Δήμοι σε πρωταγωνιστικό ρόλο στην άσκηση διοίκησης με αυξημένες θεσμοθετημένες αρμοδιότητες και πόρους, είναι το στοίχημα της διοικητικής μεταρρύθμισης στην οποία θα πρέπει να προχωρήσει η χώρα έως το 2018, στο πλαίσιο των διεθνών δεσμεύσεων που έχει αναλάβει για την οικονομική ανόρθωση και ανάπτυξή της, τονίστηκε στις χθεσινές εργασίες της δεύτερης και τελευταίας ημέρας του θεματικού συνεδρίου της Κεντρικής Ενωσης Δήμων Ελλάδας για τη διοικητική αναδιάρθρωση του Κράτους, που φιλοξένησε ο Βόλος.
Ρεπορτάζ: ΕΛΕΝΗ ΧΑΝΟΥ
«Ο συγκεντρωτικός χαρακτήρας του κράτους είναι παράγοντας αναποτελεσματικότητας της διοίκησης», δήλωσε ο καθηγητής του Παντείου Πανεπιστημίου και επιστημονικός υπεύθυνος του Ινστιτούτου Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΙΤΑ) Ι. Ψυχάρης, παρουσιάζοντας τη μελέτη που εκπόνησε το Ινστιτούτο για την τριετή στρατηγική μεταρρυθμίσεων στη δημόσια διοίκηση και την τοπική αυτοδιοίκηση. Μία μελέτη, που όπως τόνισε ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ Γ. Πατούλης, μπορεί να αποτελέσει «πυξίδα» για την κυβέρνηση.
Κατά την παρουσίαση της μελέτης, ο κ. Ψυχάρης, μίλησε για τη διεθνή τάση που υπάρχει ανάμεσα στις χώρες του ΟΟΣΑ (Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης) για μεγαλύτερη αποκέντρωση, Τόνισε δε ότι το στοίχημα της αποτελεσματικότητας στην άσκηση διοίκησης επιβάλλει την αποκέντρωση και ταυτόχρονα την ενίσχυση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης που θα πρέπει να έχει νέο και αναβαθμισμένο ρόλο.
Σύμφωνα με τη μελέτη, οι Δήμοι στην Ελλάδα έχουν εξαπλάσιο πληθυσμό σε σχέση με το μέσο πληθυσμό των δήμων της Ε.Ε., είναι οκταπλάσιοι σε έκταση.
Ταυτόχρονα η συμμετοχή της τοπικής διοίκησης στην Ελλάδα στα έσοδα του κράτους, αλλά και στις δημόσιες δαπάνες είναι πολύ μικρή συγκριτικά με την αντίστοιχη συμμετοχή των δήμων των υπολοίπων χωρών του ΟΟΣΑ. «Το ποσό που διαχειρίζεται η Τ.Α. στο σύνολο των δημοσίων δαπανών είναι το μικρότερο από αυτό που διαχειρίζονται άλλες Τ.Α. σε άλλες χώρες»,ανέφερε ο κ. Ψυχάρης.Τόνισε μάλιστα ότι ειδικά τα τελευταία χρόνια, η Τ.Α. φαίνεται να έχει απεμπολήσει τα αναπτυξιακά εργαλεία της, όπως το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) ύψους 6,5 δισ., που είναι «το μικρότερο ποσοστό της μεταπολιτευτικής ίσως και της μεταπολεμικής περιόδου». Γενικά η Τ.Α. φαίνεται να έχει χάσει το 60% των πόρων της από ΣΑΤΑ και ΠΔΕ. «Οι αστοχίες της κεντρικής οικονομικής πολιτικής μεταφέρονται στην τοπική αυτοδιοίκηση ενώ θα έπρεπε να είναι αναβαθμισμένα τα αναπτυξιακά της εργαλεία», είπε χαρακτηριστικά ο κ. Ψυχάρης.
Αρμοδιότητες και ξεχωριστό ΠΔΕ για την αυτοδιοίκηση
Με βάση τη μελέτη του ΙΤΑ, η Τοπική Αυτοδιοίκηση θα πρέπει να ενισχυθεί με θεσμοθετημένες αρμοδιότητες. «Σήμερα ο ρόλος της είναι ασήμαντος», ανέφερε ο κ. Ψυχάρης, τονίζοντας ότι ασκείται αποτελεσματικότερη διοίκηση όταν υπάρχει αποκέντρωση αρμοδιοτήτων. «Δεν είναι εγωιστική η αξίωση για μεγαλύτερες αρμοδιότητες. Απορρέει από τις έννοιες της εγγύτητας, της αποτελεσματικότητας και της επικουρικότητας», επισήμανε, προτείνοντας για παράδειγμα την ανάθεση στην Τ.Α. –ως τον αποτελεσματικότερο δημόσιο φορέα- της αρμοδιότητας για την πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας.
Ωστόσο η μεταφορά των αρμοδιοτήτων πρέπει να συνοδευτεί από πόρους, με το ΙΤΑ να προτείνει φορολογική αποκέντρωση. «Δεν μιλάμε για αύξηση της φορολογίας, αλλά για μοίρασμα των φορολογικών εσόδων. Σήμερα καταγράφεται έλλειμμα συμμετοχής της Τ.Α. στα δημόσια έσοδα και τις δαπάνες του κράτους», είπε μεταξύ άλλων ο επιστημονικός υπεύθυνος του ΙΤΑ.
Τόνισε ακόμη ότι θα πρέπει να ενισχυθεί ο αναπτυξιακός ρόλος της Τ.Α. με τη δημιουργία ξεχωριστού προγράμματος δημοσίων επενδύσεων για τους δήμους. Από πού θα χρηματοδοτηθεί αυτό το πρόγραμμα; Επτά πηγές πρότεινε ο κ. Ψυχάρης μεταξύ των οποίων το ΕΣΠΑ, το ΠΔΕ, το πράσινο ταμείο, η ευρωπαϊκή τράπεζα επενδύσεων, η τράπεζα αποκρατικοποιήσεων. Υπογράμμισε δε και την ανάγκη να αναλάβει η Τ.Α. ρόλο για την προσέλκυση επενδύσεων.
Μπούσουλας για τη συνολική μεταρρύθμιση
Σύμφωνα με τον πρόεδρο της ΚΕΔΕ, Γιώργο Πατούλη, η μελέτη αποτελεί οδηγό για τη διοικητική μεταρρύθμιση στην τοπική αυτοδιοίκηση.
«Αναδεικνύει ότι η Τ.Α. έχει πρόταση απέναντι στο κράτος. Ισως να μην έχει πρόταση η κεντρική κυβέρνηση. Μακάρι να μην είναι έτσι. Ισως πάντως για πρώτη φορά η Τ.Α. κατεβαίνει σε ένα διάλογο με εμπεριστατωμένες θέσεις», σχολίασε ο κ. Πατούλης.
Ενημέρωσε δε το σώμα ότι θα αναρτηθεί ερωτηματολόγιο στην ηλεκτρονική σελίδα της ΚΕΔΕ και θα αποσταλεί σε κάθε δήμαρχο και δημοτικό σύμβουλο, προκειμένου να εμπλουτιστούν οι θέσεις της Ενωσης έως τέλος Νοεμβρίου και το τριήμερο 1 έως 3 Δεκεμβρίου οι θέσεις για τη διοικητική μεταρρύθμιση να οριστικοποιηθούν στο τακτικό συνέδριο της ΚΕΔΕ στη Θεσσαλονίκη.
«Μεταρρύθμιση με αέρα και συμπάθιο δεν γίνεται»
Βασικό αίτημα των Δήμων ενόψει της διοικητικής μεταρρύθμισης, είναι η οικονομική τους ενίσχυση. «Ολοι οι δήμοι έχουν εμπειρία από την εφαρμογή του Καλλικράτη. Ενώ είχε προβλεφθεί πρόγραμμα υποστήριξης της μεταρρύθμισης, το ΕΛΛΑΔΑ, ποτέ δεν εφαρμόστηκε. Μεταρρύθμιση με αέρα και συμπάθιο δεν γίνεται», είπε χαρακτηριστικά ο πρόεδρος της οικονομικής επιτροπής της ΚΕΔΕ, Αλέξιος Καστρινός, προτείνοντας τρεις μακροχρόνιες λύσεις: φορολογική αποκέντρωση, γενναία αύξηση του ΠΔΕ και δημιουργία δημοτικής τράπεζας.
Πριν όμως από τα παραπάνω, οι Δήμοι ζητούν να ανοίξει ο διάλογος για τη νέα γενιά παρακρατηθέντων και μάλιστα να ολοκληρωθεί σύντομα, «καθώς υπάρχει ο κίνδυνος τα έσοδα από τους ΚΑΠ το 2017 να είναι μειωμένα κατά 214 εκατ. ευρώ», σύμφωνα με τα όσα είπε ο κ. Καστρινός.
Ανέφερε επίσης ότι το πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων συνεχίζει να εξαϋλώνεται και πρότεινε το σχεδιασμό ενός πενταετούς προγράμματος τοπικής ανάπτυξης με την επωνυμία «ΘΗΣΕΑΣ ΙΙ».
Ταυτόχρονα με τα παραπάνω και για να ασκήσουν οι Δήμοι τον αναπτυξιακό τους ρόλο, ζητούν –μεταξύ άλλων- διακριτούς πόρους, δυνατότητα ανάπτυξης «μάρκετινγκ τόπου» και την ευθύνη για τα επιχειρηματικά πάρκα.
Σύμφωνα με τον αντιπρόεδρο της ΚΕΔΕ Δημήτρη Καφαντάρη, οι Δήμοι πρέπει να διεκδικήσουν να χρηματοδοτηθούν έργα και δράσεις τους από όλα τα επιχειρησιακά προγράμματα του ΕΣΠΑ 2014 – 2020. «Απαιτούμε να διασφαλιστούν διακριτές κατηγορίες δράσης με δικαιούχους τους Δήμους σε όλα τα τομεακά και περιφερειακά επιχειρησιακά προγράμματα του ΕΣΠΑ 2014 – 2020, ο συνολικός προϋπολογισμός των οποίων θα πρέπει να υπερβαίνει τα 2 δισ. ευρώ, ώστε να δημιουργηθεί ουσιαστικά ένα «οριζόντιο» αναπτυξιακό πρόγραμμα της τοπικής αυτοδιοίκησης», είπε ο κ. Καφαντάρης.
Ο ίδιος μίλησε για τη «δημιουργία και ανάδειξη του ελκυστικού προφίλ ενός τόπου που είναι καθοριστικής σημασίας για την προσέλκυση οικονομικών δραστηριοτήτων. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μέσω του μάρκετινγκ τόπου, μια εξειδικευμένη μορφή του οποίου είναι το μάρκετινγκ επενδύσεων». Ζήτησε μάλιστα την ανάπτυξη των επιχειρηματικών υποδομών να αναλάβουν οι περιφέρειες και οι δήμοι, σε συνεργασία με τα επιμελητήρια, τους επιστημονικούς φορείς και τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και να διερευνηθεί «νομικά και επιχειρησιακά η δυνατότητα έκδοσης δημοτικών αναπτυξιακών ομολόγων για τη χρηματοδότηση των τεχνικών υποδομών (έργα ύδρευσης -αποχέτευσης, μονάδες διαχείρισης απορριμμάτων, δίκτυα ενέργειας και επικοινωνιών), εφόσον διασφαλιστεί η ανταποδοτικότητά τους».
Κίνδυνος τοπικής ακυβερνησίας εάν εφαρμοστεί η απλή αναλογική
Η Κυβέρνηση δεν τοποθετήθηκε με σαφήνεια στο θέμα του εκλογικού νόμου. Θα πρέπει να ανοίξει τα χαρτιά της. Η απλή αναλογική μπορεί να οδηγήσει σε τοπική ακυβερνησία με απρόβλεπτες συνέπειες
Κίνδυνο τοπικής ακυβερνησίας σε περίπτωση που εφαρμοστεί το εκλογικό σύστημα της απλής αναλογικής στους Δήμους, επισήμαναν οι Δήμαρχοι στο περιθώριο του συνεδρίου της ΚΕΔΕ. Από το ίδιο βήμα ο συντονιστής Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης της Ν.Δ. και βουλευτής Αττικής, Μάκης Βορίδης μίλησε για μικροκομματικές στοχεύσεις του ΣΥΡΙΖΑ με την ενίσχυση της παρουσίας του στην Τ.Α. και δεσμεύτηκε για την κατάργηση του Νόμου από την κυβέρνηση της Ν.Δ. πριν αυτός προλάβει να εφαρμοστεί.
Η ΚΕΔΕ έχει ήδη τραβήξει κόκκινη γραμμή ότι «η αλλαγή του εκλογικού συστήματος δεν αποτελεί προτεραιότητα». Σχολιάζοντας την τοποθέτηση του Γ.Γ. του υπουργείου Εσωτερικών Κ. Πουλάκη, στις προχθεσινές εργασίες του συνεδρίου, για την εφαρμογή απλής αναλογικής στους Δήμους, ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ Γ. Πατούλης, μίλησε για κίνδυνο ακυβερνησίας στους Δήμους. «Η Κυβέρνηση δεν τοποθετήθηκε με σαφήνεια στο θέμα του εκλογικού νόμου και της εφαρμογής της απλής αναλογικής. Θα πρέπει να ανοίξει τα χαρτιά της. Η απλή αναλογική μπορεί να οδηγήσει σε τοπική ακυβερνησία με απρόβλεπτες συνέπειες», είπε χαρακτηριστικά.
«Το σίγουρο είναι ότι το μείζον αυτή τη στιγμή για την τοπική αυτοδιοίκηση δεν είναι το εκλογικό σύστημα», είπε από την πλευρά του ο κ. Βορίδης, αποδίδοντας μικροκομματικές σκοπιμότητες στο ΣΥΡΙΖΑ. «Απορώ γιατί η κυβέρνηση, ενώ δεν έχει λύσει τα υπόλοιπα ζητήματα, ξεκινά από τον εκλογικό νόμο. Το κάνει για μικροκομματικές στοχεύσεις. Θέλει να ενισχύσει την παρουσία του ΣΥΡΙΖΑ στην τοπική αυτοδιοίκηση», είπε χαρακτηριστικά.
Σύμφωνα με τον κ. Βορίδη το εκλογικό σύστημα πρέπει να εξασφαλίζει δύο πράγματα: τη μέγιστη δυνατή αντιπροσωπευτικότητα και ταυτόχρονα να παρέχει επαρκείς δυνατότητες κυβερνησιμότητας. «Η απλή αναλογική θα καταστρέψει τη λειτουργικότητα των Δήμων», υπογράμμισε ο ίδιος.
«Οι Δήμαρχοι όμως δεν πρέπει να ανησυχούν. Είναι ένας Νόμος που θα ψηφιστεί και θα εφαρμοστεί από την επόμενη φορά. Μέχρι την επόμενη φορά θα έχουν γίνει εκλογές, θα μεσολαβήσει η Κυβέρνηση της Ν.Δ. και θα καταργήσουμε αυτό το Νόμο, άρα το εκλογικό σύστημα δεν θα εφαρμοστεί ποτέ. Να προβληματίζει όμως η στόχευση της Κυβέρνησης», τόνισε ο κ. Βορίδης.
