ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ

Η μεγάλη επανάσταση της Μακεδονίας το 1878 και του Πηλίου

η-μεγάλη-επανάσταση-της-μακεδονίας-το-18-572171

Του Γεωργίου Καρανικόλα

Κλείνουν 138 χρόνια από την επανάσταση που κηρύχθηκε στη Μακεδονία το Φεβρουάριο του 1878 και έγινε η αφορμή και η αρχή του Μακεδονικού αγώνα. Αιτία της επαναστάσεως αυτής ήταν η Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου που υπογράφτηκε μεταξύ της ηττημένης Τουρκίας και της νικήτριας Ρωσίας. Από τη συνθήκη αυτή οι μεν Τούρκοι πίστευαν ότι θα εξασφάλιζαν ένα ικανό αριθμό βουλγαρικής καταγωγής εθελοντών στον τουρκικό στρατό, κάτι που το είχαν ανάγκη τότε, οι δε Ρώσοι, πρόσβαση στο Αιγαίο.

Πρέπει εδώ να αναφέρουμε τα εξής: Βλέποντας οι Ρώσοι πως το ελληνικό ελεύθερο κράτος που είχε δημιουργηθεί στο Νότο περιήλθε λόγω της θέσεως του στο Αγγλικό άρμα, αναγκάστηκαν να στραφούν προς τη Βουλγαρία πιστεύοντας πως μια μεγάλη και δυνατή Βουλγαρία θα εξυπηρετούσε τα δικά τους συμφέροντα στη ζωτική αυτή περιοχή. Για να πετύχει όλη αυτή η προσπάθεια χρειαζόταν προπαρασκευή.

Το 1870 ένας Ρώσος πρέσβης στην Κωνσταντινούπολη ονόματι Νικολάι Πάβλοβιτς Ιγνάτιεφ ίδρυσε τη Βουλγαρική Εξαρχεία. Δηλαδή απέκοψε από το Πατριαρχείο τη Βουλγαρική Ορθόδοξη Εκκλησία και την έκανε ανεξάρτητη όπως και παρέμεινε ανεξάρτητη ως το 1951. Καρπός της Εξαρχείας αυτής είναι σήμερα η Εκκλησία των Σκοπιών. Το όλο θέμα έδειχνε θρησκευτικό αλλά ήταν στην ουσία πολιτικό.

Με τη Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου η Τουρκία αναγνώριζε ως Βουλγαρικά εδάφη την Ανατολική Ρωμυλία, τη Δυτική Θράκη καθώς και ολόκληρη σχεδόν τη Μακεδονία πλην την περιοχή της Θεσσαλονίκης.

Γινόταν με λίγα λόγια επέκταση στη γεωγραφική δικαιοδοσία της εξαρχείας, πράγμα που της έδινε το δικαίωμα στη συνέχεια να διορίζει

Παπάδες και δασκάλους στις ως άνω περιοχές, δικαίωμα που δεν είχε ως τότε. Ο Ελληνισμός της Μακεδονίας στάθηκε το μεγάλο εμπόδιο στις επεκτατικές ορέξεις των Σλάβων.

Η απάντηση του ελληνισμού της Μακεδονίας στη Βουλγαρική Εξαρχεία και στη Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου ήταν η επανάσταση το Φεβρουάριο του 1878, που αναφέραμε πιο πάνω και η διακήρυξη της ενώσεως με τη μητέρα Ελλάδα. Με δυο επαναστατικά κέντρα ένα στο Βούρινο της δυτικής Μακεδονίας, στο εξωκκλήσι του Αγίου Νικολάου πάνω από το χωριό Χρώμια, (σήμερα είναι μουσείο του Μακεδονικού Αγώνα), και το άλλο στον Κολυνδρό και στο Πιτόχωρο, με έδρα το Μοναστήρι της Πέτρας στον Όλυμπο. Το δε τρίτο κέντρο ήταν στο Πήλιο με έδρα τη Μακρινίτσα, όπου και σχηματίσθηκε επαναστατική κυβέρνηση με Πρόεδρο τον Ιερώνυμο Κασσαβέτη. Η επανάσταση του Λιτοχώρου όπως την αποκαλούν σήμερα, σε μικρό χρονικό διάστημα εξουδετέρωσε όλες τις τουρκικές φρουρές της περιοχής και συνέστησε στο Λιτόχωρο στις 20 Φεβρουάριου 1878 την επαναστατική κυβέρνηση της Μακεδονίας. Η εξέγερση αυτή, παρά τη βοήθεια των Μακεδόνων από την Κάτω Ελλάδα και πολλών εθελοντών ήταν στρατιωτικά καταδικασμένη. Μεγάλη τουρκική δύναμη βαριά οπλισμένη, αποβιβάστηκε από την περιοχή της Θεσσαλονίκης στην Κατερίνη. Το Λιτόχωρο, ο Κολυνδρός και τα γύρω χωριά πυρπολήθηκαν και η επανάσταση πνίγηκε στο αίμα. Την ίδια τύχη είχε και το άλλο κέντρο στη Δυτική Μακεδονία. 10.000 τακτικός τουρκικός στρατός έφτασε στην περιοχή από τα Μπιτόλια κι έπειτα από σκληρές μάχες την κατέπνιξαν. Πολλοί οπλαρχηγοί κατέφυγαν στην Κάτω Ελλάδα αλλά οι περισσότεροι χωρίστηκαν σε μικρές ομάδες και σκορπίστηκαν στα γύρω βουνά κι έτσι δημιούργησαν τα πρώτα αντάρτικα σώματα των Μακεδονομάχων.

Η επανάσταση στο Πήλιο δεν είχε την ίδια τύχη. Η μάχη που άρχισε τα ξημερώματα της 6ης Φεβρουάριου 1878 ήταν λυσσαλέα και κράτησε ως το βράδυ. Οι Μακρινιτσιώτες έχοντας πλεονεκτική θέση λόγω του εδάφους μπόρεσαν να αποκρούσουν την επίθεση 5.000 τούρκων, υπό την αρχηγία του Ισκεντέρ πασά. Αλλά και αυτό το επαναστατικό κέντρο εξασθένισε λίγο αργότερα από έλλειψη εφοδιασμού. Οι Μεγάλες Δυνάμεις με τη Συνθήκη του Βερολίνου, το καλοκαίρι του ίδιου έτους καταδίκασαν τη Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου.

Αλλά αυτό δεν είχε πια και πολύ μεγάλη σημασία. Η διαμάχη είχε αρχίσει με όλα τα γνωστά και άγνωστα επακόλουθα. Οι ακτές της Μακεδονίας είχαν γίνει το μήλο της έριδος και δυστυχώς συνεχίζεται ακόμα και σήμερα αυτή η τακτική άλλοτε κρυφά και άλλοτε φανερά.

Η ιστορία είναι φωνή νεκρών διδάσκουσα τους ζώντας «Τσιώμου – Μεταλλινού».

Εγγραφείτε στο Newsletter του Ταχυδρόμου