ΤΡΑΓΙΚΑ ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΑ ΔΥΣΤΥΧΗΜΑΤΑ
Μνήμες οδυνηρές από ανάλογα περιστατικά ανέσυρε η πρόσφατη συντριβή του ελικοπτέρου του Πολεμικού Ναυτικού, με την απώλεια και των τριών επιβαινόντων, στη νησίδα Κίναρο, κατά τη διάρκεια νυχτερινής άσκησης. Άμεση και ευθεία η παραπομπή στη δραματική νύχτα των Ιμίων, πριν από είκοσι χρόνια, μιας και τα δύο συμβάντα παρουσιάζουν πολλά κοινά στοιχεία, μόνο που τότε η κρίσιμη κατάσταση αποτέλεσε προοίμιο πολέμου. Τέτοια τραγικά γεγονότα βέβαια ουδέποτε λησμονιούνται και μόνο κάπως , στο πέρασμα του χρόνου, αμβλύνεται η μνημονική προβολή τους, για να επανέλθουν ολοζώντανα στη θύμηση, όταν συμβεί κάτι αντίστοιχο.
Η οδυνηρή περίπτωση της Κινάρου όμως υπενθύμισε κι ένα ακόμη σοβαρό αεροπορικό δυστύχημα που συνέβη στην περιοχή της Μαγνησίας ακριβώς πριν από 25 χρόνια: την τραγωδία της συντριβής του μεταγωγικού C-130 της Πολεμικής Αεροπορίας, στο όρος Όθρυς, στις 5/2/1991, με το θάνατο και των 63 επιβαινόντων. Η ανεύρεση τους κατορθώθηκε τρείς μέρες αργότερα με τον εντοπισμό του σημείου της τραγωδίας, έπειτα από πολύμοχθες χερσαίες, εναέριες και θαλάσσιες έρευνες, μέσα σε ιδιαίτερα δυσμενείς καιρικές συνθήκες.
Η κοινή γνώμη τότε, συγκλονίστηκε στην είδηση πως ένα μεταγωγικό σκάφος της Π.Α. έπαψε να δίνει σημεία ζωής , λίγο πρίν την τελική του προσγείωση στο αεροδρόμιο της Νέας Αγχιάλου,σε ένα δρομολόγιο ρουτίνας με μεταφορά προσωπικού .Δεν υπήρχε η παραμικρή ένδειξη που να οδηγεί σε κάποια εξήγηση και οι προσπάθειες εντοπισμού του απέβαιναν άκαρπες τις επόμενες ώρες .Αντικρουόμενες πληροφορίες ’’αυτοπτών μαρτύρων’’ , δίχως την παραμικρή υπευθυνότητα, οδηγούσαν τα μέσα διάσωσης σε λάθος κατευθύνσεις και ένα όργιο φημών για τη τύχη του αεροσκάφους κάλυπτε τις καθημερινές συζητήσεις . Έλεγε ο καθένας το μακρύ του και το κοντό του και δυστυχώς , ετούτες οι αβασάνιστες εκτιμήσεις έβγαιναν και στα μέσα ενημέρωσης. Ως και για αεροπειρατεία ακούστηκε , απο ανθρώπους του Σαντάμ Χουσείν, μιάς και κείνη την εποχή είχε αρχίσει ο πόλεμος στον Περσικό Κόλπο. Η αποθέωση των ’’ειδημόνων’’ των καφενείων και των πηγαδακίων πήρε τέλος , με την τραγική αποκάλυψη , τρείς μέρες αργότερα , της συντριβής του αεροπλάνου στην περιοχή Τσατάλι της Όθρυος, σε σημείο έξω απο την καθορισμένη πορεία του.Όλη η Ελλάδα έμεινε άφωνη απο την επιβεβαίωση του απευκταίου.Περισσότερο ίσως , συγκλονίστηκε η Μαγνησία ,αφού το δραματικό συμβάν συνέβη στα μέρη μας.Άρχισε νέα σωρεία απόψεων και αιτιολογήσεων σχετικά με την πτώση , απο ειδικούς και μή , που κατέκλυσαν τα πάνελ στίς τηλεοπτικές εκπομπές και όχι μόνο.Ειπώθηκαν πάρα πολλά , έως ότου εκτονωθεί κάπως η κατάσταση , αν και τα επίσημα πορίσματα , αρκετό χρόνο αργότερα , άφησαν σημαντικά κενά ερωτήματα. Δεν είναι στις προθέσεις μας να επεκταθούμε περισσότερο σ΄ αυτή την κατεύθυνση.
ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΤΟΥ ΜΝΗΜΕΙΟΥ
Οι μνήμες από μια επίσκεψη προς τα τέλη του καλοκαιριού του 1991 στον τόπο της συντριβής, όπου ήδη είχε αναγερθεί στη μνήμη των απολεσθέντων το μνημείο – παρεκκλήσιο, παραμένουν ακόμη ζωντανές.
Η συγκινησιακή φόρτιση υπήρξε δυνατή με την συνακόλουθη νοερή επαναφορά του τραγικού συμβάντος που την επέτεινε και με οδύνη αναλογίζονταν κανένας τί ακριβώς είχε συμβεί εκείνο το χειμωνιάτικο μεσημέρι στο χιονοσκέπαστο τοπίο στο σημείο που τώρα βρισκόμασταν.
Είχαμε και την τύχη τότε να συνομιλήσουμε και με δύο – τρείς ντόπιους, που, όπως μας βεβαίωσαν, συμμετείχαν, ως γνώστες του χώρου, στις εθελοντικές ομάδες αναζήτησης και πρώτοι αντίκρισαν την ανείπωτη τραγωδία.
Το εκκλησάκι -μνημείο βρίσκεται σε ένα μικρό ύψωμα πάνω απο τον αγροτικό δρόμο που διέρχεται απο κεί. Η περιοχή περιλαμβάνει ένα εκτεταμένο πλάτωμα με φτέρες και λίγο ψηλότερα στην κορφή Ψ’λοράχ’ , δεσπόζει το φυλάκιο του Δασαρχείου Αλμυρού. Πιο πέρα είναι το καταφύγιο του Κυνηγετικού Συλλόγου και δύο σπίτια.Το ένα από αυτά οριοθετεί το σημείο απ΄όπου ξεκίνησε η επαφή του αεροσκάφους με το έδαφος και σε λίγες δεκάδες μέτρα από το άλλο σπίτι βρέθηκε η στραπατσαρισμένη άτρακτος.Εκεί ακριβώς , σε μια έξαρση του εδάφους χτίστηκε ο να`ί`σκος και το μνημείο , με πέτρα, σε ένα στύλ αρχιτεκτονικής που συνδυάζει στοιχεία παραδοσιακά αλλά και σύγχρονα.
Τριγύρω υπάρχουν διάσπαρτα μικρά εικονοστάσια ή μικρές επιτύμβιες στήλες για ορισμένα απο τα θύματα που οι συγγενείς τους φρόντισαν να τοποθετήσουν , τιμώντας τη μνήμη τους. Ακόμη κατά την επίσκεψή μας τότε ,είδαμε και λουλούδια τοποθετημένα στα μικρά δέντρα που είχαν φυτευτεί στον ίδιο χώρο , προφανώς για εκείνους που δε διέθεταν ακόμη τον δικό τους προσωπικό μικρό μνημείο.Η θέα συγκλονίζει τον επισκέπτη και αναπόφευκτα η σκέψη οδηγείται στα αμίλεικτα ερωτήματα που προκάλεσε το τραγικό περιστατικό. Όλο ετούτο το σύνολο των πολλών μικρών τύμβων με τις σπαραχτικές ,συνήθως, χαραγμένες φράσεις, συντελεί στην νοερή μεταφορά σε εκείνες τις ημέρες. Απο τις επιτύμβιες γραφές μια προκάλεσε πραγματικά εντύπωση : ’’Άλλο για την Ελλάδα να πεθαίνεις κι άλλο εκείνη να σε σκοτώνει’’ . Πικραμένη διατύπωση , μέσα απο την απερίγραπτη οδύνη των οικείων.
Ανηφορίζουμε πρός το να`ί`σκο , ο οποίος παραπέμπει σε πηλιορείτικο ξωκκλήσι , κατά κάποιο τρόπο , όντας πέτρινος και με πλακόστρωτη σκεπή.Όμως ο τοίχος της πρόσοψης που επεκτείνεται εκατέρωθεν ,σχηματίζοντας τρίγωνο δημιουργεί διαφορετική εικόνα με ξενότροπα στοιχεία. Ο τοίχος προεκτείνεται με γωνία στη δεξιά πλευρά του, και πάνω του είναι τοποθετημένο το τρίπτυχο των μαρμάρινων πλακών , όπου αναγράφονται όλα τα ονόματα των θυμάτων.Το σύνολο πάντως δένει αρμονικά με το περιβάλλον.Το μνημείο ανήκει στην Πολεμική Αεροπορία και κατασκευάστηκε τον Απρίλιο το 1991 σε χώρο που παραχωρήθηκε απο την κοινότητα Κωφών , όπως μας πληροφορεί η εντοιχισμένη πινακίδα.
Από τότε ακολούθησαν και άλλες μεταβάσεις στο χώρο του μνημείου με την συγκινησιακή φόρτιση να κυριαρχεί. Κορυφαία εμπειρία όμως παραμένει εκείνη η πρώτη και σχετικά πρόσφατη μετά το συμβάν, επαφή.
ΣΤΑ ΧΝΑΡΙΑ ΤΗΣ ΠΤΩΣΗΣ
Άγνωστο για πιο λόγο, το αεροσκάφος βρέθηκε αρκετά έξω απο την κανονική του πορεία και αφού πέρασε την κορυφή του Πήλιουρα , άρχισε προφανώς να χάνει ύψος, απο άγνωστη επίσης αιτία. Προσπέρασε το εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία , πλησιάζοντας επικίνδυνα στο έδαφος ,δίχως η πιθανή απέλπιδα προσπάθεια του πιλότου να το επαναφέρει στο επιθυμητό ύψος .Θέρισε δύο έλατα , πέρασε σύρριζα απο την στέγη του σπιτιού που βρίσκεται χαμηλότερα σε κείνο το σημείο και αμέσως μετά άρχισε η μοιραία επαφή με την πλαγιά.Εκεί ακριβώς βρέθηκε η κομμένη ουρά και αφού σύρθηκε μερικές εκατοντάδες μέτρα στο χιονισμένο έδαφος ,σταμάτησε με την άτρακτο φριχτά κατεστραμμένη, λίγο πιο κάτω απο το χώρο του μνημείου.
Κατά την επίσκεψή μου εκεί ,συνομίλησα με ομάδα ντόπιων κυνηγών , δύο απο τους οποίους συμμετείχαν στις πρώτες ομάδες εντοπισμού και είχαν το θλιβερό προνόμιο να αντικρύσουν το τραγικό θέαμα.Αυτοί μου έδωσαν και τις σχετικές πληροφορίες συγκλονισμένοι , ακόμη , απο την εικόνα των διασκορπισμένων σορών.
Απο τη θανάσιμη επίγεια διαδρομή δεν φαίνονταν πια απολύτως τίποτε, γιατί άμεσα , μετά την ανεύρεσηκαι την περισυλλογή των νεκρών και των υπολειμμάτων του αεροσκάφους, χωματουργικό μηχάνημα ισοπέδωσε το χώρο.Με προσεκτικό ψάξιμο όμως μπορούσε κανένας , σχεδόν ένα χρόνο μετά το συμβάν , να εντοπίσει μικρά μεταλλικά τεμάχια , βίδες , κομμάτια μουσαμά, θλιβερά απομεινάρια του τραγικού δυστυχήματος.
Πολλά είχαν ειπωθεί τότε για επιζώντες , οι οποίοι δυστυχώς πέθαναν αβοήθητοι απο το κρύο και τα τραύματά τους , κάτι που ενισχύεται απο το γεγονός της ανεύρεσης θυμάτων σε κάποια απόσταση .
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Ποικίλα σενάρια διατυπώθηκαν για τις αιτίες του δυστυχήματος .Για αρκετούς μήνες στη συνέχεια οι συζητήσεις για την πτώση του C – 130 έδιναν και έπαιρναν , όπως επίσης και τα δημοσιεύματα σε τοπικές και αθηνα`ι`κές εφημερίδες .
Η εφ. ’’Αυριανή’’ στίς 20/11/1991 καταγγέλει: ’’Θάψανε το πόρισμα για το C 130 ’’ και μάλιστα έγινε και επερώτηση στη Βουλή για το θέμα. Κατά καιρούς , συχνά πυκνά έβλεπαν το φως της δημοσιότητας διάφορες ’’αποκαλύψεις’’ αλλά και παρεμβάσεις συγγενών των θυμάτων που ζητούσαν δικαίωση.Ολιγωρίες , τραγικά λάθη , αποκρύψεις καταθέσεων και πολλά άλλα καταμαρτυρήθηκαν στην πορεία των ανακρίσεων.Ειδικά, έγινε λόγος για συγκλονιστικές αποκαλύψεις, που τελικά απεκρύβησαν, και για ’’ύποπτα φορτία ’’ στο αεροσκάφος ,αυξάνοντας το μυστήριο στα όποια κενά παρουσίαζε η αιτιολόγηση του τραγικού γεγονότος.
Αλλά όλα ετούτα ξεφεύγουν απο το σκοπό του σημειώματός μας , που δεν είναι άλλος απο την επετειακή υπενθύμιση του γεγονότος -ελάχιστο μνημόσυνο στη μνήμη των 63 τραγικών θυμάτων 25 χρόνια μετά. Κάθε χρόνο,άλλωστε, την πλησιέστερη Κυριακή της θλιβερής επετείου, τελείται μνημόσυνο απο τούς συγγενείς των νεκρών στον Ιερό Ναό Αγίου Ελευθερίου στα Καμίνια του Πειραιά, όπως βέβαια και στο χώρο του μνημείου στην Όθρυ, αν το επιτρέπει ο καιρός.
