ΤΟΠΙΚΑ

Η Αντωνία Μοροπούλου μιλά για τη σωτήρια παρέμβαση στον Πανάγιο Τάφο

η-αντωνία-μοροπούλου-μιλά-για-τη-σωτήρ-656275

Στο επίκεντρο του διεθνούς ενδιαφέροντος βρίσκεται η διεπιστημονική ομάδα που πραγματοποιεί σωτήρια παρέμβαση στον Πανάγιο Τάφο, το κορυφαίο, ανά τον κόσμο, θρησκευτικό μνημείο, στο πλαίσιο του έργου αποκατάστασης του ιερού κουβούκλιου. Επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας, η οποία απαρτίζεται από 50 διακεκριμένους επιστήμονες, είναι η Αντωνία Μοροπούλου, καθηγήτρια της Σχολής Χημικών του Εθνικού Μετσόβειου Πολυτεχνείου, η οποία μιλάει στον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ για τη συγκλονιστική εμπειρία ζωής που βιώνει. Στη διεπιστημονική ομάδα του ΕΜΠ συμμετέχουν οι καθηγητές Αρχιτεκτονικής Μανόλης Κορρές, Αγρονόμων και Τοπογράφων Μηχανικών Ανδρέας Γεωργόπουλος και ο καθηγητής της Σχολής Πολιτικών Μηχανικών Κωνσταντίνος Σπυράκος.

Η κ. Μοροπούλου, η οποία διδάσκει το μάθημα της Επιστήμης και τεχνικής των υλικών για την προστασία των μνημείων, αναφέρει χαρακτηριστικά ότι το αίσθημα του σεβασμού και του δέους συντροφεύει καθημερινά τα μέλη της ομάδας, που εργάζονται με προσήλωση, έχοντας ως κοινό στόχο την προστασία του συγκεκριμένου μνημείου εσαεί. Ο Πανάγιος Τάφος, που αποτελεί πόλο έλξης για εκατομμύρια ανθρώπους από κάθε γωνιά της γης, συμπεριλαμβανομένης της Μαγνησίας, «θωρακίζεται» πλέον από τη φθορά του χρόνου, προκειμένου να προστατευθεί και να αποδοθεί στις επόμενες γενιές, διατηρώντας την κορυφαία θέση στις καρδιές των απανταχού της γης προσκυνητών.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ στη ΓΛΥΚΕΡΙΑ ΥΔΡΑΙΟΥ

-Όλα τα βλέμματα είναι στραμμένα με συγκίνηση στον Πανάγιο Τάφο. Ποιο είναι το συναίσθημα που νιώσατε κατά την είσοδό σας στο ιερό μνημείο;

Εμείς δουλεύουμε στον Πανάγιο τάφο πολλούς μήνες, από τότε που ξεκίνησε η μελέτη και έχουμε συμπληρώσει ενάμιση χρόνο. Το αίσθημα του σεβασμού και του δέους είναι ένα μόνιμο συναίσθημα, αλλά είναι πολύ μεγάλο, γιατί μας υπαγορεύει και τη στάση διαλόγου και συνύπαρξης με τις τρεις θρησκευτικές κοινότητες που έχουν συμφωνήσει από κοινού για τη μελέτη και το έργο. Μας υπαγορεύει μεγάλα αισθήματα ευγνωμοσύνης στον Πατριάρχη Ιεροσολύμων τον Θεόφιλο το Γ, που με κάλεσε και μαζί μου το Πολυτεχνείο, τη διεπιστημονική ομάδα, για να αναλάβουμε την ευθύνη της ερευνητικής αυτής μελέτης και την υψηλή επιστημονική επιστασία του έργου. Και βέβαια, όταν φτάνει κανείς μπροστά στον Πανάγιο Τάφο, βρίσκεται ενώπιος ενωπίω, ενώ ταυτόχρονα μαζί του γονατίζει μπροστά σε Αυτόν ολόκληρη η ανθρωπότητα.

-Ποιες εργασίες συνθέτουν τη σωτήρια παρέμβαση στο κορυφαίο μνημείο της Χριστιανοσύνης;

Ανοίξαμε τον Τάφο για να τον προστατεύσουμε από τα ενέματα, στο πλαίσιο του έργου αποκατάστασης του ιερού κουβουκλίου. Ενέματα είναι κάποια υλικά τα οποία εγχέουμε στα ιστορικά υλικά για να τα στερεώσουμε. Αυτό το κάναμε αφενός για να διατηρηθούν οι ιστορικές τοιχοποιίες της Βυζαντινής αναστήλωσης, με όλες τις διαδοχικές επεμβάσεις των Σταυροφόρων, κυρίως όμως για να προστατεύσουμε τον ιερό βράχο, διότι όπως ξέρετε, ο Πανάγιος Τάφος είναι η κλίνη στην οποία αποτέθηκε το σώμα του Χριστού μετά την αποκαθήλωση και είναι μια κλίνη πάνω σε ένα ταφικό μνημείο ευρύτερο, σκαλισμένο πάνω στο βράχο των λατομείων. Αυτός είναι ο ιερός βράχος που περιβάλλει ακόμα, παρά τις καταστροφές που υπέστη δια μέσου των αιώνων τον Πανάγιο Τάφο και γύρω από αυτόν έχει κτιστεί το Ιερό Κουβούκλιο, το οποίο αποκαθιστούμε. Χωρίς τα ενέματα ο ιερός βράχος στα επόμενα χρόνια θα είχε πλήρως αποσαθρωθεί. Σήμερα με αυτά καταφέραμε να στερεώσουμε και να διατηρήσουμε το αρχέτυπο υλικό του ταφικού μνημείου και βεβαίως να το αποκαλύψουμε εσαεί στους προσκυνητές, γιατί ανοίξαμε ένα παράθυρο στην ορθομαρμάρωση απέναντι από τον τάφο, το οποίο και αποκαλύπτει τον ιερό βράχο.

-Ποια εικόνα αντικρίσατε, όταν εισήλθατε στον Πανάγιο Τάφο;

Υπάρχει παντού η ευωδία του Αγίου μύρου. Κάτω από τη μαρμάρινη πλάκα του Κομνηνού, της τελευταίας αναστήλωσης, δηλαδή πριν 200 χρόνια, είδαμε μια μαρμάρινη πλάκα που τεκμαίρεται από το σχήμα του σταυρού επάνω της ότι πρέπει να είναι σταυροφορικής περιόδου. Κάτω από αυτήν είδαμε αδρανή υλικά πλήρωσης του τάφου, δηλαδή πέτρες και χώμα, με τα οποία ήταν καλυμμένο το κενό ανάμεσα στην κλίνη του βράχου και τη μαρμάρινη πλάκα. Τα απομακρύναμε, τα φυλάξαμε βέβαια, και κάτω από αυτά αποκαλύφθηκε η κλίνη επί του βράχου, που είχε αύλακες για ταφικά υγρά, είχε δηλαδή τη χαρακτηριστική μορφή ενός ταφικού μνημείου. Επ΄ αυτού θεωρείται ότι αποτέθηκε το σώμα του Χριστού. Είναι πράγματι, πάρα πολύ μεγάλη η ευθύνη για μας, που παρακολουθούμε επιστημονικά εκ του σύνεγγυς το έργο και τεχνικά και αισθανόμασταν εκείνη την ώρα όλο το βάρος αυτού του φορτίου, αποκαλύπτοντας το μεγαλύτερο μνημείο του Χριστιανισμού, κάτι το οποίο, απ’ ότι φαίνεται, συγκίνησε όλη την ανθρωπότητα. Είχαμε την τιμή και την προνομία, μετά την πρόσκληση του Πατριάρχη Ιεροσολύμων, να ζήσουμε όλη αυτή την εμπειρία και εξακολουθούμε να τη ζούμε, γιατί πρέπει να ολοκληρώσουμε το έργο και να το παραδώσουμε το Μάρτιο του 2017, ώστε η τελετή της αφής του Αγίου φωτός στην Ανάσταση, φέτος να γίνει στο αποκατεστημένο Ιερό Κουβούκλιο.

-Το μνημείο κινδύνευε δηλαδή, εάν δεν πραγματοποιούνταν η σωτήρια παρέμβαση στην οποία αναφερθήκατε;

Αυτό είχε αποδειχθεί και από τη διάγνωση που κάναμε. Βεβαίως οι προσκυνητές, στο σύντομο χρονικό διάστημα από τη μελέτη μέχρι και τώρα που το έργο βρίσκεται στην καρδιά της εξέλιξής του, δεν κινδύνευαν επισκεπτόμενοι το μνημείο, αλλά ο βράχος κινδύνευε από τους προσκυνητές και είναι ευχής έργο ότι έγινε σε κατάλληλο χρονισμό, το έργο αυτό, για να προστατεύσει το αρχέτυπο υλικό του τάφου του Χριστού, το βράχο.

Πάνω από το κομμάτι του βράχου όπου είχε εναποτεθεί το σώμα του Ιησού είχαν εναποτεθεί φερτά υλικά. Πιστεύουμε ότι αυτά είχαν τοποθετηθεί ενδεχομένως και για δομικούς λόγους, δηλαδή για να κρατήσουν την πλάκα επίπεδη να μην κυρτωθεί να μην πάει προς τα κάτω.

Καθαρίσαμε όλο το χώρο, απομακρύνθηκαν τα φερτά υλικά και πλέον αποκαλύφθηκε η νεκρική κλίνη σε όλη της την έκταση. Βεβαίως ξανακλείσαμε τον τάφο, αλλά αφήσαμε ανοιχτό μόνο το παράθυρο απέναντι από τον τάφο που δείχνει τον ιερό βράχο. Είναι ο ίδιος βράχος, που μέρος του είναι και η κλίνη όπου αποτέθηκε το σώμα του Χριστού μετά την αποκαθήλωση. Συνεπώς, αυτή τη στιγμή μπορούν οι προσκυνητές να έχουν την οπτική επαφή με τον ιερό βράχο. Κλείσαμε τον Τάφο αλλά η έρευνα συνεχίζεται, διότι πιστεύουμε ότι εφόσον γίνουν και τα υπόγεια έργα που προβλέπονται στη συνέχεια ως απαραίτητα για την αειφορία της αποκατάστασης του Ιερού Κουβουκλίου, το μνημείο θα διατηρηθεί εσαεί, γιατί υπάρχουν από κάτω στοές, κανάλια, κενά, παλιές ανασκαφές, με συνεχή αναρριχώμενη υγρασία, η οποία, όπως καταλαβαίνετε, θέτει σε διακινδύνευση το χρόνο ζωής του έργου. Εμείς το έργο αυτό το σχεδιάσαμε ώστε να μείνει εσαεί, το τιτάνιο δεν διαβρώνεται ποτέ, μπαίνει στη θέση του σιδήρου και αν τα συμβατά υλικά που έχουμε χρησιμοποιήσει δεν υφίστανται το συνεχή φόρτο του νερού, το μνημείο θα παραμείνει στους αιώνες. Γι’ αυτό όταν ανοίξουμε στο πλαίσιο του υπογείου έργου, και το τμήμα κάτω από το έδαφος, θα ολοκληρώσουμε την τεκμηρίωση αυτού του διευρυμένου ταφικού μνημείου και θα ολοκληρώσουμε και την προστασία του.

Εγινε μια πάρα πολύ σημαντική παρέμβαση να στηριχθεί το μνημείο και να παραμείνει στιβαρό εσαεί, στο πέρασμα του χρόνου και να αποτραπεί ο κίνδυνος κατάρρευσης, που ήταν ορατός και ταυτοχρόνως με τη επιστημονική τεκμηρίωση και παρακολούθηση που γίνεται συνεχώς και που θα διατηρηθεί για μια τριετία, ώστε να διασφαλίσουμε την αειφορία της προστασίας, δημιουργείται μια πολύτιμη βάση δεδομένων, τρισδιάστατη και με χρονοσειρές δεδομένων, που θα είναι ένα απαραίτητο εργαλείο εκπαίδευσης και έρευνας για τους ερευνητές, τους επιστήμονες, τους σπουδαστές πολλών επιστημονικών ειδικοτήτων από όλο τον κόσμο.

Πώς μεταφράζεται η συγκεκριμένη εμπειρία ζωής που αποκομίσατε στην καθημερινότητά σας;

Η αλήθεια είναι ότι δεν ξέρω κανέναν άνθρωπο που να έχει αυτή την προνομία και να μη νιώθει τη δύναμη και τη δημιουργικότητα και την αισιοδοξία που δίνει αυτός ο χώρος. Το αίσθημα που μου μένει πάντα είναι ότι πρέπει να προχωράμε μπροστά και όσο πιο μοναδικά γεγονότα ζούμε, με τόσο μεγαλύτερη δύναμη πρέπει να ανοίγουμε το δρόμο για το μέλλον.


Διεθνής προσωπικότητα

Η Αντωνία Μοροπούλου, Αναπληρώτρια Πρύτανης του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (Ε.Μ.Π.) από το 2013 και Αντιπρύτανης Ακαδημαϊκών Υποθέσεων και Προσωπικού από το 2010, είναι Καθηγήτρια στον Τομέα Επιστήμης και Τεχνικής των Υλικών της Σχολής Χημικών Μηχανικών του Ε.Μ.Π.

Είναι μέλος του Διδακτικού Επιστημονικού Προσωπικού του Ε.Μ.Π. από το 1976 και Διευθύντρια Σπουδών της Κατεύθυνσης «Υλικά και Επεμβάσεις Συντήρησης» του Διατμηματικού Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών του Ε.Μ.Π. στην «Προστασία Μνημείων» από το 1998.

Εχει δημοσιεύσει 414 πρωτότυπες εργασίες σε διεθνή και επιστημονικά περιοδικά, επιστημονικές εκδόσεις και διεθνή επιστημονικά συνέδρια με κριτές. Έχει εκπονήσει περισσότερες από 180 έρευνες υλικών και επεμβάσεων συντήρησης σε σημαντικά μνημεία της Ελληνικής και της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς.

Είναι συντονίστρια της Ερευνητικής Ομάδας «Προστασίας Μνημείων», η οποία έχει δημιουργήσει νέα μεθοδολογία αποτίμησης περιβαλλοντικών επιπτώσεων στα υλικά με έμφαση στη χρήση μη καταστροφικού ελέγχου και στη διεπιστημονική συνεργασία για την αποτίμηση της εισφοράς των δομικών υλικών στην αντισεισμική προστασία από το 1995. Συνεργάζεται με περισσότερα από 200 Πανεπιστημιακά Ιδρύματα, Ερευνητικά Κέντρα και Ινστιτούτα και Οργανώσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Εχει διακριθεί διεθνώς για τη δράση της από Ελληνικές και Διεθνείς Ενώσεις και βραβεύτηκε από το Σύνδεσμο Ελληνίδων Επιστημόνων με το βραβείο «ΥΠΑΤΙΑ» για την προσφορά της στην Επιστήμη, την Κοινωνία και τον Πολιτισμό το 2012.

Εγγραφείτε στο Newsletter του Ταχυδρόμου