Έρευνα σοκ από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
Βίαιο – σοβαρό κοινωνικό πρόβλημα προκαλεί η εκρηκτική ανεργία, η κατάρρευση του συστήματος υγείας, η φτωχοποίηση και όλα τα χαρακτηριστικά που συνθέτουν την οικονομική κρίση στην Ελλάδα, τεκμηριώνει επιστημονική μελέτη Ελλήνων και Βρετανών ερευνητών, με επικεφαλής τον επίκουρο καθηγητή Επιδημιολογίας του Τμήματος Ιατρικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Γιώργο Ραχιώτη. Η έρευνα που ανέλυσε τα διαθέσιμα στοιχεία κατέδειξε ότι τα μνημονιακά έτη 2011-2012 οι αυτοκτονίες στην Ελλάδα αυξήθηκαν και μάλιστα κατά 35% (!).
Ρεπορτάζ: ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΜΑΡΟΥΓΚΑ
Οι επιστήμονες κρούουν καμπανάκι κινδύνου ότι στη χώρα μας καταγράφηκαν περί τις 1.000 αυτοκτονίες την επίμαχη διετία, που εφαρμόζονταν πλήρως τα μέτρα ριζοσπαστικής λιτότητας όταν τα έτη από το 2003 μέχρι το 2010 ήταν συνολικά περί τις 4.000-5.000. Επιπλέον, επισημαίνουν ότι πρέπει να προβληματίζει το άκρως ανησυχητικό εύρημα, ότι οι αυτοκτονίες δεν επικεντρώνονται στους άνδρες, όπως τεκμηριώνουν έρευνες στην πρώην Σοβιετική Ενωση και την Ισπανία σε περιόδους έξαρσης της ανεργίας, αλλά αφορούν και γυναίκες καθώς και ηλικιωμένα άτομα.
Ο κ. Ραχιώτης εξήγησε στον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ ότι «η έρευνα διακρίνεται σε δύο περιόδους, η πρώτη είναι από το 2003 μέχρι και το 2010 και η δεύτερη τη διετία 2011-2012 που εφαρμοζόταν πλήρως το Μνημόνιο. Την περίοδο 2011-2012 βρήκαμε ότι οι θάνατοι από αυτοκτονίες αυξήθηκαν κατά 35% και αναφερόταν και στα δύο φύλα, κυρίως, όμως, ήταν ιδιαίτερα αξιοσημείωτη μεταξύ ανδρών, που ανήκουν στην παραγωγική ηλικία δηλαδή από 20-60 χρόνων. Υπήρξε θετική συσχέτιση της ανεργίας με την αύξηση των αυτοκτονιών. Στα συγκρινόμενα διαστήματα η ανεργία έφτασε από 6% το 2010 στο 25% το 2012.
Η μελέτη κατέδειξε ότι η οικονομική κρίση και ιδιαίτερα η λιτότητα σε αντίθεση με ότι πιστεύονταν έχει σημαντικές επιβλαπτικές επιπτώσεις. Προκαλεί αύξηση των θανάτων. Η πολιτική των μνημονίων και της ριζοσπαστικής λιτότητας είναι αδιέξοδη, οδηγεί σε κοινωνικά ερείπια, έχει σημαντικές επιπτώσεις στην υγεία του πληθυσμού και ένα μεγάλο ανθρώπινο κόστος. Οι θάνατοι που αφορούν στην αύξηση της ανεργίας θα μπορούσαν να είχαν προληφθεί» σημείωσε.
Ο ίδιος επισήμανε ότι «ένα επίσης αξιόλογο εύρημα της μελέτης από τα μέχρι τώρα δεδομένα από την Ανατολική Ευρώπη μετά την κατάρρευση Σοβιετικής Ενωσης, όπου οι αυτοκτονίες επικεντρώνονταν στους άνδρες, αλλά και αντίστοιχη έρευνα στην Ισπανία, είναι ότι στην Ελλάδα έχουμε αύξηση των αυτοκτονιών και στις γυναίκες και στα άτομα πάνω των 60 ετών. Μπορεί ενδεχομένως να συνδέεται με τις μειώσεις συντάξεων, την κατάρρευση του ασφαλιστικού συστήματος και του συστήματος υγείας και είναι ένα σημαντικό συμπέρασμα διότι δείχνει το πόσο βαθιά και σοβαρή είναι η ανθρωπιστική κρίση στη χώρα» συμπλήρωσε.
Εξηγώντας τους λόγους για τους οποίους πρέπει να προβληματίσει διερωτήθηκε ότι «ένας ηλικιωμένος με περιχαρακωμένη σύνταξη – ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και άνεργα παιδιά τι προοπτική μπορεί να έχει». Για τις γυναίκες διευκρίνισε ότι παρουσιάζεται αύξηση, ενώ εκτός από τη δουλειά έχουν να επιτελέσουν και άλλους κοινωνικούς ρόλους, όπως την ανατροφή των παιδιών τους. «Το γεγονός ότι πλήττονται και οι μητέρες ανησυχεί. Δείχνει τη βιαιότητα και τη σοβαρότητα του κοινωνικού προβλήματος» πρόσθεσε.
Η έρευνα
Οπως δημοσιεύτηκε στο βρετανικό ιατρικό περιοδικό «BMJ Open», ο δείκτης αυτοκτονιών στην Ελλάδα από 3,37 ανά 100.000 κατοίκους το 2010 αυξήθηκε σε 4,56 ανά 100.000 το 2012. Ενώ την περίοδο 2003 – 2010 ο μέσος δείκτης αυτοκτονιών ήταν 3,35 ανά 100.000, αυξήθηκε σε 4,42 ανά 100.000 κατά τη διετία 2011 – 2012.
Ανάμεσα στα δύο φύλα, χειρότερη αποδείχτηκε η κρίση για τους άνδρες, στους οποίους ο δείκτης αυτοκτονιών από 5,75/100.000 έως το 2010 ανέβηκε στο 7,43/100.000 στη συνέχεια. Στις γυναίκες υπήρξε επίσης αύξηση αυτοκτονιών, αλλά μικρότερη αναλογικά, από 1,17 πριν την κρίση, σε 1,55 μετά.
Οι θάνατοι από αυτοκτονίες αυξήθηκαν σε όλες ουσιαστικά τις ηλικιακές ομάδες (και των δύο φύλων), ιδίως όμως στους άνδρες παραγωγικής ηλικίας 20 έως 59 ετών, όπου η αύξηση ήταν 34% (από 6,58 σε 8,81 ανά 100.000 άτομα). Μικρότερη, περίπου 20%, ήταν η αύξηση στους άνδρες άνω των 60 ετών (από 8,58 σε 10,3). Σταθερές παρέμειναν οι αυτοκτονίες πριν και μετά την κρίση στους νέους έως 19 ετών. Αύξηση υπήρξε και στις γυναίκες 20 έως 59 ετών, από 1,37/100.000 προ κρίσης σε 1,84 κατά την περίοδο 2011 – 2012.
Σύμφωνα με την μελέτη, κάθε πρόσθετη ποσοστιαία μονάδα αύξησης της ανεργίας στην Ελλάδα (η οποία σχεδόν διπλασιάστηκε μεταξύ 2010 – 2012) συσχετιζόταν κατά προσέγγιση με μια αύξηση του δείκτη αυτοκτονιών κατά 0,19 ανά 100.000 κατοίκους ή με 20 περισσότερους θανάτους από αυτοκτονία. Δεν υπήρξε αντίστοιχη συσχέτιση μεταξύ γυναικείας ανεργίας και αύξησης των αυτοκτονιών γυναικών.
Να αναφερθεί ότι ιστορικά τα ποσοστά αυτοκτονιών στην Ελλάδα, προ της κρίσης, υπήρξαν χαμηλά για τα διεθνή δεδομένα. Από την άλλη, οι ερευνητές επεσήμαναν πως έχουν εκφρασθεί ορισμένες αντιρρήσεις, ιδίως στην ίδια την Ελλάδα, αναφορικά με τον βαθμό στον οποίο η κρίση όντως ευθύνεται για την αύξηση των αυτοκτονιών τα τελευταία χρόνια.
Ομως, οι ερευνητές χαρακτηρίζουν «απροσδόκητες» και χωρίς επαρκή τεκμηρίωση αυτές τις αμφιβολίες. Οπως τονίζουν, μάλιστα, έχει υποτιμηθεί η γενικότερη επίπτωση της κρίσης και της λιτότητας στην ψυχική και σωματική υγεία των Ελλήνων.
Υπογραμμίζουν ακόμη ότι στοιχεία και από άλλες χώρες δείχνουν την ίδια συσχέτιση ανάμεσα στην κρίση και στις αυτοκτονίες. Ετσι, μεταξύ 1989 – 1994, στην περίοδο του Μπόρις Γιέλτσιν, αυξήθηκαν κατά 39% οι αυτοκτονίες ανδρών στη Ρωσία μετά την εφαρμογή οικονομικών προγραμμάτων «σοκ» κατά την μετάβαση από την κατευθυνόμενη οικονομία στην ελεύθερη αγορά.
Οι ερευνητές, ανέφεραν επίσης, ότι υπάρχουν και παραδείγματα χωρών (Φινλανδία και Σουηδία) όπου στις αρχές της δεκαετίας του ’90 η λήψη των κατάλληλων μέτρων τόνωσης της απασχόλησης περιόρισε αποτελεσματικά τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης και έτσι απέτρεψε την αύξηση στις αυτοκτονίες.
Στην έρευνα, συμμετείχαν επίσης, ο καθηγητής του Τμήματος Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης Ντέηβιντ Στάκλερ, ο καθηγητής της Σχολής Υγιεινής και Τροπικής Ιατρικής του Λονδίνου Μάρτιν Μακ Κι και ο καθηγητής Υγιεινής και Επιδημιολογίας του Τμήματος Ιατρικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Χρήστος Χατζηχριστοδούλου.
