η τιμή του βαμβακιού είχε σημειώσει άνοδο, σχεδόν στα διπλάσια από το 2008 επίπεδα, και είχε κυμανθεί περίπου στα 0,30 λεπτά το κιλό, όταν το 2008 το βαμβάκι πουλήθηκε στα 0,17 λεπτά.
Ενώ λοιπόν οι παραγωγοί περίμεναν και φέτος οι τιμές να κρατηθούν σε υψηλά επίπεδα, κάτι τέτοιο τουλάχιστον για τις περιοχές που έχουν πληγεί σε μεγάλο βαθμό από το πράσινο σκουλήκι φαντάζει δύσκολο έως και ακατόρθωτο, γεγονός που έχει αναστατώσει τους αγρότες της Μαγνησίας.
Οπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο Πρόεδρος του Αγροτικού Συνεταιρισμού Ριζομύλου Ηλίας Ιωάννου, ακόμα και η τιμή των 0,30 λεπτών που ίσχυσε πέρυσι δεν είναι ικανοποιητική και κερδοφόρα για τον παραγωγό. «Πόσο μάλλον αν φέτος αναγκαστούν να πουλήσουν πάλι φτηνότερα, αν έχουν πληγεί τόσο πολύ οι καλλιέργειές τους» τονίζει ο κ. Ιωάννου και προσθέτει ότι η μοναδική τιμή στην οποία θα μπορέσουμε να πούμε ότι ο βαμβακοπαραγωγός κερδίζει είναι 0,50 ευρώ το κιλό περίπου.
Χαρακτηριστικό άλλωστε της δυσαρέσκειας που επικρατεί στην καλλιέργεια βαμβακιού είναι πως τα τελευταία τέσσερα χρόνια οι παραγωγοί στη Μαγνησία έχουν στραφεί σε άλλους είδους καλλιέργειες. «Η καλλιέργεια βάμβακος μειώθηκε κατά 40% περίπου στην περιοχή του κάμπου της Μαγνησίας» αναφέρει ο κ. Ιωάννου και εξηγεί ότι οι περισσότεροι βαμβακοπαραγωγοί επέλεξαν να ασχοληθούν «με τις μη ποτιστικές καλλιέργειες, όπως είναι τα σιτηρά ή και με τη βιομηχανική τομάτα».
Καταγράφονται οι ζημιές
Επιτόπια καταγραφή των ζημιών που έχουν προκληθεί από το πράσινο σκουλήκι σε καλλιέργειες βαμβακιού στη Λάρισα, την Καρδίτσα, την Κομοτηνή, τα Γιαννιτσά, αλλά και σε περιοχές της Θεσσαλονίκης, πραγματοποιούν ήδη τα συνεργεία του ΕΛΓΑ, προκειμένου να διαπιστώσουν την έκταση του προβλήματος και το μέγεθος της καταστροφής. Ωστόσο, όπως διευκρινίζουν στελέχη του Οργανισμού, το πράσινο σκουλήκι δεν εντάσσεται στον κανονισμό του ΕΛΓΑ και άρα η ζημία δεν καλύπτεται με αποζημιώσεις από πλευράς του.
Εν τω μεταξύ μέσα στην ερχόμενη εβδομάδα αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί η καταγραφή της ζημίας στη Θεσσαλία, όπως δήλωσε ο προϊστάμενος του ΕΛΓΑ Λάρισας Κωνσταντίνος Παπακώστας.
Ταξίδι από ζεστά κλίματα
Στη βόρεια Ελλάδα διαχειμάζει το πράσινο σκουλήκι, που αποτελεί εφιάλτη για το βαμβάκι και το καλαμπόκι. Σε αντίθεση με ό,τι πίστευαν μέχρι τώρα αγρότες και επιστήμονες, ότι δηλαδή το πράσινο σκουλήκι μεταναστεύει στην Ελλάδα την άνοιξη από πιο ζεστά κλίματα, αποδεικνύεται ότι πλέον αναπαράγεται εδώ και ιδιαίτερα στη βόρεια Ελλάδα.
Μάλιστα σύμφωνα με τους επιστήμονες το πράσινο σκουλήκι μάς ήρθε ίσως από την Ασία και πάντως από νοτιότερες χώρες και είναι μεταναστευτικό είδος. Φαίνεται όμως πως τελευταία περνάει το χειμώνα του στη βόρεια Ελλάδα, βοηθούμενο και από τον καιρό, ενώ οι πληθυσμοί του έχουν αυξηθεί κατά πολύ.
Πρέπει να αναφερθεί ότι ακριβώς επειδή το πράσινο σκουλήκι έχει μεταναστεύσει στη χώρα μας από θερμά κλίματα, η διαβίωση του το χειμώνα είναι δύσκολη και μεγάλο μέρος του πληθυσμού πεθαίνει. Ωστόσο η αύξηση της θερμοκρασίας και οι ήπιοι χειμώνες της Ελλάδας έχουν ως αποτέλεσμα να μένουν εδώ και να ξεχειμωνιάζουν, να αναπαράγονται, να ενηλικιώνονται και να πολλαπλασιάζονται με θεαματική ταχύτητα πλέον.
Με το που μπαίνει η άνοιξη τα θηλυκά εναποθέτουν τα αβγά τους στα αναπαραγωγικά μέρη του φυτού, όπου σκάνε τα σκουλήκια -κάθε θηλυκό παράγει πάνω από 1.000 αβγά- ενώ οι κάμπιες τρέφονται αποκλειστικά από τα φυτά.
Ψεκασμοί… με μέτρο
Το πράσινο σκουλήκι καταπολεμάται είτε στο αρχικό του στάδιο ως προνύμφη-σκουλήκι, είτε αργότερα, όταν γίνει πεταλούδα και αλλάξει χρώμα προς το καφέ, με εντομοκτόνα.
Αυτό που πρέπει να τονιστεί όμως είναι ότι οι ειδικοί προτρέπουν οι συγκεκριμένοι ψεκασμοί να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί και περιορισμένοι.
Βέβαια η ανάγκη αυτή δεν απορρέει τυχαία. Οι ψεκασμοί για το πράσινο σκουλήκι ελλοχεύουν κινδύνους να καταστραφούν και άλλα ωφέλιμα είδη που τρέφονται με το πράσινο σκουλήκι και απαλλάσσουν από αυτό τις καλλιέργειες.
Τονίζεται ότι στις πληγείσες περιοχές, οι παραγωγοί έχουν κάνει ακόμη και τέσσερις – πέντε ψεκασμούς των καλλιεργειών τους, αλλά χωρίς αποτέλεσμα, καθώς το σκουλήκι έχει αναπτύξει «ανοσία» στα χρησιμοποιούμενα μαζικώς φυτοφάρμακα. Δύο δραστικές ουσίες που θα μπορούσαν ενδεχομένως να σώσουν τη φετινή παραγωγή δεν έχουν ακόμη εγκριθεί επισήμως για βαμβακοκαλλιέργειες, με αποτέλεσμα οι παραγωγοί να βρίσκονται με… τα χέρια δεμένα.
Σύμφωνα με τον εντομολόγο του Εθνικού Ιδρύματος Αγροτικής Έρευνας (ΕΘΙΑΓΕ) Ζώη Ζαρταλούδη, η αντιμετώπιση του εντόμου, ο πληθυσμός του οποίου βρίσκεται φέτος σε έξαρση στην Ελλάδα, πρέπει να ξεκινάει πολύ νωρίτερα -ήδη από το Μάιο ή τον Ιούνιο- καθώς η τρίτη γενιά του, που εμφανίζεται συνήθως από το τρίτο δεκαήμερο του Ιουλίου μέχρι το δεύτερο του Αυγούστου, είναι πολύ ανθεκτική και η πιο επικίνδυνη.
Μεταξύ άλλων οι παραγωγοί θα μπορούσαν από το Μάιο – Ιούνιο να χρησιμοποιήσουν τις λεγόμενες «φερομονικές παγίδες», που συλλαμβάνουν τις αρσενικές πεταλούδες του είδους και καταγράφουν τις πτήσεις τους, δίνοντας στον καλλιεργητή τη δυνατότητα να προσδιορίσει την περίοδο της ωοτοκίας και να «χτυπήσει» το έντομο όταν είναι ευάλωτο.
Τι μπορεί να γίνει όμως τώρα που το πρόβλημα έχει προχωρήσει και το έντομο βρίσκεται ήδη στην τρίτη γενιά; Δύο δραστικές ουσίες, που θα μπορούσαν ενδεχομένως να έχουν καλά αποτελέσματα στο παρόν στάδιο εξέλιξης του εντόμου είναι οι spinosad και metaflumizone. Ωστόσο αμφότερες δεν έχουν ακόμη εγκριθεί επισήμως για το βαμβάκι, αν και η πρώτη είναι βιολογική και η δεύτερη χρησιμοποιείται ήδη για τις πιπεριές.
Τρίτη εναλλακτική για όσα έντομα δεν έχουν ακόμη αναπτύξει ανθεκτικότητα στις πυρεριθρίνες, θα ήταν η δραστική ουσία Lambda-cyhalothrin σε δοσολογία 20-25 cc/στρέμμα.
Το πολυφάγο… σκουλήκι
Αν και για το πράσινο σκουλήκι τα… γκουρμέ πιάτα είναι το βαμβάκι και το καλαμπόκι, ωστόσο όταν υπάρχει ανάγκη τρώει τα πάντα, ενώ εδώ και λίγο καιρό έχει παρουσιάσει έξαρση και σε καλλιέργειες κηπευτικών.
Στο βαμβάκι το σκουλήκι καταστρέφει τα καρύδια και τα φύλλα, ενώ στο καλαμπόκι το στάχυ και τους καρπούς. Και στις δύο περιπτώσεις οι κάμπιες τρώνε ό,τι βρουν ή αφήνουν πάνω τους τα περιττώματά τους.
