Του Ευθύμιου Ζιγγιρίδη, Συμβούλου Επενδύσεων BEngMScAMIEEMILT
Τα τελευταία 9 έτη η μικρομεσαία επιχειρηματικότητα έχει υποστεί βαρύ πλήγμα, αφού έχουν κλείσει πάνω από 240.000 μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, με αποτέλεσμα την απώλεια περίπου 750.000 θέσεων εργασίας. Κατά περιόδους δημοσιεύονται διάφορες μελέτες οι οποίες παρουσιάζουν τις αιτίες την υφιστάμενη κατάσταση. Η πλειοψηφία των μελετών καταλήγει σε κάποιες κοινές αιτίες, οι οποίες αφενός σχετίζονται με τα δομικά προβλήματα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και τον μεγάλο βαθμό εξάρτησής τους από την εγχώρια ζήτηση και την υποεπένδυση στην παραγωγή διεθνώς εμπορεύσιμων αγαθών και υπηρεσιών, τα οποία προϋπήρχαν αφετέρου οφείλονται στην περιορισμένη δυνατότητα πρόσβασης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στην τραπεζική χρηματοδότηση και το ασταθές πολιτικό και οικονομικό περιβάλλον μέσα στο οποίο καλούνται να επιβιώσουν.
Τα τελευταία δύο χρόνια οι δείκτες για την οικονομική κατάσταση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων έχουν επιδεινωθεί ακόμη περισσότερο, λόγω των καθυστερήσεων στις αξιολογήσεις και των καθυστερήσεων των δόσεων οι οποίες εν μέρει ανακούφιζαν μέρος της πραγματικής οικονομίας, αλλά και του κλίματος πολιτικής και οικονομικής αστάθειας στο οποίο συνέβαλλαν σε μεγάλο βαθμό οι πολιτικές αποφάσεις της παρούσας κυβέρνησης.
Οι κλάδοι των ΜμΕ στους οποίους παρατηρούνται οι μεγαλύτερες απώλειες είναι των κατασκευών και του χονδρικού και λιανικού εμπορίου. Συγκεκριμένα, ο κλάδος των κατασκευών μετράει κατά την περίοδο των τελευταίων 9 ετών την απώλεια 82.000 επιχειρήσεων, 215.000 θέσεων εργασίας και 2,5 δισ. ευρώ προστιθέμενης αξίας και ο κλάδος του εμπορίου την απώλεια 61.000 επιχειρήσεων (σ.σ. πρόκειται για το καθαρό ισοζύγιο), 206.000 θέσεων εργασίας και 9,6 δισ. ευρώ προστιθέμενης αξίας.
Είναι χαρακτηριστικό ότι στην αποτύπωση του δεύτερου εξαμήνου του 2016, το 75% των επιχειρήσεων δηλώνουν επιδείνωση της οικονομικής κατάστασής τους και ότι ο μέσος όρος μείωσης του κύκλου εργασιών κυμάνθηκε στο 20,6% ενώ ο ισολογισμός του 2016 για το 43,1% των επιχειρήσεων αυτών, των μικρών και πολύ μικρών, κατέγραψε ζημίες και σχεδόν 2 στις 3 επιχειρήσεις διαπίστωσαν και σε αυτό το εξάμηνο μείωση της ζήτησης 63,4% και των παραγγελιών 69,7%.
Επιπλέον 3 στις 4 επιχειρήσεις δήλωσαν επιδείνωση του δείκτη ρευστότητας και ως φυσικό επακόλουθο ο δείκτης αποεπένδυσης παραμένει σε υψηλά επίπεδα με μόλις το 3,4% των επιχειρήσεων να προτίθεται να προβεί σε νέες επενδύσεις.
Ενα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν σήμερα οι μικρομεσαίες ελληνικές επιχειρήσεις είναι η συσσώρευση φορολογικών υποχρεώσεων και το απόθεμα χρεών που δημιουργήθηκε σε συνδυασμό με τα τρέχοντα υψηλά φορολογικά βάρη. Το 40% των επιχειρήσεων δεν θα είναι σε θέση να ανταποκριθεί σε φορολογικές και ασφαλιστικές εισφορές και αυτό βεβαίως δεν είναι άσχετο από το γεγονός ότι το 50,3% των μικρών επιχειρήσεων που έχουν αναλάβει δημόσιο έργο έχει «λαμβάνειν» από δομές του, σύμφωνα με έρευνα του ΙΜΕΓΣΒΕΕ.
Ενα ακόμη στοιχείο που προκύπτει από την παραπάνω έρευνα είναιο χαμηλός βαθμός διείσδυσης της τεχνολογίας στις μικρές επιχειρήσεις και αυτό αποδεικνύεται από το γεγονός ότι στις αρχές του 2016, το 61,2% των επιχειρήσεων δήλωσε ότι διαθέτει e-banking, ενώ τερματικό POS διαθέτει το 39,9% των επιχειρήσεων. Ο χαμηλός βαθμός διείσδυσης στην τεχνολογία οφείλεται σε έλλειψη κινήτρων από την μεριά της πολιτείας και τα αυξημένα κόστη τραπεζικών προμηθειών.
Συνεχίζοντας και αναλύοντας τα νούμερα της οικονομίας που αντανακλούν την μαύρη πραγματικότητα για τις ελληνικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις, το μεγαλύτερο ποσοστό των επιχειρήσεων με καθυστερημένες οφειλές αφορά τις υποχρεώσεις προς ασφαλιστικά ταμεία 30% περίπου. Το 25% των επιχειρήσεων δεν αποπληρώνει εγκαίρων τις οφειλές του στις ΔΕΚΟ. Οι ληξιπρόθεσμες οφειλές προς τις τράπεζες έχει το 15% των μικρών επιχειρήσεων. Σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία της ΤτΕ, τα ληξιπρόθεσμα χρέη των επιχειρήσεων ανέρχονταν τον Σεπτέμβριο του 2015 στα 110 δις, εκ των οποίων οι μικρές επιχειρήσεις έχουν ανοίγματα 20 δις.
Ο προβληματισμός εντείνεται από το γεγονός ότι σύμφωνα με τα αποτελέσματα πρόσφατης μελέτης της EndeavorGreece, το μεγαλύτερο μέρος των επιχειρήσεων που συστάθηκαν το 2016 εξακολουθούν να δραστηριοποιούνται σε κλάδους με προσανατολισμό την εγχώρια και όχι σε κλάδους μεταποίησης ή υψηλού τεχνολογικού περιεχομένου.
Η αδράνεια και οι νωχελικές αντιδράσεις της πολιτείας απέναντι σε αυτή την κατάσταση είναι χαρακτηριστική. Οι δημόσιες δαπάνες ύψους 2,7 δισ. είναι αφιερωμένες σε επενδυτικές προτεραιότητες για τη στήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων για την περίοδο 2014-2020, από τις οποίες όμως μόνον το 5,9% έχει δαπανηθεί. Πρόκειται για κονδύλια που εντάσσονται στο πλαίσιο της προγραμματικής περιόδου 2014-2020.
Το επιχειρηματικό και πολιτικό περιβάλλον στο οποίο καλούνται να επιβιώσουν και να αναπτυχθούν οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις θα διαμορφωθεί από πολλούς παράγοντες στο μέλλον. Οι καταναλωτές θα είναι περισσότερο πληροφορημένοι και με αυξημένη καταναλωτική συνείδηση κάτι που θα οδηγήσει πολλές επιχειρήσεις σε αναδιάρθρωση των δομών και των διαδικασιών τους. Οι επιχειρηματίες θα οδηγηθούν να αναπτύξουν δραστηριότητες οι οποίες θα τους ανοίξουν αγορές εκτός Ελλάδος. Η διαφοροποίηση η εξωστρέφεια η καινοτομία και η επενδυτική δραστηριότητα σε τεχνολογικά προηγμένα συστήματα θα συμβάλλουν σε μεγάλο βαθμό στην ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων.
Οι ικανότητες και οι στρατηγικές των επιχειρήσεων θα αποτελέσουν μέρος της ανάπτυξης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Ένας πολύ σημαντικός παράγοντας της ενίσχυσης και ανάπτυξης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων είναι οι δημόσιες πολιτικές, οι οποίες μπορεί να συμβάλλουν περισσότερο αν εστιασθούν σε μια σαφή στρατηγική διεθνούς ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων, με βάση την καινοτομική διαφοροποίηση. Με ενίσχυση των μηχανισμών πρόσκτησης και εφαρμογής ιδεών, της διεθνούς δικτύωσης, της εξωστρέφειας και με επικέντρωση πόρων και προγραμμάτων σε αιχμές τεχνολογικής διαφοροποίησης παρά σε γενική στήριξη.
Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις αποτελούσαν και θα αποτελούν την ραχοκοκαλιά της ελληνικής οικονομίας και μέσα από αυτές θα έλθει η ανάκαμψη της πραγματικής οικονομίας. Ας φροντίσει λοιπόν η πολιτική ηγεσία να στηρίξει αυτές τις επιχειρήσεις με πολιτικές οι οποίες δεν θα αποσκοπούν σε πελατειακές ευκαιριακές σχέσεις, αλλά με πολιτικές οι οποίες θα βοηθούν τις επιχειρήσεις σε μακροχρόνιες στρατηγικές.
