Σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα στο βυθό της Αλοννήσου
Πολύ σημαντικό έργο έχει αναπτύξει η Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων, φέρνοντας στο φως σημαντικούς θησαυρούς από της ιδρύσεώς της, το 1976 μέχρι και σήμερα. Πολλά από τα σημαντικά ενάλια ευρήματα έχουν ανακαλυφθεί στην περιοχή μας και ιδιαίτερα στη θαλάσσια περιοχή των Βορείων Σποράδων. Πολύ σημαντικά δεδομένα φέρνει στο φως η ημερίδα με τίτλο «Βουτιά στα Περασμένα» που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα.
Μεταξύ των ευρημάτων των ενάλιων ερευνών που έχουν πραγματοποιηθεί στην περιοχή μας, περιλαμβάνονται το ναυάγιο στη νήσο Φραγκρού στις Βόρειες Σποράδες, που εντοπίστηκε σε βάθος 25-30 μέτρων και χρονολογείται στο 480-425 π.Χ. Πρόκειται για το αρχαιότερο εντοπισμένο ναυάγιο των κλασικών χρόνων.
Ένα από τα σημαντικότερα ναυάγια που έχουν εντοπιστεί είναι το ναυάγιο των κλασικών χρόνων στην Περιστέρα Αλοννήσου. Στην εισήγηση της Ελπίδας Χατζηδάκη, πρώην προϊσταμένης της Εφορείας, αναφέρεται πως πρόκειται για ένα «κολοσσιαίο πλοίο», που χρονολογείται στο τελευταίο 4ο του 5 π.Χ. αιώνα.
Η εμπειρία των αρχαιολόγων που πήραν μέρος στην υποβρύχια έρευνα είναι μοναδική εάν αναλογιστεί κανείς πως, μεταξύ άλλων, βρέθηκαν 3.000-4.000 αμφορείς. Το εντυπωσιακό μέγεθος του πλοίου (μήκους περίπου 25 μέτρων) τεκμηριώνει τις εξαιρετικές τεχνικές των Ελλήνων ναυπηγών κατά τον 5ο αιώνα και ανατρέπει τη θεωρία που θέλει τα μεγάλα εμπορικά πλοία να ναυπηγήθηκαν πρώτα από τους Ρωμαίους.
Σημαντικό είναι παράλληλα το ναυάγιο που βρίσκεται βόρεια του όρμου του «Αγίου Δημητρίου» Αλοννήσου. Αφορά σε ναυάγιο καϊκιού που μετέφερε μεταλλοφόρο πέτρωμα. Το σκάφος ναυάγησε το 1905 και βρίσκεται σε βάθος 5-8 μέτρων, ενώ σώζονται τμήματα από το σκαρί του πλοίου.
Στη νοτιοανατολική πλευρά της Νήσου Σκάντζουρα σημειώνεται η θέση ενός αρκετά σημαντικού κλασικού ναυαγίου το οποίο ερευνήθηκε από την Ε.Ε.Α. κατά τα τελευταία χρόνια. Πρόκειται για το ναυάγιο το οποίο βρίσκεται σε έναν επικλινή σχετικά βυθό από τα 32 μέχρι τα 38 μέτρα και έχει έκταση 38.50 Χ 18.00μ περίπου. Στο ρηχότερο τμήμα του ναυαγίου όπου υπάρχει μεγαλύτερη πυκνότητα του φορτίου διακρίνονται τρεις διαφορετικοί τύποι αμφορέων, Θάσου, Μένδης και τύπου Σολόχα Ι. Διάσπαρτα ανάμεσα στους αμφορείς σε όλη την έκταση του ναυαγίου βρίσκονται αττικά αγγεία, αποθηκευτικά και επιτραπέζια κυρίως, όπως σκύφοι τύπου Α’, ενώ αριθμητικά λιγότερα είναι αγγεία, όπως ασκοί τύπου Guttous, φιαλίδια, πινάκια, λήκυθοι, λύχνοι, κανθαροκύλικες και άλλα.
Στο βορειότερο ακρωτήρι της Κυρά-Παναγιάς, στη θέση Κάτεργο έχει ανακαλυφτεί Βυζαντινό ναυάγιο του 11ου αιώνα μ.Χ. Πρόκειται για ένα ακόμη βυζαντινό ναυάγιο στην περιοχή του οποίου το μεγαλύτερο μέρος του φορτίου έχει καταστραφεί. Πιθανολογείται ότι το πλοίο στην προσπάθειά του να προσεγγίσει τον όρμο Πλανήτη, τον ασφαλέστερο λιμένα της νήσου, προσέκρουσε στην βραχώδη περιοχή της εισόδου του και κατέληξε στο βυθό σε βάθος 26 μέτρων. Κατά τη βύθιση του σκάφους παρέμειναν δεμένες πάνω στο κατάστρωμά του τρεις άγκυρες χωρίς να μπορέσουν να τις χρησιμοποιήσουν. Και οι τρείς σιδερένιες άγκυρες που ανήκουν στις άγκυρες τύπου «Υ» και χρονολογούνται στον 11ο αιώνα, βρίσκονται στη θέση τους.
