ΤΟΠΙΚΑ

Η Απελευθέρωση του Βόλου από τους Γερμανούς

η-απελευθέρωση-του-βόλου-από-τους-γερμ-851206

Αν θέσουμε το ερώτημα, πότε απελευθερώθηκε ο Βόλος από τούς Γερμανούς ή τι σας θυμίζει η 19η Οκτωβρίου 1944, μάλλον λίγοι θα απαντήσουν σωστά, κυρίως οι μεγαλύτεροι σε ηλικία, στην πόλη μας. Είναι αλήθεια πως η παραπάνω ιστορική ημερομηνία -όπως και 2α Νοεμβρίου 1881, της απαλλαγής από τον τουρκικό ζυγό- τοποθετούνται στο περιθώριο της ιστορικής μνήμης, έστω κι αν κατέχουν μια σπουδαία θέση στην τοπική μας ιστορία. Η Πέμπτη 19/10/1944 αποτελεί μια ημέρα – ορόσημο για τον τόπο μας. Αν λάβουμε υπόψη και τις αποφασιστικές μάχες που συνέβησαν στη γύρω περιοχή, κατά τις αγωνιώδεις προσπάθειες των Γερμανών να διαφύγουν, με τις επιτυχίες των δυνάμεων του 54ου Συντάγματος του Ε.Λ.Α.Σ τις προηγούμενες ημέρες, έχουμε μπροστά μας ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον κεφάλαιο της ιστορίας της πόλης μας.
Ήδη από τον Σεπτέμβριο, με την διαμορφούμενη δυσμενή εξέλιξη των γεγονότων για αυτούς, οι κατακτητές άρχισαν να δρομολογούν την υποχώρηση – αποχώρησή τους με μια αντίστροφη πορεία από εκείνη της κατάληψης του ελληνικού εδάφους τρισήμισι χρόνια πριν. Το λιμάνι του Βόλου -το οποίο θεωρούνταν το τρίτο τη τάξει μετά του Πειραιά και της Θεσσαλονίκης- έγινε αποδέκτης όλων σχεδόν των αποχωρούντων γερμανικών μονάδων από την νότια Ελλάδα και τα νησιά. Αρχισαν να συρρέουν στρατεύματα διαφορετικής σύνθεσης και προέλευσης, ανεβάζοντας τον αριθμό, σύμφωνα με τις τότε εκτιμήσεις, σε 12 έως 15 χιλιάδες άνδρες. Σκοπός η προώθησή τους στην ενδοχώρα, με τελικό στόχο την οριστική αποχώρηση από τη χώρα μας. Κάτι τέτοιο όμως αποδεικνύονταν ιδιαίτερα επώδυνο και δύσκολο, αφού οι αντάρτες είχαν καταλάβει τα περάσματα στις εξόδους της πόλης. Η απαγκίστρωση όλης αυτής της γερμανικής στρατιωτικής πανσπερμίας υπήρξε εξαιρετικά οδυνηρή, αφού πληρώθηκε βαρύ τίμημα σε ανθρώπινες ζωές και απώλειες υλικού. Η κατάληψη από τούς αντάρτες του 54ου Συντάγματος καίριων θέσεων, ώστε να ελέγχεται ο δρόμος προς το Βελεστίνο (Κάκαβος, Λατομείο, Πιλάφ-Τεπέ, Μπραμοράχη κ.α.) καθιστούσε κάθε προσπάθεια διέλευσης τραγικά δύσκολη. Παρά τις βολές του εχθρικού πυροβολικού από τη Γορίτσα, το Σωρό και τα Πευκάκια, οι αγωνιστές της Αντίστασης παρέμεναν στις θέσεις τους για να αποκρούσουν τον εχθρό. Ολες οι προσπάθειες από τις 28/9 αποτυγχάνουν, με τα αποχωρούντα τμήματα είτε να ξαναγυρίζουν στο Βόλο είτε να ξεφεύγουν διασκορπισμένα, χωρίς καμία μαχητική συνοχή. Κάποιες διαβουλεύσεις για ειρηνική αποχώρηση με αντάλλαγμα να μην γίνουν καταστροφές στο λιμάνι και στα εργοστάσια δεν ευοδώνονται. Ασχημες επίσης είναι οι εξελίξεις και για τις φρουρές του Πηλίου που αποδεκατίζονται στην προσπάθειά τους να φτάσουν στη πόλη και να ενωθούν με τον υπόλοιπο στρατό. Στο λιμάνι η κατάσταση είναι απελπιστική. Οι Γερμανοί έχουν συγκεντρώσει ένα μεγάλο αριθμό από πλεούμενα κάθε είδους, από τα οποία πολλά ήταν ντόπια καΐκια, άλλα ήταν πολεμικά και με άλλα είχαν καταφθάσει από διάφορα μέρη στο Βόλο. Παράλληλα προετοίμαζαν την υπονόμευση του λιμανιού με εκρηκτικά, για να προκαλέσουν όσο το δυνατόν μεγαλύτερες καταστροφές κατά την αποχώρησή τους.
Τα γεγονότα διαδέχονται το ένα το άλλο. Στις 5/10 μάχη στην Πορταριά, στις 10/10 πάλι στην Πορταριά και στήν Αλικόπετρα και στις 12/10 ευρείας έκτασης επιχειρήσεις στον Κάκαβο, όταν μεγάλος εχθρικός σχηματισμός αποπειράθηκε να διαφύγει προς τη Λάρισα. Στις 13/10 πραγματοποιείται από τη συμμαχική αεροπορία ο βομβαρδισμός του λιμανιού με σημαντική επιτυχία. Σε τούτο συνετέλεσε σύμφωνα με μαρτυρίες και η σωστή πληροφόρηση από τον Γερμανό Λιμενάρχη Υπ/χο Πετς, ο οποίος συνεργάζονταν με το Ε.Α.Μ. και τους συμμάχους, όντας αντιναζιστής. Την ημέρα ακριβώς του βομβαρδισμού είχε μεταβεί στο Λιμεναρχείο επικεφαλής επιτροπής ο Μητροπολίτης Ιωακείμ – του οποίου η συμβολή σε όλη τη διάρκεια της Κατοχής υπήρξε καθοριστική για την ανακούφιση του σκλαβωμένου λαού – με σκοπό την αποτροπή της ανατίναξης του λιμανιού. Ο Γερμανός Λιμενάρχης, όπως θα δούμε πιο κάτω, μάλλον ενεργούσε προς αυτή την κατεύθυνση, αλλά δεν διέθετε τόση εξουσία ώστε να αποτρέψει την καταστροφή. Είναι πάντως γεγονός π

#Tags

Εγγραφείτε στο Newsletter του Ταχυδρόμου