Μέρα κατάνυξης η χθεσινή, με τον Επιτάφιο να δίνει έναν ιδιαίτερο τόνο. Δεν είναι τυχαίο ότι τη Μ. Παρασκευή θεωρούν ως ξεχωριστή ημέρα όχι μόνο εκείνοι που για τους λόγους τους (προσωπικούς, βαθειά θρησκευτικούς ή άλλους, πηγαίνουν στην Εκκλησία).
Συνηθίζουμε αυτή τη μέρα να μνημονεύουμε το γνωστότερο ίσως έργο της νεοελληνικής λογοτεχνίας, τον «Επιτάφιο» του Ρίτσου, καθώς η μελοποίηση του Θεοδωράκη τον κατέστησε έργο της παγκόσμιας κουλτούρας.
Πιθανότατα, λόγω της τωρινής συγκυρίας, να ήταν πιο ταιριαστό να θυμηθούμε ένα άλλο έργο, παλιό αυτό, που εμπεριέχει πολλά από τα σημερινά πολιτικά γνωρίσματα. Είναι ο Επιτάφιος του Περικλέους, στον οποίο ο Θουκυδίδης βάζει όλη την πολιτική σοφία για να περιγράψει ποιο πρέπει να είναι το θεμέλιο μίας κοινωνίας: το ήθος που πρέπει να έχουν τόσο οι «άρχοντες», η εξουσία, όσο και οι πολίτες. Αποτυπωμένα ή συμπυκνωμένα στη φράση «σε εκείνη τη πολιτεία όπου δίδονται μέγιστα βραβεία αρετής, εκεί και πολίτες άριστοι πολιτεύονται».
Η Πολιτεία της αρετής είναι το μεγάλο ζητούμενο. Είναι το κενό που διευκολύνει τη διεύρυνση της πολιτικής διαφθοράς. Της επιτρέπει να γίνεται ο παράγοντας διαμόρφωσης των πολιτικών που εφαρμόζονται. Διαφθορά, η οποία λόγω της αμφίδρομης σχέσης που απαιτείται για την ύπαρξή της, καθώς διεφθαρμένος πολιτικός δεν υπάρχει χωρίς διεφθαρμένο πολίτη που συντηρεί ή αναπαράγει την ίδια κατάσταση, εκτείνεται στο σύνολο της κοινωνίας. Καθιστώντας και τον πολίτη συμμέτοχο στην απαξίωση της πολιτικής αντί για συμμέτοχο στην άσκηση της εξουσίας.
Για να ανατρέξουμε σε έναν άλλον μεγάλο αρχαίο, τον Αριστοτέλη, «η πολιτική διαφθορά δεν είναι ιδιότητα του ατόμου, ένα φυσικό ελάττωμα, αλλά χαρακτηριστικό της εξουσίας, οποιασδήποτε εξουσίας και παρεπόμενο των αξιωμάτων». Ενώ, για τον ίδιον, πολίτης είναι όποιος μετέχει κρίσεως και αρχής, δηλαδή έχει λόγο για την απονομή της δικαιοσύνης και για την άσκηση της εξουσίας.
Οσο πιο μακριά από τις αποφάσεις και τον έλεγχό τους ο πολίτης, τόσο πιο στρωμένο έδαφος βρίσκει η διαφθορά. Για τον απλό λόγο ότι ενθαρρύνεται η ιδιοποίηση της εξουσίας. Είτε πρόκειται για την κεντρική εξουσία, είτε για τις μικροεξουσίες του κάθε προϊστάμενου υπηρεσίας ή υπευθύνου τομέα.
Ως εκ τούτου δεν ξέρω αν η πρόσφατη επισήμανση του πρωθυπουργού για ένταση της προσπάθειας αντιμετώπισης της διαφθοράς απευθύνεται μόνο στους υπουργούς του.
