Η φιλοσοφία του Δ. Τζεφαλή στην προπόνηση είναι ο αθλητής να έχει σταθερή βελτίωση, χωρίς τραυματισμούς, και μεγάλη αθλητική διάρκεια.
Συμπτώματα όπως η ασυνήθιστη κόπωση, οι μυϊκοί πόνοι που δεν υποχωρούν εύκολα, η έντονη εφίδρωση κατά τη διάρκεια εύκολων προπονήσεων, η κακή διάθεση αλλά και ο ανήσυχος ή διακεκομμένος ύπνος είναι μικρά «καμπανάκια» κινδύνου που σας προειδοποιούν ότι μπορεί να διανύετε το λεγόμενο σύνδρομο υπερπροπόνησης.
Σε αντίθετη περίπτωση, αν δηλαδή κλείνουμε τα μάτια στο πρόβλημα και δεν αποδεχόμαστε ότι έχουμε υπερβεί τα όριά μας, τότε η αποκατάσταση θα αργήσει πολύ περισσότερο.
Στο σημερινό «Runner» θα επιχειρήσουμε με τη βοήθεια του προπονητή κλασικού αθλητισμού με εξειδίκευση στους δρόμους αντοχής Δημήτρη Τζεφαλή να εξηγήσουμε τι είναι το σύνδρομο υπερπροπόνησης, πώς μπορούμε να το εντοπίσουμε έγκαιρα και ποια είναι τα κυριότερα συμπτώματα.
«Πρόκειται για ένα βιολογικό φαινόμενο σύμφωνα με το οποίο γίνεται χρήση περισσότερων των ιδανικών ψυχικών και σωματικών εφεδρειών στην προπόνηση ή τους αγώνες. Ετσι, αντί της επιθυμητής βελτίωσης ο οργανισμός απορυθμίζεται και η απόδοση πέφτει» τονίζει ο κ. Τζεφαλής.
Για οποιαδήποτε πληροφορία μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί του στο e-mail: [email protected]
 |
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ορίζει την υπερπροπόνηση ως «μια κατάσταση υπερβολικής προπόνησης που οδηγεί σε παρατεταμένη κούραση και χαμηλές αθλητικές επιδόσεις».
Συνώνυμά του θα μπορούσαν να θεωρηθούν η «αθλητική εξάντληση», η «χρόνια κόπωση», η «υπερφόρτωση», η «υπερπροσπάθεια», η «υπερκόπωση».
Στο ερώτημα αν μπορούμε να εντοπίσουμε άμεσα και έγκυρα ότι πάσχουμε από το σύνδρομο υπερπροπόνησης, ο κ. Τζεφαλής υποστηρίζει: «Μέχρι σήμερα δεν υπάρχει κάποιο αξιόπιστο και αντικειμενικό τεστ διάγνωσής του. Η συμπτωματολογία του συνδρόμου είναι ένα πλέγμα ψυχοσωματικών διαταραχών.
Πολλοί βετεράνοι αλλά και νέοι ερασιτέχνες αθλητές το διανύουν χωρίς να το γνωρίζουν, παρερμηνεύοντας τα συμπτώματα ως απλή κόπωση. Συχνά, όταν το συνειδητοποιήσουν από τυχαίες ενδείξεις ή κατόπιν υπόδειξης κάποιου έμπειρου προπονητή ή συναθλητή τους, είναι ήδη αργά και η πτώση στην απόδοση ραγδαία και μη αναστρέψιμη». Σ’ αυτό άλλωστε οφείλεται πολλές φορές η πρόωρη εγκατάλειψη από την αγωνιστική δραστηριότητα ακόμα και από αθλητές που θεωρούνταν μεγάλα ταλέντα.
Το παράδοξο, σύμφωνα με τον κ. Τζεφαλή, άρθρα του οποίου μπορείτε να διαβάσετε στην ιστοσελίδα του (www.onestepbeyond.gr) είναι ότι μπορεί κάποιος αθλητής να οδηγηθεί σε χρόνια κόπωση εξαιτίας της μονοτονίας στην προπόνηση, όπως για παράδειγμα την επανάληψη ίδιων εντάσεων στην προπόνηση για πολλά έτη.
 |
Παρότι τα ερεθίσματα αυτά, όπως λέει, είναι χαλαρά και συνήθως κάτω από το 80% της μέγιστης καρδιακής συχνότητας, η μονοτονία, το ίδιο περιβάλλον προπόνησης και η χρόνια επανάληψη, μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένη απόδοση.
Τα βασικά συμπτώματα του συνδρόμου
• Αδικαιολόγητα αυξημένη καρδιακή συχνότητα στην ηρεμία μετά το πρωινό ξύπνημα.
• Επέρχεται ευκολότερα η κόπωση και παρατηρείται σε ορισμένες περιπτώσεις αυξημένη καρδιακή συχνότητα μετά την άσκηση και διατήρηση αυτών υψηλά για αρκετή ώρα (άνω των 100 σφ/λεπτό για περισσότερο από 10 λεπτά). Στα αθλήματα αντοχής συχνά παρατηρείται ο παρασυμπαθητικός τύπος υπερπροπόνησης, όπου οι καρδιακοί παλμοί δεν ανεβαίνουν ακόμα και σε έντονη άσκηση. Στην περίπτωση αυτή χρειάζεται μεγάλη εμπειρία αναγνώρισης του συνδρόμου.
• Ανεξήγητη – αδικαιολόγητη κόπωση και μείωση της φυσικής κατάστασης.
• Μυϊκοί πόνοι που διαρκούν περισσότερο από 3-4 μέρες και δεν συνάδουν με την ένταση της προπόνησης.
• Συχνά είμαστε κακοδιάθετοι, χωρίς ενθουσιασμό για πράγματα τα οποία παλιότερα μας προκαλούσαν ψυχική ευφορία.
 |
• Αρρωσταίνουμε συχνότερα και η διάρκεια της ασθένειας είναι μεγαλύτερη απ’ ό,τι συνήθως.
• Εχουμε εντονότερη εφίδρωση, δυσανάλογη με την ένταση της άσκησης.
• Εμφανίζουμε αδικαιολόγητη μείωση του σωματικού βάρους, ή ψυχογενή ανορεξία καθώς και διαταραχές του έμμηνου κύκλου.
Η εμφάνιση μιας μόνο από τις παραπάνω ενδείξεις δεν σημαίνει αυτόματα ότι ο αθλητής διανύει περίοδο υπερπροπόνησης. Ο συνδυασμός όμως μερικών εξ αυτών και η διατήρηση ή επιδείνωση των συμπτωμάτων για συνεχείς μέρες ή εβδομάδες πρέπει να προβληματίσουν τον αθλητή, ώστε να τροποποιήσει την προπόνησή του, να ξεκουραστεί εντελώς και να συμβουλευτεί κάποιον ειδικό.
Πώς μπορούμε να θεραπευτούμε από το σύνδρομο υπερπροπόνησης
Ορισμένα μέτρα θεραπείας του συνδρόμου, τα οποία θα πρέπει να συζητηθούν πρώτα με τον προπονητή μας, ώστε να έχουμε τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα, είναι:
• Η αποχή από την αγωνιστική δραστηριότητα και άλλα έντονα στρεσογόνα ερεθίσματα για εύλογο χρονικό διάστημα που θα βοηθήσει τον οργανισμό να επανέλθει στην κανονικότητα.
• Η άριστη διατροφή με ιδανικές αναλογίες υδατανθράκων, πρωτεϊνών και ακόρεστων λιπών, που πάντα παίζουν σημαντικό ρόλο.
• Η σωστή ενυδάτωση του οργανισμού.
• Η πιθανή λήψη συμπληρωμάτων ηλεκτρολυτών και ιχνοστοιχείων κατόπιν ιατρικών εξετάσεων και υπόδειξης ιατρού.
• Ο άφθονος και ποιοτικός ύπνος που ξεκουράζει το ανθρώπινο σώμα.
• Διάφορα παθητικά μέσα αποκατάστασης όπως σάουνα, υδροθεραπεία, χειρομάλαξη, φυσιοθεραπείες κ.ά.
• Τέλος, μετά τη βελτίωση των συμπτωμάτων, προοδευτική επανένταξη του αθλητή στην προπονητική διαδικασία με σωστές προπονητικές μεθόδους και επιστημονική καθοδήγηση.
ΠΡΟΛΗΨΗ
• Να μην παραμελούν την αποκατάσταση μετά την αγωνιστική περίοδο.
• Να εφαρμόζουν εναλλακτικά μέσα προπόνησης, όπως κολύμβηση, ποδήλατο, ελλειπτικό, yoga κ.ά.
• Να δομούν σωστά τους μεσόκυκλους με εναλλαγές στα προπονητικά φορτία και να μην ανακυκλώνουν τις ίδιες προπονήσεις.
• Να αυξάνουν τα νέα φορτία στην προπόνηση σταδιακά και προοδευτικά.
• Να αυξάνουν τα διαλείμματα ξεκούρασης ανάμεσα στα έντονα ερεθίσματα της προπόνησης αλλά και μεταξύ των προπονήσεων.
• Να αλλάζουν περιβάλλον και τερέν προπόνησης μέσα στον μακρόκυκλο για την καλύτερη ψυχολογική και συναισθηματική υποστήριξη.
• Υστερα από διακοπή της προπόνησης εξαιτίας ασθένειας, τραυματισμού και ειδικά υπερπροπόνησης να γίνεται επανένταξη έπειτα από ιατρικό έλεγχο.
Οι βιοχημικές ενδείξεις που μας προειδοποιούν
Ολες οι εκδηλώσεις στη φυσιολογία και ψυχολογία των αθλητών συνοδεύονται από μια σειρά σημαντικών βιοχημικών συμπτωμάτων που επηρεάζουν την απόδοση. Ο Δ. Τζεφαλής αναφέρεται σε ορισμένα, όπως:
• Μείωση των ενεργειακών αποθεμάτων και συγκεκριμένα του μυϊκού γλυκογόνου.
• Μειωμένες τιμές βασικών αιματολογικών δεικτών, δηλαδή αιμοσφαιρίνης, σιδήρου, φεριτίνης.
• Χαμηλές τιμές ιχνοστοιχείων όπως ψευδάργυρος, χαλκός, σελήνιο, μαγγάνιο κ.ά.
Η έγκαιρη διάγνωση του συνδρόμου
Σύμφωνα με τον κ. Τζεφαλή, πρόγνωση μπορεί να γίνει σε ικανοποιητικό βαθμό μόνο αν ο προπονητής γνωρίζει άριστα τον αθλητή του και υπάρχουν ξεκάθαροι δίαυλοι επικοινωνίας. Για να κάνουμε την έγκαιρη διάγνωση, μπορεί να χρησιμοποιηθούν όλα τα συμπτώματα που προαναφέρθηκαν με πιο χαρακτηριστικά τα εξής:
• Ασυνήθιστα αυξημένη καρδιακή συχνότητα, για σειρά ημερών, μετά το πρωινό ξύπνημα.
• Επαναλαμβανόμενες αϋπνίες ή αδικαιολόγητη διακοπή του ύπνου.
• Ασυνήθιστη κόπωση ύστερα από γνώριμες επιβαρύνσεις χωρίς προφανή αιτία, π.χ. επιπλέον εργασιακός φόρτος ή οικογενειακό στρες, μπορεί να αποτελέσει ένα βιολογικό «σήμα συναγερμού», το οποίο υποδηλώνει εξάντληση του οργανισμού.
Αξίζει να αναφερθεί ότι η άμεση επικοινωνία του αθλητή/ερασιτέχνη με τον προπονητή του μπορεί να προλάβει την εμβάθυνση των συμπτωμάτων και τη χειροτέρευση της κατάστασής.
«Η έγκαιρη διάγνωση στο στάδιο της αρχικής συμπτωματολογίας μπορεί να βοηθήσει στην πλήρη υποχώρηση του συνδρόμου σε 3 με 4 εβδομάδες.
Σε διαφορετική περίπτωση καθυστερημένης διάγνωσης μπορεί η θεραπεία να ξεπεράσει τους 4 μήνες και σε σπάνιες περιπτώσεις ακόμα και το 1 έτος ή περισσότερο» αναφέρει ο κ. Τζεφαλής.
ΠΗΓΗ: ΕΘΝΟΣ
