Του Θωμά Στραβέλη, συγγραφέα – πανεπιστημιακού
Το πιο ενδιαφέρον πράγμα στον κόσμο είναι ένας άλλος άνθρωπος, που αναρωτιέται, που υποφέρει και που συνεχίζει να εγείρει τα ερωτήματα, που τον απασχολούν, μέχρι την τελευταία μέρα της ζωής του, γνωρίζοντας, όμως, με θλίψη πως θα μείνουν αναπάντητα. Γιατί, τελικά, ζωή, που δεν την ερευνάς, δεν αξίζει ούτε και να τη ζεις.
Ένα από τα κρίσιμα αυτά ερωτήματα, που πρέπει όλοι να θέτουμε στον εαυτό μας, δεν είναι «γιατί ήρθαμε σ’ αυτόν τον κόσμο», αλλά «με ποιο τρόπο πρέπει να ζήσουμε τη ζωή μας». Η απάντηση βρίσκεται στην «Ηθική» τού Αριστοτέλη. Όλα τα τεχνολογικά μας επιτεύγματα δεν έχουν αλλάξει ως τώρα αυτή την ουσιωδώς δύσκολη ερώτηση. Οι Έλληνες του πέμπτου π. Χ. αιώνα είναι πάντα σύγχρονοί μας, δεν έχουμε γίνει καθόλου σοφότεροι από εκείνους. Θυμηθείτε την απάντηση του HarryTruman, που, όταν τον ρώτησαν, γιατί διαβάζει το έργο τού Πλουτάρχου«Βίοι Παράλληλοι», ο Αμερικανός στοχαστής και πολιτικός απάντησε: «Για να μάθω τι συμβαίνει στην Ουάσινγκτον, σήμερα».
Είναι καλύτερα, λοιπόν, τα «πώς» από τα «γιατί». Αλλά έχει μήπως κανένα νόημα η ίδια η ερώτηση;
Στο «OxfordEnglishDictionary», ηλέξη «νόημα»,στην πρώτη της σημασία, σημαίνει «σκοπός». Όσα περισσότερα, λοιπόν, ανακαλύπτουμε για το πραγματικό σύμπαν (και όχι για το φανταστικό, που πρεσβεύουν πολλές θρησκείες τού κόσμου), τόσο λιγοστεύουν οι αποδείξεις ενός συγκεκριμένου σκοπού στη ζωή μας. Γιατί, για πολλούς, η ζωή είναι ψευδαίσθηση, σκιά, παραμύθι, όπου και το μεγαλύτερο αγαθό είναι πολύ μικρό. Τι είναι, επομένως, η ζωήτού ανθρώπου; Ένας αχνός, μία ομίχλη, μία πάχνη, ένα μπουμπούκι, ένας ανθός, μία σαπουνόφουσκα, ένα θέατρο, μία ματαιότητατων ματαιοτήτων, ένα ατέλειωτο αράδιασμα, που μας τρομοκρατεί, όσο σχεδόν και ο θάνατος, πού’ ναι, όμως, ο αληθινός καρπός τής ζωής. «Μέγας σγουρός ανθός είν’ η ζωή και ο θάνατος καρπός της», θα σιγοψιθυρίσει ο Νίκος Καζαντζάκης, λίγο πριν απ’ το θάνατό του. Και πιστεύω πως θα γεύτηκε κι ο ίδιος τούτο τον καρπό, παραμυθητικά. Οι συγγραφείς, οι φιλόσοφοι, οι στοχαστές, δεν χάνουν στιγμή, χωρίς να τονίσουν ότι ολόκληρη η ζωή είναι ένα όνειρο, και ότι τα όνειρα δεν είναι παρά όνειρα. Και μάλιστα όνειρα ονείρων!
Μετά από 78 χρόνια, αυτό έχω καταφέρει κι εγώ όλο κι όλο: Να κυνηγώ αυτό το όνειρο και, μόλις το αγγίζω, να χάνεται, να τρομάζει,αλλά να ξαναγυρίζει και πάλι σαν όνειρο. Μα επιμένει να είναι όνειρο! Για πολλούς άλλους, η ζωή είναι αλλόκοτη, αινιγματική, συρραφή μιας αδυσώπητης λογικής,που αναζητάει έναν μάταιο σκοπό. Στο βάθος, βέβαια, η ζωή είναι ένας πόνος, μία διαρκής πάλη στο σκοτάδι. Γεννιέσαι και δεν ξέρεις γιατί, βρίσκεσαι σε κάποιο σημείο αυτού του πλανήτη και αγνοείς το λόγο. Δημιουργείς, αγωνίζεσαι, πλουτίζεις, φτωχαίνεις, διαψεύδεσαι, γεράζεις και «φεύγεις». Γύρω σου, άνθρωποι υποφέρουν, μακριά σου λαοί λιμοκτονούν, ζουν κάτω από διαρκή τρόμο. Ο κόσμος είναι όλο διαφθορά, αρρώστιες και πόλεμους ασταμάτητους. Άμα κάνεις μία σούμα, ποιο νομίζεις ότι θά’ ναι το αποτέλεσμα; Το παιχνίδι το έχεις χάσει. Τέλος πάντων, η ζωή είναι μία σειρά από συγκρούσεις με το μέλλον. Δεν είναι το σύνολο των πραγμάτων, που ως τώρα είμαστε, αλλά αυτών, που λαχταράμε να γίνουμε. Γι αυτό, ο βασικός σκοπός τού ανθρώπου είναι να γεννήσει τον εαυτό του, να γίνει αυτό που δυνητικά είναι. Και να βελτιωθεί. Να πραγματοποιήσει ολοκληρωτικά τη φύση του…
