Ο Αη Νικόλας ο Θαλασσινός

Η ύπαρξη προσκυνημάτων σε όλες τις νησίδες και τις βραχονησίδες του Παγασητικού είναι γνωστή, δείγμα του υψηλού βαθμού της πίστης και του σεβασμού προς το Θείο. Ανάμεσα τους ξεχωριστή θέση κατέχει λόγω της σμικρότητάς της η βραχονησίδα Δευκαλίων, κοντά στον κάβο Αγκίστρι, με το ανάλογων διαστάσεων ναΐδριο του Αγίου Νικολάου στον περιορισμένο χώρο της. Πολλοί τον ονομάζουν ακριβως γι’ αυτό το λόγο, Αγιο Νικολάκη, και αποτελεί σημείο αναφοράς της περιοχής.
Ελλειψη στοιχείων
Παρά τις προσπάθειες χρόνων ώστε να βρεθούν στοιχεία που να φωτίζουν τις απαρχές αυτού του ταπεινού προσκυνήματος, δεν καταφέραμε να βρούμε παρά ελάχιστα σπαράγματα. Ο εντοπισμός πηγών που να μνημονεύουν κάτι σχετικό αποδείχτηκε εξαιρετικά δύσκολος κι όπου αναφέρονταν κάτι, περιορίζονταν στην απλή μνεία της βραχονησίδας και του ναΐσκου. Ο Γιάννης Κορδάτος στο ογκώδες έργο του Ιστορία της Επαρχίας Βόλου και Αγιάς ( σελ. 36),αναφέροντας για τα νησιά του Παγασητικού γράφει τα εξής: Υπήρχαν όμως και δυο ύφαλοι (ξέρες) που οι αρχαίοι τη μία τη λέγανε Δευκαλίων και την άλλη Πύρρα, ονομασίες που τις έδωσαν, νομίζω, οι Αχαιοί, όταν από την ανατολική Μεσόγειο και την κάτω Ελλάδα, μετατοπίστηκαν προς τη Θεσσαλία. Τα ονόματα δηλαδή προέρχονται από τα βάθη του χρόνου, χωρίς πάντως ο Ζαγοριανός ιστορικός να μας δίνει μια σαφέστερη εξήγηση. Αλλά και τα παλιότερα περιηγητικά κείμενα μηδαμινές πληροφορίες μας παρέχουν. Τόσο ο Νικ. Μάγνης στην Τοπογραφία του (σελ. 24), όσο και ο Ν. Ρηματισίδης, στη δική του Συνοπτική περιγραφή της Θεσσαλίας (σελ. 15), μνημονεύουν απλά τους δύο βράχους, δίχως να καταθέτουν κάτι περισσότερο. Ιδιαίτερα αξιόλογη, θεωρείται η μνεία από τον Ρήγα Βελεστινλή στο έργο του Νέος Ανάχαρσις :Εις αυτόν τον λιμένα κατά την βάσιν του ακρωτηρίου Πύρρας και Δευκαλίωνος, λεγόμενον την σήμερον Αγκίστρι. . . Αντίκρυ του νησιού όπου είναι ο Αγιος Νικόλαος… . Επίσης στην Χάρτα της Ελλάδος αναφέρει το Ακρ. Πύρρα (Αγκίστρι) και σημειώνει στο κοντινό νησάκι το σημείο του Σταυρού που δηλώνει την ύπαρξη προσκυνήματος. Για να έρθουμε σε νεότερα κείμενα, όπως τα απομνημονεύματα του ζωγράφου Νίκου Χριστόπουλου που καταθέτει, μεταξύ των άλλων, σε μια ακτογραφική περιγραφή της περιοχής: Παρακάτο είνε τα νησάκια. Το πρότο, του Αγίου Νικολάου σιγγινονούσε με τη στεριά. Προφανώς κάτι τέτοιο θα είχε ακούσει, ότι υπήρχε παλιότερα, αφού η απόσταση από τη στεριά είναι κατά τι λιγότερη από 100 μέτρα. Τέλος ο γνωστός ερευνητής και νομικός Απ. Παπαθανασίου τοποθετεί την δημιουργία του κτίσματος σε παλιότερες εποχές, πιθανόν και κατά την Ενετοκρατία, από την αρχιτεκτονική του. Οι μαρτυρίες υπερηλίκων ψαράδων, βεβαιώνουν και από δικά τους ακούσματα την ύπαρξη του μικρού ναού στα τέλη του 19ου αιώνα.
Στην ενορία του Προφήτη Ηλία Νέων Παγασών, όπου διοικητικά υπάγεται και ο Αη Νικόλας, δεν βρίσκεται κανένα σχετικό έγγραφο, όπως μας είχε διαβεβαιώσει προ 20ετίας, ο μακαρίτης πιά εφημέριος Πατήρ Αριστείδης. Η ίδια έλλειψη στοιχείων παρατηρείται και στα αρχεία της Μητρόπολης Δημητριάδος. Τα μοναδικά έγγραφα που άπτονται του αντικειμένου μας, είναι σχετικά πρόσφατα και μου τα έθεσε υπόψη ο Πατήρ Λεωνίδας Αντωνάκης. Πρόκειται για μια αίτηση του Συλλόγου Ερασιτεχνών Αλιέων Βόλου (Σ. Ε. Α. Β, πρόδρομος του Ο. Ε. Α Ν. Α. Β. ) προκειμένου να εκτελέσουν κάποιες εργασίες στη βραχονησίδα για την ευκολότερη πρόσβαση, με ημερομηνία 11/8/1971 και την θετική απάντηση του τότε Μητροπολίτη κ. Ηλία, συνοδευόμενη από ευχαριστίες και ευχές για την πρωτοβουλία αυτή του Συλλόγου. Οι ανιδιοτελείς και ευσεβείς εργολήπτες δεν έπαψαν να υπάρχουν και στη συνέχεια, επισκευάζοντας τις όποιες βλάβες έπλητταν το προσκύνημα. Στα 1994 διεξήχθησαν αρκετές παρεμβάσεις αναστήλωσης, μιας και στο κτίσμα ήταν εμφανή τα σημάδια της φθοράς του χρόνου.
Ο Αη Νικόλας ο θαλασσινός αποτελεί συχνό σταθμό και προσκύνημα όλων σχεδόν, όσων περνούν από τα νερά του, ψαράδων και μη Φροντίζουν για την καθαριότητά του, το άναμμα των καντηλιών και από τους ίδιους προέρχονται πιθανότατα οι εικόνες -αφιερώματα που κοσμούν το εσωτερικό του.
Μικρή περιγραφή
Ο βράχος του Αη Νικόλα (επίσημα Δευκαλίων) απέχει από τη στεριά γύρω στα 80 μέτρα είναι ακανόνιστου σχήματος, καταφαγωμένος από τη διαβρωτική μανία των κυμάτων, με ύψος περίπου 3 μέτρα και επιφάνεια λιγότερη από 100 τετραγωνικά. Τον περιζώνουν πεντακάθαρα νερά, ξαγνισμένα θαρρείς από την παρουσία του θαλασσινού Αγίου και ο βυθός διακρίνεται τριγύρω στην κάθε του λεπτομέρεια. Αποτελεί δε, λόγω της βραχώδους μορφολογίας του, ως τη βραχονησίδα Πύρρα, 100 περίπου μέτρα ανοιχτότερα, ιδανικό τόπο για υποβρύχιο ψάρεμα.
Επάνω στο βράχο και την ελάχιστη χωμάτινη έκτασή του υπάρχουν ένα -δυό δενδράκια καχεκτικά, σα θάμνοι και πλήθος αγριόχορτα, που στο φύσημα της μπουκαδούρας ψιθυρίζουν τη δική τους μυστική δοξολογία στον Αγιο. Εξω από το ξωκλήσι βρίσκεται μικρός λιθόκτιστος περίβολος που η μια του άκρη εφάπτεται στο κτίσμα, ενώ η άλλη διατρέχει το χείλος του γκρεμού, χωρίς να ολοκληρώνεται περιμετρικά. Στην δυτική γωνία του είναι τοποθετημένο μεταλλικό μικρό καμπαναριό. Το ξωκλήσι με τον ανατολικό του τοίχο, σύρριζα κτισμένο στην άκρη του βράχου, παρουσιάζει ένα περίεργο πολυγωνικό σχήμα με μια καμπύλη πλευρά και τις άλλες εφτά ευθείες, χωρίς να υπερβαίνουν, άλλες το ενάμιση και άλλες τα δύο μέτρα. Η στέγη έχει σχήμα κώνου και το εσωτερικό ύψος, ως τα γυμνά δοκάρια της οροφής είναι 1,90 μέτρα. Χωρισμένο Ιερό δεν υπάρχει και τους τοίχους κοσμούν αρκετές εικόνες, ενώ από τις ξυλοδεσιές κρέμονται δέκα καντήλια. Με δυο λόγια έχουμε να κάνουμε με ένα ταπεινό, ιδιαίτερο ξωκλήσι, στον πιο κατάλληλο χώρο.
Επίλογος
Κάθε χρόνο, παραμονή της γιορτής, όταν ο καιρός το επιτρέπει, πραγματοποιούμε επίσκεψη στη βραχονησίδα σαν ένα άτυπο ισόβιο τάμα. Βλέπεις κι εμείς επαγγελματικά, αλλά και συναισθηματικά τυχαίνει να είμαστε βιωματικά δεμένοι με τη θάλασσα και η τιμή στον Αη Νικόλα, κατά τον εορτασμό του, ηθικά επιβάλλεται.