Του Ευθύμιου Ζιγγιρίδη,
Συμβούλου Επενδύσεων
Η ιδιωτικοποίηση είναι μια ιδέα που αντλεί τόσο υποστηρικτές όσο και επικριτές. Οι υποστηρικτές επικροτούν τις πιθανές βελτιώσεις στην αποτελεσματικότητα και οι αντίπαλοι εκφράζουν την ανησυχία τους για την αξιοπιστία και τη δικαιοσύνη των ιδιωτικών υπηρεσιών. Ορισμένοι παρατηρητές προτείνουν να αναδιατυπωθεί η συζήτηση ως προς το ποιο καθεστώς ιδιοκτησίας θα αποδώσει την καλύτερη διαχειριστική συμπεριφορά και το υψηλότερο επίπεδο λογοδοσίας (ιδίως όσον αφορά το κόστος και την ποιότητα) στον πελάτη/κάτοικο. «Σε αυτό το πλαίσιο, τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της ιδιωτικοποίησης μπορούν να μετρηθούν σε σχέση με τα πρότυπα καλής διαχείρισης – ανεξαρτήτως ιδιοκτησίας». Ωστόσο, ο δημόσιος τομέας πρέπει να διαδραματίσει ενεργό ρόλο στην προώθηση υγιούς ανταγωνισμού όπου οι ανεξάρτητοι μπορούν να ανταγωνίζονται, και να ευημερούν.
Η σκέψη της «ιδιωτικοποίησης» στη διαχείριση των αποβλήτων/ανακύκλωσης είναι πολύπλοκη δεδομένου ότι οι απαιτήσεις διαχείρισης των αποβλήτων κάθε χώρας είναι διαφορετικές. Η επιτυχία και η αποτελεσματικότητα των δημόσιων υπηρεσιών, σε ορισμένες περιοχές, επισκιάζεται από την αδυναμία της εκάστοτε κυβέρνησης να είναι σταθερά ανταγωνιστική στην παροχή ορισμένων από τις υπηρεσίες που υπόσχεται. Ο ανταγωνισμός και η επιχειρηματικότητα στον ιδιωτικό τομέα παρέχουν ένα κίνητρο που δεν βρίσκεται στον δημόσιο τομέα για την αποτελεσματική παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών. Οι υποστηρικτές της ιδιωτικοποίησης υποστηρίζουν ότι οι ανταγωνιστικές πιέσεις και τα κίνητρα αγοράς καθιστούν τον ιδιωτικό τομέα εγγενώς πιο αποτελεσματικό στην παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών από ό,τι ο δημόσιος τομέας.
Οι κριτικοί σημειώνουν ότι οι δημόσιες υπηρεσίες είναι θεωρητικά φθηνότερες όταν παρέχονται από τον δημόσιο τομέα, επειδή δεν υπάρχουν κέρδη που να ωθούν το κόστος προς τα πάνω. Η πρωτοβάθμια τοπική αυτοδιοίκηση μαζί με την στήριξη της δευτεροβάθμιας τοπικής αυτοδιοίκησης μπορούν να βρουν τρόπο να παρέχουν υπηρεσίες φθηνότερα, επειδή δεν χρειάζεται να κάνουν κέρδη. Ο ανταγωνισμός και το κίνητρο κέρδους δεν αποφέρουν πάντα τα καλύτερα αποτελέσματα. Οι αποτυχίες της αγοράς και οι εξωτερικότητες που ενυπάρχουν στην παραγωγή ορισμένων αγαθών και υπηρεσιών μπορούν να αποτρέψουν την καλή λειτουργία των οργανώσεων της αγοράς. Για παράδειγμα, η μεταφορά σε ένα αυστηρά βασισμένο στην αγορά σύστημα μπορεί να οδηγήσει σε πολλούς μεταφορείς που εξυπηρετούν συγκεκριμένους δρόμους ή διαδρομές που εξυπηρετούνται αποτελεσματικότερα από έναν μεταφορέα. Επιπλέον, οι επικριτές υποστηρίζουν ότι τα επιτεύγματα «απόδοσης» στον ιδιωτικό τομέα συχνά βασίζονται κυρίως σε χαμηλότερους μισθούς και οφέλη. Επίσης, οι αντίπαλοι επικαλούνται πολλές ανησυχίες, όπως η μακροπρόθεσμη έκθεση ευθύνης.
Η ιδιωτικοποίηση μπορεί να λάβει πολλές μορφές στις υπηρεσίες αποβλήτων. Από την υποστήριξη του προσωπικού και την παροχή συμβουλών, τη συλλογή απορριμμάτων και ανακύκλωσης, τη συλλογή ειδικών απορριμμάτων και αποβλήτων, τη συντήρηση του οχήματος, τη χρήση εξοπλισμού, τη λειτουργία σταθμού μεταφοράς και τη λειτουργία του συστήματος ανακύκλωσης/διάθεσης.
Υπάρχουν δύο σημαντικά στοιχεία για την αξιολόγηση της ιδιωτικοποίησης – ποιο θα είναι το τελικό αποτέλεσμα και ποιες είναι οι επιπτώσεις της διαδικασίας αλλαγής. Το τελικό αποτέλεσμα της ιδιωτικοποίησης μιας δημόσιας υπηρεσίας μπορεί να είναι μια αποτελεσματικότερη παροχή της υπηρεσίας, αλλά είναι πιθανό να υπάρξει διακοπή και εξάρθρωση είτε των εργαζομένων είτε των επιχειρήσεων. Ένας δημόσιος οργανισμός θα πρέπει να αναθεωρήσει τα δυναμικά θέματα της μετάβασης από την κυριότητα και τη λειτουργία της κυβέρνησης σε πιο ιδιωτικοποιημένες ρυθμίσεις για την αξιολόγηση του κόστους και των οφελών της ιδιωτικοποίησης.
Λόγω της δυσκολίας να γίνουν συγκρίσεις μεταξύ διαφόρων δημοτικών οργανώσεων παροχής υπηρεσιών, μπορεί να είναι δύσκολο να καθοριστεί εάν οι στρατηγικές ιδιωτικοποίησης θα βελτιώσουν δραματικά την αποτελεσματικότητα. Το ερώτημα για ένα δήμο είναι το πώς διαφορετικές στρατηγικές ιδιωτικοποίησης θα λειτουργούν σε συγκεκριμένες καταστάσεις.
Τα οφέλη από την ιδιωτικοποίηση πρέπει να σταθμίζονται σε ατομική δικαιοδοτική βάση. Το ερώτημα για διαφορετικές στρατηγικές ιδιωτικοποίησης θα λειτουργούν σε συγκεκριμένες καταστάσεις. Η ιδιωτικοποίηση μπορεί να προσφέρει ευκαιρίες εάν υπάρχει επαρκές δημόσιο διευθυντικό προσωπικό που μπορεί να παρακολουθεί την απόδοση της επιχείρησης. Πρέπει να ληφθεί μέριμνα ώστε να διασφαλιστεί ότι όλα τα θέματα εξετάζονται και διερευνώνται. Στο πλαίσιο της βελτίωσης της μεγαλύτερης δημόσιας/ιδιωτικής συνεργασίας, η ιδιωτικοποίηση δημιουργεί πιθανές ελκυστικές λύσεις. Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν πολλοί τομείς που απαιτούν στενό έλεγχο.
Οι δήμοι ενδέχεται να επιθυμούν να αναπτύξουν το καλύτερο σύνολο επιλογών για να τους επιτρέψουν μεγαλύτερη ευελιξία, υποστήριξη από το δημόσιο τομέα (σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης ή αποτυχίες συμβάσεων) και κάποιο βαθμό παρέμβασης ή παρακολούθησης. Ο υγιής ανταγωνισμός θα οδηγήσει σε βελτιωμένες υπηρεσίες διαχείρισης αποβλήτων/ανακύκλωσης
Σε κάθε περίπτωση θεωρώ ότι θετικά και αρνητικά υπάρχουν σε όλες τις περιπτώσεις. Ωστόσο οι δήμοι πρέπει να έχουν το δικαίωμα να αποφασίζουν ανάλογα με τις ανάγκες τους εάν θέλουν να ιδιωτικοποιήσουν κάποιες από τις υπηρεσίες διαχείρισης των απορριμμάτων τους. Ο κάθε δήμος γνωρίζει καλύτερα τις ανάγκες του.
Το σίγουρο πάντως είναι ότι κανένας Έλληνας πολίτης δεν θέλει να κρατείται όμηρος των εκάστοτε κυβερνήσεων οι οποίες παίζουν το πελατειακό τους παιχνίδι στην πλάτη των πολιτών, που ειδικά την περίοδο που διανύουμε πασχίζουν για την επιβίωση του εαυτού τους και της οικογένειάς τους.
