Tης Μάγδας Σουσουρή,
Κοινωνικής Λειτουργού Επιστημονικά υπεύθυνης
στη Μονάδα αντιμετώπισης νόσου ΑLZHEIMER Βόλου
Η Παγκόσμια ημέρα Alzheimer, έχει οριστεί στις 21 Σεπτεμβρίου, με σκοπό την ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης, αλλά και την αφύπνιση και ενεργοποίηση της πολιτείας, για τη νόσο. Η ημέρα είναι αφιερωμένη τόσο στα άτομα που ήδη νοσούν, όσο και στους περιθάλποντες των ασθενών.
Η νόσος Αlzheimer είναι η πιο συχνή μορφή άνοιας. Ο όρος «άνοια» πολύ συχνά χρησιμοποιείται λανθασμένα από το ευρύ κοινό ως συνώνυμο της νόσου Alzheimer.Η άνοια είναι ένας γενικός περιγραφικός όρος, ενώ η νόσος Alzheimer είναι μια συγκεκριμένη ασθένεια, η οποία ευθύνεται για τις περισσότερες από τις μισές περιπτώσεις άνοιας. Άλλες μορφές άνοιας είναι η αγγειακού τύπου, η οποία προκαλείται από πολλαπλά σωμάτια Lewy Body, η άνοια της νόσου Parkinson, oι μετωποκροταφικές άνοιες, κ.ά. Η νόσος Alzheimer ευθύνεται για το 50-60% των περιπτώσεων άνοιας. Είναι μια εκφυλιστική νόσος του εγκεφάλου, η οποία αργά και προοδευτικά καταστρέφει τα εγκεφαλικά κύτταρα. Προσβάλει τη μνήμη και την νοητική λειτουργία, όπως τη σκέψη, την ομιλία κ.λπ., ενώ μπορεί επίσης να οδηγήσει και σε άλλα προβλήματα, όπως σε σύγχυση, αλλαγές στη διάθεση και αποπροσανατολισμό σε χώρο και χρόνο.
Τα συμπτώματα διακρίνονται σε 3 στάδια: αρχικό, μεσαίο και τελικό.
- Στο αρχικό στάδιο: το άτομο αντιμετωπίζει δυσκολίες στην έκπτωση της πρόσφατης μνήμης, στην κατονομασία προσώπων και αντικειμένων, εμφανίζει δυσκολίες στη λήψη αποφάσεων, δεν αναπτύσσει πρωτοβουλίες, δεν δείχνει ενδιαφέρον για τις μέχρι τότε ασχολίες του και παρατηρούνται επίσης αλλαγές στη διάθεση με συμπτώματα εκνευρισμού και κατάθλιψης.
- Στο μεσαίο στάδιο: καθώς η νόσος εξελίσσεται, τα προβλήματα γίνονται πιο εμφανή κι ο ασθενής δεν είναι πλέον αυτόνομος, γιατί αρχίζει να ξεχνάει συστηματικά, ιδίως τα πρόσφατα γεγονότα και τα ονόματα προσώπων, έχει μεγαλύτερες δυσκολίες στην έκφραση και κατά συνέπεια στην επικοινωνία, χάνεται σε γνώριμα και οικεία μέρη, δυσκολεύεται να ανταποκριθεί σε καθημερινές δραστηριότητες, όπως το μαγείρεμα, τα ψώνια κ.λπ. Αρχίζει να παραμελεί την προσωπική του υγιεινή κι εμφάνιση, εμφανίζει «ακατάλληλες» ή απρόβλεπτες συμπεριφορές και πολλές φορές μπορεί να ακούει, να βλέπει ή να «ζει» πράγματα ή καταστάσεις που δεν υπάρχουν πραγματικά (παραλήρημα, ψευδαισθήσεις).
- Στο τελικό στάδιο: όλα τα παραπάνω συμπτώματα παρουσιάζονται σε μεγαλύτερο βαθμό. Επιπλέον ο ασθενής, δεν αναγνωρίζει φίλους, συγγενείς ή και οικεία αντικείμενα, δυσκολεύεται να εκφράσει τις ανάγκες κι επιθυμίες του, αδυνατεί να αυτοεξυπηρετηθεί αποπροσανατολίζεται ακόμη και στο χώρο του σπιτιού του, εμφανίζει ακράτεια ούρων και κοπράνων, δυσκολεύεται στη σίτιση καθώς και στη κατάποση.
Στην ουσία ο ασθενής σταματάει να είναι λειτουργικός όπως πριν και μπορεί να είναι καθηλωμένος στο κρεβάτι.
Βέβαια πρέπει να τονιστεί ότι τα παραπάνω συμπτώματα διαφέρουν από άτομο σε άτομο, καθώς και ότι το καθένα από αυτά τα στάδια, μπορεί να διαρκέσει από μήνες έως χρόνια κι επίσης μπορεί να είναι μικρότερης έκτασης και βαθμού σε πρώιμα στάδια.
Τότε αναφερόμαστε στην ήπια νοητική διαταραχή, η οποία αποτελεί έναν υψηλού κινδύνου παράγοντα για την ανάπτυξη άνοιας ή νόσου Alzheimer.
Απαραίτητη είναι η έγκαιρη αναγνώρισή της και η παρακολούθηση της μείωσης των νοητικών και λειτουργικών ικανοτήτων του ασθενούς, με στόχο την άμεση φαρμακευτική αντιμετώπιση καθώς και τη μη φαρμακευτική παρέμβαση. Κοινός σκοπός η κινητοποίηση του ασθενούς, η ενίσχυση της αυτονομίας του και της καθημερινής λειτουργικότητάς του, αλλά και η βελτίωση της ποιότητας ζωής τόσο του ίδιου όσο και της οικογένειας του.
Τα πλεονεκτήματα μιας πρώιμης διάγνωσης είναι σημαντικά για την αντιμετώπιση της ασθένειας, αφενός διότι τα υπάρχοντα φάρμακα είναι πιο αποτελεσματικά, όταν χορηγούνται στο αρχικό στάδιο, αφετέρου γιατί επιτρέπει στους ασθενείς και στους περιθάλποντες τους, να προγραμματίσουν το μέλλον και να βρουν τρόπους να διευκολύνουν την καθημερινότητά τους. Παράλληλα η συμμετοχή των ασθενών σε προγράμματα ενδυνάμωσης του νου, βοηθούν στη σταθεροποίηση της γνωστικής κατάστασης που βρίσκονται, μέσω της αξιοποίησης των γνωστικών τους λειτουργιών.
Τα προγράμματα νοητικής ενδυνάμωσης αποτελούν μια εξατομικευμένη θεραπευτική προσέγγιση και περιλαμβάνουν:
α) ασκήσεις μνήμης, προσοχής, λόγου κ.λπ.
β) προσανατολισμό στο χώρο, το χρόνο και την επικαιρότητα
γ) επανεκμάθηση υλικού και
δ) εκπαίδευση και εφαρμογή μνημονικών τεχνικών.
Επίσης σημαντική είναι η τακτική επανεξέταση του ασθενούς για τη διατήρηση της γενικής του υγείας.
Παράλληλα υπάρχει η δυνατότητα της δωρεάν εξέτασης μνήμης (τεστ μνήμης) – η οποία διεξάγεται από εκπαιδευμένους ψυχολόγους της Μονάδας και η δωρεάν συμμετοχή στην Ομάδα Υποστήριξης Φροντιστών ασθενών με άνοια, όπου οι φροντιστές ενημερώνονται, εξασκούνται και υποστηρίζονται στη διαχείριση του ψυχικού φορτίου που προκαλεί η νόσος (κατόπιν ραντεβού)
Όλα τα παραπάνω εφαρμόζονται στη Moνάδα Αντιμετώπισης Νόσου Αlzheimer Βόλου και στις δομές «Κέντρο Ημέρας» «Οικοτροφείο» και «Μονάδα Στήριξης της Οικογένειας» (Τοπάλη 7 , τηλ. επικοινωνίας: 24210-31227 και 24210-87267).
Σκοπός των παραπάνω δομών είναι η παροχή ενός ευρέος φάσματος υπηρεσιών ενημέρωσης, εκπαίδευσης, καθημερινής απασχόλησης και φροντίδας στα άτομα που πάσχουν από κάθε τύπου άνοια. Έχουν ως κύριο στόχο τη δημιουργία ενός δομημένου περιβάλλοντος, όπου τα άτομα με νόσο Αlzheimer να απασχολούνται σε διάφορες δραστηριότητες, όπως άσκηση και εξάσκηση λεπτών δεξιοτήτων, εκπαίδευση για την διατήρηση των δεξιοτήτων τους και του επιπέδου λειτουργικότητάς τους ενώ παράλληλα να επωφελούνται από προσωπική συμβουλευτική τόσο οι ασθενείς όσο και οι περιθάλποντες τους.
« Η νόσος Αlzheimer είναι μια πραγματικότητα. Ήδη πολλοί συνάνθρωποί μας πάσχουν και αρκετοί περισσότεροι θα νοσήσουν μελλοντικά –σύμφωνα με τελευταίες έρευνες.
Εάν αντιμετωπίζεται δυσκολίες με την μνήμη σας και δυσκολεύεστε να αντεπεξέλθετε στην καθημερινότητά σας, απευθυνθείτε όσο πιο σύντομα γίνεται σ΄έναν ειδικό, με σκοπό την έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπισή τους…».
