Του Δημήτρη Αντωνίου, Καθηγητή Αγγλικής
Αυτό το θέμα των ελληνικών επιθέτων με απασχολεί εδώ και αρκετά χρόνια. Στην αρχή της επαγγελματικής μου σταδιοδρομίας στον Βόλο αντιμετώπισα μια περίπτωση μαθήτριας η οποία έφερε ως επίθετο το όνομα κάποιου παρασιτικού εντόμου. Αφού κατά τη διάρκεια της συνέντευξης διαπίστωσα ότι η νεαρή υποψήφια μαθήτρια έφερε βαρέως το επίθετο της και το έλεγε χαμηλόφωνα σαν να ντρεπόταν για αυτό. Προσποιήθηκα ότι δεν έδωσα σημασία, και αφού η ίδια απομακρύνθηκε από το γραφείο μου, απευθυνόμενος στους γονείς της τους παρακάλεσα να έρθουν στο γραφείο μου την επόμενη μέρα. Πράγματι, οι δύο γονείς με επισκέφθηκαν την επόμενη μέρα, και αφού τους ευχαρίστησα που ανταποκρίθηκαν στην πρόσκλησή μου, τους είπα: «Γνωρίζω πως το επίθετό σας έχει μεγάλη συναισθηματική σημασία για εσάς και την οικογένειά σας, ωστόσο δεν έχετε το δικαίωμα να αναγκάζεται τα παιδιά σας, εξαιτίας του επιθέτου σας, και ό,τι αυτό συνεπάγεται, όταν το αναφέρουν μεταξύ των συμμαθητών τους να προκαλούν δυσμενή σχόλια ή και πολύ καυστικά». Εν ολίγοις, οι γονείς πείστηκαν και άλλαξαν το επίθετο προς χάριν της ευτυχίας των παιδιών τους. Αποτέλεσμα: Η υποψήφια μαθήτριά μου έγινε δεκτή στο σχολείο μου, στη συνέχεια έγινε καθηγήτρια Αγγλικής και στο πορτοφόλι της διατηρεί τη φωτογραφία μου με τη σημείωση: Αυτός ο άνθρωπος μου άλλαξε τη ζωή μου.
Αγαπητοί μου αναγνώστες, τα επίθετά μας δεν τα επιλέγουμε, απλώς τα κληρονομούμε, και στις πλείστες των περιπτώσεων τα διατηρούμε, πολλάκις εις βάρος των προβλημάτων που δημιουργούν στα παιδιά μας. Υπάρχουν θαυμάσια ελληνικά επίθετα που ο χρήστης τους και κάτοχός τους τα λένε με περηφάνια και καμαρώνουν. Είναι εύηχα, υπονοούν καταγωγή και αρχοντιά, και χαρά σε αυτούς που τα έχουν. Ωστόσο, δυστυχώς υπάρχει πληθώρα ελληνικών επιθέτων τα οποία όχι μόνο εύηχα δεν είναι, αλλά προξενούν μειδιάματα και υπονοούμενα όταν προφέρονται – περιττό να ειπωθεί πως μερικά είναι δύσκολα ακόμη και προφερθούν. Αυτού του είδους τα ονόματα προξενούν τεράστια προβλήματα στα νεαρά άτομα όταν προφέρονται και οι συμμαθητές τους ξεσπούν σε γέλια, τα οποία συνοδεύονται και από καυστικά σχόλια.
Για ευνόητους λόγους δεν γίνεται αναφορά σε κανένα συγκεκριμένο όνομα-επίθετο, αλλά εάν οι γονείς με παράξενα ονόματα ρωτήσουν τα παιδιά τους πώς αισθάνονται για τα επίθετά τους, οπωσδήποτε θα έπαιρναν μία γεύση από τα αισθήματα των παιδιών τους για τα επίθετά τους. Απαιτείται θάρρος αλλά και γενναιότητα προκειμένου να αλλάξουμε το επίθετό μας, το οποίο όσο παράξενο και να είναι, μερικοί καμαρώνουν και αγνοούν τις επιπτώσεις που έχει στα παιδιά τους.
Τα ψυχολογικά προβλήματα που μπορεί να προκαλέσει ένα κακόηχο ή και δυσκολοεκφραζόμενο ή δυσκολοπροφερόμενο όνομα, κυρίως σε μικρά παιδιά, είναι άπειρα. Ας το σκεφτούν λίγο ψύχραιμα μερικοί γονείς που πρέπει να επαναλάβουν μερικές φορές τα επίθετά τους δύο ή και τρεις φορές προκειμένου να γίνουν κατανοητοί, και κυρίως όταν μιλούν στο τηλέφωνο. Όσον αφορά το email που πρέπει να συλλαβίσουν Αγγλικά το όνομά τους, εκεί επικρατεί η απόλυτη σύγχυση.
Εάν κάνουμε μία ταξινόμηση των ελληνικών επιθέτων θα βρισκόμασταν μπροστά σε ένα μακρύ κατάλογο ονομάτων που θα περιελάμβαναν: φρούτα, λαχανικά, ζώα, χρώματα, είδη ρουχισμού, είδη εργαλείων, τόπους καταγωγής, επαγγέλματα, προέλευση διαφόρων κρατών, αναφορές σε ανθρώπινη σωματική διάπλαση, ονόματα χωρίς καμία σημασία, ονόματα ανθέων και λουλουδιών, ονόματα φαγητών και βεβαίως ονόματα που προέρχονται άμεσα από παρατσούκλια.
Κλείνοντας, ας αναφέρουμε τι είπε ο Ρωμαίος στην Ιουλιέτα όταν εκείνος της ζήτησε να του πει το όνομά του «What is in a name, a rose smells the same by any other name». Τι σημασία έχει το όνομα, το τριαντάφυλλο, όπως και να το ονομάσουμε, μυρίζει το ίδιο.
Ως υστερόγραφο, οφείλουμε να κάνουμε μία διευκρίνιση: όταν ένα επίθετο συνοδεύεται με κάποια επωνυμία ή κάποια διασημότητα, όπως και να ακούγεται ο χρήστης το απολαμβάνει δεόντως.
