Tης Μαρίζας Στ. Χατζησταματίου,
Ψυχολόγου, M.Sc, PhD, Διδάκτορος Παν/μίου Θεσσαλίας
www.my-psychology.gr
|
Η παραδοσιακή δομή των οικογενειών στις μέρες μας έχει αλλάξει. Η οικογένεια συχνά δεν αποτελείται πλέον μόνο από τους δύο γονείς με τα παιδιά τους. Ένα σημαντικό ποσοστό οικογενειών αποτελείται από τον έναν γονέα μόνο και τα παιδιά – ύστερα από διαζύγιο ή χωρισμό των γονιών – και παρατηρούνται συχνά και άλλες μεικτές καταστάσεις όπου διάφορα άτομα επιλέγουν ή καλούνται να ζήσουν μαζί. Μπορούμε να θεωρήσουμε σαν οικογένεια μια οποιαδήποτε ομάδα ανθρώπων που αποφασίζουν να ζήσουν μαζί μέσα στα πλαίσια ενός νοικοκυριού. Οι βιολογικοί και άλλοι συσχετισμοί μεταξύ των ατόμων αυτών μπορεί να είναι πολλοί. Όμως τα άτομα αυτά χαρακτηρίζονται από το ότι συμμετέχουν συναισθηματικά και μοιράζονται μια κοινή ζωή, αναλαμβάνοντας παράλληλα από κοινού τις πολλαπλές ευθύνες που έχει η οικογενειακή ζωή και η ανατροφή των παιδιών. Η οικογενειακή ευτυχία δεν εξαρτάται από το είδος της δομής της αλλά κατά κύριο λόγο από τη δυναμική που αναπτύσσεται μεταξύ των μελών της οικογένειας, ανεξάρτητα από τους βιολογικούς ή άλλους συσχετισμούς. Καθώς λοιπόν η δυναμική μιας οικογένειας είναι αυτή που καθορίζει την ευτυχία της είναι αναγκαίο να εξετάσουμε και να βελτιώσουμε τις βασικές παραμέτρους που συμβάλλουν στη διαμόρφωση καλύτερων σχέσεων μέσα στο οικογενειακό σύνολο. Οι οικογένειες που δε λειτουργούν σωστά και είναι δυστυχισμένες έχουν κάποια κοινά χαρακτηριστικά όπως για παράδειγμα το γεγονός ότι ο ένας από τους δύο γονείς έχει υπερβολική εξουσία και ουσιαστικά διοικεί μόνος του την οικογένεια. Αυτό δημιουργεί διάφορα προβλήματα στην επίλυση διαφωνιών και συγκρούσεων μέσα στην οικογένεια, έλλειψη εκτίμησης μεταξύ των μελών της οικογένειας, άρνηση αναγνώρισης ή αποδοχής της γνώμης των άλλων. Καθώς λοιπόν ένα άτομο προσπαθεί να επιβληθεί και να εξουσιάσει όλα τα υπόλοιπα παρατηρείται στις οικογένειες αυτές αυξημένη χρήση αρνητικών τρόπων επικοινωνίας όπως έντονη κριτική, φωνές, βλοσυρότητα, αυξημένη χρήση σωματικής τιμωρίας για την επιβολή πειθαρχίας κτλ. Η αναγνώριση των παραγόντων που συμβάλλουν στο να είναι μια οικογένεια ευτυχισμένη μπορεί να βοηθήσει οικογένειες με μικρότερα ή μεγαλύτερα προβλήματα. Στις σοβαρότερες περιπτώσεις η βοήθεια από ειδικούς είναι δυνατόν να θέσει τις βάσεις για την επίλυση των προβλημάτων μέσα στην οικογένεια. Η αξιολόγηση της δυναμικής που υπάρχει μέσα στη δική σας οικογένεια μπορεί να σας δείξει σημεία πάνω στα οποία όταν δουλέψετε και τα βελτιώσετε, θα κάνετε την οικογένεια σας ακόμη πιο ευτυχισμένη. |
Κλειδί στη βελτίωση της οικογενειακής ζωής είναι η επικοινωνία μεταξύ των μελών μιας οικογένειας. Η επικοινωνία που χαρακτηρίζεται από κατανόηση, αγάπη και υπομονή είναι ευεργετική για τα παιδιά και για τους γονείς. Η επικοινωνία πρέπει να είναι αμφίδρομη και να υπάρχει μεταξύ όλων των ατόμων που απαρτίζουν μια οικογένεια. Η αρχή μιας εποικοδομητικής επικοινωνίας είναι η ειλικρίνεια, η προσοχή που δίνουμε στο λόγο του άλλου και η υπομονή. Η έκφραση αγάπης με λόγια και δίνοντας χρόνο, επιτρέπουν τη δημιουργία θετικού κλίματος.
Η ανταλλαγή απόψεων και σκέψεων, χωρίς κριτική διάθεση, η ελεύθερη έκφραση αρνητικών ή θετικών συναισθημάτων, συμβάλλουν στην αποφυγή δημιουργίας έντασης. Επιπλέον ο έπαινος για καλή συμπεριφορά ή επιτεύγματα όπως επίσης η συνεργασία για την επίλυση προβλημάτων δημιουργούν προϋποθέσεις για μια οικογένεια της οποίας τα μέλη επικοινωνούν καλύτερα μεταξύ τους. Ο πολύτιμος χρόνος που περνούν μαζί τα μέλη μιας οικογένειας βελτιώνει τις σχέσεις τους. Δυστυχώς οι πιέσεις της σύγχρονης ζωής με τους γρήγορους ρυθμούς, επηρεάζουν αρνητικά τη ζωή της οικογένειας στο σύνολό της. Σε μερικές περιπτώσεις, ορισμένες οικογένειες είναι ένα σύνολο από άτομα που ζουν ο καθένας τη δική του ξεχωριστή ζωή χωρίς να υπάρχουν σημαντική αλληλεπίδραση μεταξύ τους.
Οι ευτυχισμένες οικογένειες έχουν ως κοινό χαρακτηριστικό το γεγονός ότι τα μέλη τους περνούν σημαντικό και ποιοτικό χρόνο μαζί. Υπάρχουν πολλές ευκαιρίες κατά τη διάρκεια της μέρας για να δίνεται ο πολύτιμος αυτός χρόνος. Για παράδειγμα, την ώρα του φαγητού είναι ευκαιρία γύρω από το τραπέζι να γίνονται οικογενειακές συζητήσεις. Οι συνομιλίες των μελών της οικογένειας μεταξύ τους, οι τακτικές οικογενειακές έξοδοι, οι αποφάσεις όλων μαζί για σημαντικά ζητήματα, οι διακοπές με όλη την οικογένεια μαζί, είναι παράγοντες που ενδυναμώνουν τις σχέσεις μεταξύ αυτών που απαρτίζουν την οικογένεια, μικρών ή μεγάλων και θέτουν τα θεμέλια μιας ευτυχισμένης οικογένειας.
Είναι επίσης πολύ σημαντικό όλοι μέσα στην οικογένεια πρέπει να συμμετέχουν στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Τα παιδιά είναι απαραίτητο να εμπλέκονται με κάποιο τρόπο στις αποφάσεις για να νιώθουν ότι είναι μέλη της οικογένειας και για να ενισχύεται η αυτοπεποίθηση τους. Οι ευτυχισμένες οικογένειες αποτελούν μια ομάδα και ενεργούν κάπως έτσι. Κάνουν τις δουλειές του σπιτιού όλοι μαζί, ή μοιράζονται τα καθήκοντα. Οι ανάγκες και οι επιθυμίες του καθενός λαμβάνονται υπόψη. Οι κανόνες του σπιτιού που διέπουν την οικογενειακή ζωή ισχύουν για όλους. Τα παιδιά έχουν την ελευθερία τους μέσα στα πλαίσια που καθορίζονται από τους γονείς. Η πειθαρχία επιτυγχάνεται με την αγάπη, την υπομονή και την κατανόηση.
Ενα βασικό χαρακτηριστικό των ευτυχισμένων οικογενειών είναι η αλληλοεκτίμηση και ο σεβασμός μεταξύ των μελών τους. Η εκτίμηση και η αγάπη χρειάζονται συνεχή φροντίδα και προσοχή ακόμη και μεταξύ των μελών μιας οικογένειας ούτως ώστε να επιτυγχάνονται αρμονικές σχέσεις. Οι βιολογικοί δεσμοί από μόνοι τους δεν είναι αρκετοί για τη δημιουργία και διατήρηση καλών σχέσεων που χαρακτηρίζουν την ευτυχισμένη οικογένεια. Οι οικογένειες αποτελούνται από άτομα που έχουν διαφορετικές προσωπικότητες, ενδιαφέροντα απόψεις και πεποιθήσεις. Στις ευτυχισμένες οικογένειες οι διαφορές αυτές δεν καταστέλλονται αλλά ενθαρρύνονται και εκτιμώνται. Είναι σημαντικό να επιδεικνύεται ιδιαίτερο ενδιαφέρον στις ενασχολήσεις ή τα χόμπι του καθενός μέσα στην οικογένεια, και να υπάρχει ενεργός υποστήριξη κι ενθάρρυνση από τους άλλους. Για παράδειγμα εάν ένα μέλος μιας οικογένειας παίζει σε ένα παιγνίδι, κάνει ένα σπορ, χορεύει κάπου ή λαμβάνει μέρος σε κάποιο ειδικό γεγονός οι άλλοι είναι καλό να πηγαίνουν για να δείξουν την εκτίμηση και την υποστήριξη τους. Επίσης είναι σημαντικό τα άτομα που απαρτίζουν μια οικογένεια να δείχνουν ενδιαφέρον για τις καθημερινές δραστηριότητες των άλλων και να συνομιλούν για αυτές μεταξύ τους.
Επομένως, θετική επικοινωνία, εκτίμηση, αλληλοσεβασμός, υποστήριξη και αφιέρωση χρόνου αποτελούν βασικά συστατικά που συμβάλλουν στην καλή λειτουργικότητα της οικογένειας και την κάνουν να είναι ευτυχισμένη.
