Του Θωμά Στραβέλη, συγγραφέα – πανεπιστημιακού
Γίνονται μεταρρυθμίσεις (και μεταρρυθμίσεις των μεταρρυθμίσεων), αλλά η μεταρρυθμιστική αναγέννηση δεν έχει γίνει ακόμα, δηλαδή μια απόπειρα να δοθεί ζωή σε κάποιο ιδανικό κράτος και να καθοριστούν (και να εφαρμοστούν) οι νόμοι του. Μπορεί να μην τον σέβεται, αλλά τον γνωρίζει το Νόμο ο Έλληνας. Τον γνωρίζει για να τον καταπατεί με ελαφράν την συνείδηση, κι έχει το θράσος να επικαλείται τους νόμους της κοινωνίας, την οποία περιφρονεί και βδελύσσεται…
Όσο για το κράτος, έχω τη γνώμη πως δεν πρέπει να είναι μια συνωμοσία των πλουσίων κατά των φτωχών. Η νεοελληνική κοινωνία, τι άλλο κάνει, εκτός από το να δημιουργεί η ίδια κλέφτες, τους οποίους στη, συνέχεια, τιμωρεί. Ας φανταστούμε ένα πραγματικό κράτος, όπου το κοινωνικό και οικονομικό καθεστώς του θα στηρίζεται στην υποχρεωτική εργασία και σε 6ωρη εργάσιμη μέρα, για να μείνει στον εργάτη ο χρόνος να καλλιεργήσει το πνεύμα του. Θεωρούμενοι ως στείρα στοιχεία, οι διανοούμενοι δεν θα πρέπει να υπάρχουν, παρά μόνο σε περιορισμένο αριθμό. Η ιδιωτική ιδιοκτησία καταργείται, σύμφωνα με την πλατωνική δοξασία, που θέλει ν’ ανήκουν στο κράτος όλα τα πλούτη. Το χρήμα καταργείται.
Όλη η οικονομική ζωή στηρίζεται στην ανταλλαγή αγαθών, που’ ναι αποθηκευμένα στα δημόσια καταστήματα. Τα γεύματα, απόλυτης λιτότητας, λαμβάνονται από κοινού. Θα αποτελούν την κοινή τράπεζα του Πλάτωνα. Τα πολύτιμα μέταλλα περιφρονούνται και ο χρυσός χρησιμεύει μόνο για να κατασκευάζονται αλυσίδες, με τις οποίες θα δένονται οι σκλάβοι (ή κάποιοι καταθλιπτικοί όγκοι, που κρέμονταιαπό τον τράχηλο των καταδίκων).
Σ’ ένα τέτοιο κράτος, δεν θίγεται ο οικογενειακός θεσμός, ούτε η εκκλησία. Και δεν υπάρχει σεβασμός στις άλλες θρησκείες, έξω απ’ τις δοξασίες του υλισμού. Συμφιλιώνονται δύο συστήματα: η χριστιανική φιλανθρωπία με τον μετριασμένο επικουρισμό. Επιτρέπονται οι πνευματικές απολαύσεις και οι σωματικές ηδονές, των οποίων το υγιές επίπεδο θεωρείται ως το κυριότερο αγαθό. Τέλος, ζώντας σ’ ένα τέτοιο κράτος, σε συμβουλεύουν να προβείς σε μια ήρεμη αυτοκτονία σαν φάρμακο, αν τυχόν νιώθεις απογοητευμένος.
Οι νόμοι είναι ολιγάριθμοι. Δεν γίνονται καταχρήσεις και καταστρατηγήσεις. Η στρατιωτική διοργάνωση συνεπάγεται την αναγκαστική στρατολογία, αλλά μόνο για την άμυνα της χώρας. Η ειρήνη θεωρείται υπέρτατος πολιτικός σκοπός τού ανθρώπου και τίποτα δεν είναι πιο ανάξιο από τη δόξα, που αποκτιέται με τα όπλα. Αν χρειαστεί να διεξαχθεί ένας πόλεμος, προσλαμβάνονται, για το σκοπό αυτό, άτομα από μια φυλή, ειδική να ρυθμίσει το θέμα τούτο, διακινδυνεύοντας ακόμα και τη ζωή των μισθοφόρων της.
Άλλοτε πάλι, ξεσηκώνουν, κατά του εχθρού, τούς γειτονικούς λαούς, δίνοντάς τους χρήματα για να πολεμήσουν στη θέση τους. Όλες οι στρατηγικές είναι καλές, αρκεί να υπάρξει νίκη: Εξυφαίνονται συνωμοσίες και επαναστάσεις στο κράτος του εχθρού, χρηματίζονται πολιτικοί και στρατιωτικοί, «νοικιάζονται» δολοφόνοι, κτλ. Με άλλα λόγια, η πολιτική διάρθρωση αυτού του κράτους είναι ένα είδος δημοκρατικής ομοσπονδίας, που κυβερνιέται από κάποιον ηγεμόνα. Ερώτηση: Πώς νομίζετε ότι θα αποκαλούσαμε τον ηγεμόνα αυτού του κράτους; Απάντηση: Ιδρυτής και, ταυτόχρονα, νομοθέτης ενός τέτοιου κράτους είναι ο «Ούτοπος». «Ουτοπιστές» οι υπήκοοι και «Ουτοπία»το ίδιο το κράτος. Συμπέρασμα: Ανθρωπισμός εδώ δεν υπάρχει, αλλά μόνο διαρκής ανθρωπιστική κρίση, και άνθρωποι που πέφτουν θύματα των διαθέσεων ενός τέτοιου ηγέτη, διαθέσεων που ούτε η λογική, ούτε η συνείδηση δεν μπορεί να διαχειριστεί. Όσο για το λαό, ούτε η Δευτέρα Παρουσία δεν είναι αρκετή για να τον βγάλει από τη νάρκη του.
Όμως, για κάτι αναίσθητους, για κάτι ανθρωπόμορφα τέρατα που ζουν ανάμεσά μας, είν’ ο κόσμος! Και, πάντως, «κανείς δε φταίει αν οι κουρτίνες κρέμονται στραβά. Κι αν τα σκυλιά γαβγίζουν το’ να στ’ άλλο, όλη νύχτα, κανείς δεν ευθύνεται. Κι αν τα μάτια τους λάμπουν κόκκινα, τούτο κανέναν δε νοιάζει. Έχουν ένα μεγάλοσκοτεινό χώρο να γαβγίζουν. Και οι λαγοί θα δείχνουν τα δόντια τους στ’ ανοιξιάτικο φεγγάρι». Όσο γι αυτό που βλέπετε, πρέπει ν’ αρχίσετε να νοιάζεστε: Είναι μια βουβή συνομιλία τού φαροφύλακα με το καράβι που βουλιάζει…
