Του Ευθύμη Ζιγγιρίδη, Σύμβουλου Επενδύσεων
Τις τελευταίες τρεις δεκαετίες στη χώρα μας το παραμύθι της ανάπτυξης έχει έναν μόνιμο σύμμαχο: τα κοινοτικά κονδύλια, που υπάρχουν. Είναι χειροπιαστά λεφτά έτοιμα προς αξιοποίηση απ’ όσους ενδιαφέρονται στα σοβαρά. Επίσης, στην Ελλάδα των τελευταίων 30 χρόνων, το πρόβλημα παρουσιάζεται στην απορρόφηση τους. Οι προηγούμενες κυβερνήσεις, μετά από προσπάθειες διαχείρισης των κονδυλίων (άλλοτε θετικές και άλλοτε πολύ κακές) κατάφεραν έως ένα σημείο να χρησιμοποιήσουν σε λογικά επίπεδα τα κονδύλια προς όφελος της πραγματικής οικονομίας, εγκαθιστώντας πληροφοριακά συστήματα και διάφορες λειτουργικές διαδικασίες, προκειμένου όλες οι διεργασίες από τις προκηρύξεις έως τις αξιολογήσεις και τις εκταμιεύσεις να λειτουργούν με αποτελεσματικό τρόπο προς όφελος των επιχειρήσεων και του πολίτη.
Έχοντας τέτοια εμπειρία 30 και πλέον ετών, θα έπρεπε όλο αυτό το σύστημα διεργασιών εκμετάλλευσης των κοινοτικών κονδυλίων, να υλοποιείται στον αυτόματο πιλότο με μόνες αλλαγές τις διαφορετικές στρατηγικές της εκάστοτε κυβερνήσεως σε σχέση με συγκεκριμένες επενδυτικές στοχεύσεις. Αντί λοιπόν η παρούσα κυβέρνηση να προσπαθήσει να βελτιώσει την υφιστάμενη δομή, επιχειρεί να αλλάξει ακόμη και τις υφιστάμενες δομές προσπαθώντας να εφεύρει τον τροχό από την αρχή. Αυτό συμβαίνει και στον τρόπο διαχείρισης των κονδυλίων μέσω ΕΣΠΑ και στα ελάχιστα κονδύλια που διατίθενται για επενδύσεις στα πλαίσια του Αναπτυξιακού Νόμου (αλλαγή σε λίστες αξιολογητών, νέοι τρόποι αξιολόγησης και βαθμολόγησης κτλ) με αποτέλεσμα να υπάρχουν καθυστερήσεις σε όλο το φάσμα των ανωτέρω διεργασιών.
Σε δημόσιες δηλώσεις του αν. υπουργού Ανάπτυξης κ. Αλέξη Χαρίτση στις 20 Δεκεμβρίου 2016 στη Θεσσαλονίκη, στα πλαίσια εκδήλωσης του Συνδέσμου Εξαγωγέων Βορείου Ελλάδος, υπήρξε η παραδοχή της μεγάλης καθυστέρησης των τριών προγραμμάτων («Νεοφυής Επιχειρηματικότητα», «Αναβάθμιση πολύ μικρών & μικρών επιχειρήσεων για την ανάπτυξη των ικανοτήτων τους στις νέες αγορές» «Ενίσχυση Τουριστικών ΜΜΕ για τον εκσυγχρονισμό τους και την ποιοτική αναβάθμιση των παρεχομένων υπηρεσιών») τα οποία ο κ. Χαρίτσης σημείωσε ότι τα αποτελέσματα της αξιολόγησης για τη δράση «Νεοφυής Επιχειρηματικότητα» θα ανακοινώνονταν μέχρι το τέλος του 2016 (ανακοινώθηκαν 31 Ιανουαρίου), ενώ οι υπόλοιπες δύο δράσεις «Αναβάθμιση πολύ μικρών & μικρών επιχειρήσεων για την ανάπτυξη των ικανοτήτων τους στις νέες αγορές» και «Ενίσχυση Τουριστικών ΜΜΕ για τον εκσυγχρονισμό τους και την ποιοτική αναβάθμιση των παρεχομένων υπηρεσιών» θα ανακοινωθούν μέχρι το τέλος Ιανουαρίου 2017 (αναμένεται να ανακοινωθούν τέλη Φεβρουαρίου).
Τα προγράμματα για τις ΜΜΕ και τις τουριστικές επιχειρήσεις ανακοινώθηκαν τον Φεβρουάριο και μετά από αλλεπάλληλες παρατάσεις ολοκληρώθηκαν οι καταθέσεις φακέλων αρχές Ιουλίου. Σχεδόν 8 μήνες από την τελική κατάθεση των φακέλων δεν έχουν ανακοινωθεί τα αποτελέσματα των επιτυχόντων. Συγκεκριμένα:
«Ενίσχυση Τουριστικών ΜΜΕ για τον εκσυγχρονισμό τους και την ποιοτική αναβάθμιση των παρεχομένων υπηρεσιών» (υποβλήθηκαν 2.552 επενδυτικά σχέδια με προϋπολογισμό δημόσιας δαπάνης 324 εκ. ευρώ έναντι διαθέσιμης δημόσιας δαπάνη 180 εκ. ευρώ).
«Αναβάθμιση ΜΜΕ για την ανάπτυξη των ικανοτήτων τους σε νέες αγορές» (υποβλήθηκαν 5626 επενδυτικά σχέδια με προϋπολογισμό δημόσιας δαπάνης 1,2 δισ. ευρώ έναντι διαθέσιμης δημόσιας δαπάνη 120 εκ. ευρώ).
Στο πρόγραμμα «Νεοφυής Επιχειρηματικότητα» που υποστηρίζει τη δημιουργία νέων επιχειρήσεων (υποβλήθηκαν 5.626 επενδυτικά σχέδια με προϋπολογισμό δημόσιας δαπάνης 340 εκατ. ευρώ, έναντι διαθέσιμης δημόσιας δαπάνη 72 εκ. ευρώ), τα αποτελέσματα, μετά από πολλούς μήνες αναμονή ανακοινώθηκαν μόλις στις 31 Ιανουαρίου .
H κυβέρνηση κατά την προσφιλή της πολιτική αξιοποιώντας το ΕΣΠΑ 2014-2020 για επικοινωνιακούς λόγους είχε ανακοινώσει την έναρξη του β’ κύκλου των παραπάνω προγραμμάτων (χωρίς να υπάρχουν δεδομένα από τον Α΄ κύκλο), όπως επίσης και μία σειρά νέων προγραμμάτων για την ενίσχυση του ιδιωτικού τομέα. Το γεγονός ότι ανακοινώθηκαν αρκετά προγράμματα το τελευταίο εξάμηνο του 2016 χωρίς, να έχουν ούτε καν προδημοσιευθεί θα μπορούσε κάποιος να το χαρακτηρίσει τουλάχιστον έλλειψη οργάνωσης προκειμένου να προκηρυχθούν τα συγκεκριμένα προγράμματα.
Δεδομένης της χαμηλής απορροφητικότητας του ΕΣΠΑ 2014-2020 όπως η ίδια η κυβέρνηση έχει ομολογήσει και της κρισιμότητας των προγραμμάτων για την απασχόληση και την τόνωση της πραγματικής οικονομίας, μέχρι πότε οι επιχειρήσεις θα είναι δέσμιες της αναβλητικότητας της κυβέρνησης και του Υπουργείου Ανάπτυξης;
Επίσης, δεν είναι δυνατόν μετά από τόσα προγράμματα να γίνονται προκηρύξεις χωρίς έτοιμα πληροφοριακά συστήματα, που προσαρμόζονται την τελευταία στιγμή, με καθυστερήσεις και κόστος για τις επιχειρήσεις, όπως συμβαίνει και με τις δράσεις που προαναφέρθηκαν. Ο ελλιπής σχεδιασμός πιστοποιείται ακόμη από το γεγονός ότι έχουν γίνει αρκετές τροποποιήσεις στους όρους και στις διαδικασίες των Οδηγών των παραπάνω δράσεων
Σε μια περίοδο που οι τράπεζες δεν συμβάλλουν καθόλου στη χρηματοδότηση των επιχειρήσεων, και η φοροεισπρακτική πολιτική καθώς επίσης και η εισφοροεισπρακτική πολιτική της κυβέρνησης έχουν «στεγνώσει» τα ταμεία των επιχειρήσεων και τις τσέπες των πολιτών, το λιγότερο που μπορεί να γίνει είναι να δοθούν κάποια κίνητρα μέσω των εργαλείων χρηματοδότησης των επιχειρήσεων ΕΣΠΑ Αναπτυξιακός Νόμος κ.λπ.
Αυτές οι καθυστερήσεις λειτουργούν πολλαπλασιαστικά στην οικονομία, που στερεύει καθημερινά από χρήμα. Ενδεικτικό της έλλειψης ρευστότητας που υπάρχει στην αγορά είναι το γεγονός ότι τα νέα δάνεια που οι τράπεζες χορήγησαν το 2016 έπεσαν σε ιστορικό χαμηλό, και οι πιστώσεις προς τις επιχειρήσεις άγγιξαν το κατώτερο σημείο της δεκαετίας.
Οι αρμόδιοι υπουργοί θα πρέπει να κατανοήσουν ότι οι διαφορές ανάμεσα σε υπολογισμούς στα χαρτιά και της γραφειοκρατίας η οποία συμβάλλει στην μη ανάπτυξη της χώρας και την πραγματικότητα που βιώνουν οι ιδιώτες και οι επιχειρήσεις είναι τεράστιες.
Στην καλύτερη περίπτωση, και χρησιμοποιώντας την διπλωματική γλώσσα των Βρυξελλών, το ΕΣΠΑ στη χώρα μας κινείται με πολύ αργούς ρυθμούς. Δεν χρειάζεται να συγκρίνουμε την απορροφητικότητα της χώρας μας με την απορροφητικότητα άλλων χωρών διότι αφενός οι ανάγκες της Ελλάδας για οικονομική επενδυτική στήριξη είναι τεράστιες, αφετέρου όπως προαναφέρθηκε στην αρχή του άρθρου, η χώρας μας διαθέτει τεράστια εμπειρία και θα έπρεπε όλες οι διεργασίες να υλοποιούνται στον αυτόματο πιλότο. Όλα, όμως, είναι θέμα ανθρώπων. Έτσι οι πολιτικές επιλογές από τη μια και η παγιωμένη γραφειοκρατία από την άλλη έχουν αποδείξει πώς είτε δεν μπορούν, είτε δεν καίγονται να προχωρήσουν γρήγορα, ιεραρχώντας διαφορετικά τις προτεραιότητές τους.
