Αμερικανοί ερευνητές είχαν προκαλέσει αίσθηση το 2009, όταν ανακοίνωσαν ότι η δραστική μείωση των θερμίδων παρατείνει σημαντικά τη ζωή των πιθήκων ρέζους. Τώρα, μια προσεκτικότερη μελέτη που διήρκεσε 25 χρόνια διαψεύδει τη θεωρία ότι η αυστηρή δίαιτα επιβραδύνει τη γήρανση. Από τη δεκαετία του 1930, οι επιστήμονες γνωρίζουν ότι μια δίαιτα εξαιρετικά λίγων θερμίδων, η οποία όμως προσφέρει όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά, μπορεί ακόμα και να διπλασιάσει το προσδόκιμο ζωής στα ποντίκια και τους νηματώδεις σκώληκες. Πιο πρόσφατα, μοριακές μελέτες έδειχναν ότι το στρες που προκαλεί ο θερμιδικός περιορισμός ενεργοποιεί αμυντικούς μηχανισμούς οι οποίοι επιβραδύνουν τη γήρανση. Και με την παχυσαρκία να έχει λάβει διαστάσεις πανδημίας, οι επιστήμονες είχαν αρχίσει να ελπίζουν ότι μπορούν να αναπτύξουν φάρμακα που μιμούνται τη δράση της αυστηρής δίαιτας. Οι ελπίδες κορυφώθηκαν το 2009, όταν ανακοινώθηκαν τα αποτελέσματα μιας μελέτης που διήρκεσε 20 χρόνια στο Εθνικό Κέντρο Έρευνας Πρωτευόντων του Ουισκόνσιν (WNPRC). Οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ο περιορισμός των θερμίδων κατά 30% παρατείνει τη ζωή μακάκων ρέζους: μόνο το 13% των πειραματόζωων που ακολούθησαν τη δίαιτα πέθαναν με ασθένειες που σχετίζονται με το γήρας, συγκριτικά με 37% στην ομάδα ελέγχου. Όπως φαίνεται, όμως, τα αποτελέσματα ήταν παραπλανητικά. Νέα μελέτη, η οποία πραγματοποιήθηκε επίσης σε μακάκους ρέζους και διήρκεσε 25 χρόνια, δείχνει ότι ο θερμιδικός περιορισμός ίσως προσφέρει οφέλη για την υγεία, δεν προσφέρει όμως παράταση ζωής. Οι ερευνητές του αμερικανικού Εθνικού Ινστιτούτου για τη Γήρανση (NIA) παρουσιάζουν τα ευρήματά τους στο περιοδικό Nature.
Η βασική διαφορά ανάμεσα στην προηγούμενη και τη νέα έρευνα ήταν η σύσταση της τροφής των πειραματόζωων. Στο πείραμα του WNPRC, το 28,5% των θερμίδων που κατανάλωναν οι μακάκοι προερχόταν από ζάχαρη, ενώ στο πείραμα του NIA το αντίστοιχο ποσοστό ήταν μόλις 3,9%. Δεν αποκλείεται λοιπόν οι πίθηκοι του WNPRC να έζησαν περισσότερο επειδή απλά κατανάλωναν λιγότερη ανθυγιεινή τροφή. «Συνολικά, η δική μας δίαιτα ήταν πιθανότατα λιγότερο υγιεινή» παραδέχεται στο δικτυακό τόπο του Νature o γεροντολόγος Ρικ Ουάιντρουχ, επικεφαλής της μελέτης στο WNPRC. Μια άλλη διαφορά ήταν ότι οι πίθηκοι στην ομάδα ελέγχου του WNPRC κατανάλωναν συνολικά περισσότερες θερμίδες, αφού μπορούσαν να τρώνε απεριόριστα, κάτι που δεν συνέβαινε στη νέα μελέτη. Αντίστοιχα ερευνητικά δεδομένα για τον άνθρωπο δεν υπάρχουν, οπότε η νέα μελέτη είναι πιθανότατα η πλέον αξιόπιστη για την καθοδήγηση των μελλοντικών ερευνών. Το συμπέρασμα που δείχνει να προκύπτει είναι ότι η διάρκεια ζωής εξαρτάται από περίπλοκες αλληλεπιδράσεις ανάμεσα στα γονίδια και το περιβάλλον, τις οποίες είναι δύσκολο να ελέγξουμε.
