Το τέλος των γιγάντων και η νέα αρχή

Η 5η Πανελλήνια Επιστημονική Συνάντηση της Διεθνούς Επιτροπής για την Διατήρηση της Βιομηχανικής Κληρονομιάς (TICCIH) διοργανώνεται από το ελληνικό τμήμα στο Βόλο από τις 5 έως τις 7 Οκτωβρίου 2007. Θέμα της επιστημονικής εκδήλωσης που θα πραγματοποιηθεί στο Δημοτικό Κέντρο Ιστορίας και Τεκμηρίωσης και Κεραμοποιείο Τσαλαπάτα – είναι: «Το τέλος των γιγάντων – Βιομηχανική Κληρονομιά και Μετασχηματισμοί των Ελληνικών Πόλεων».
Σύμφωνα με τους διοργανωτές της συνάντησης «καθώς ολοκληρώνεται ο πολυετής κύκλος αποβιομηχανοποίησης της χώρας οι παλιές βιομηχανικές ζώνες μετασχηματίζονται σε γκρίζες νησίδες ερειπίων χωρίς ζωή, επισημαίνεται σε σχετική ανακοίνωση. Στη μεγάλη τους πλειοψηφία τα σημαντικά εργοστάσια του 20ου αιώνα στέκουν ανενεργά. Οι χώροι τους αποτελούν εν δυνάμει πεδία αξιοποίησης. Συνήθως στην περιφέρεια αλλά και αρκετές φορές κοντά στα κέντρα των πόλεων, μεγάλα βιομηχανικά συγκροτήματα αναμένουν την καταστροφή ή την αναβίωση.
Η αξιοποίηση των εγκαταλειμμένων εργοστασίων και η ανάκτηση των αστικών κενών, τα οποία προέκυψαν από τη διαδικασία της αποβιομηχάνισης αποτελεί καίριο ζήτημα για τη διαχείριση των πόλεων του ανεπτυγμένου κόσμου τις τελευταίες δεκαετίες. Στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ οι τάσεις αξιοποίησης αυτών των χώρων είτε με επανάχρηση των μνημείων είτε με πλήρη καταστροφή είναι ισχυρές και συνήθως αντικρουόμενες. Το ίδιο και στην Ελλάδα.
Το μέλλον των εκτάσεων που καταλάμβαναν οι ιστορικές βιομηχανικές ζώνες, στον Πειραιά, την Αθήνα (Ελαιώνας, Κηφισός, Νέα Ιωνία, Νέα Φιλαδέλφεια), τη Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Βόλο, Καβάλα, Ερμούπολη, Λαύριο απασχολεί ιδιαίτερα τις τοπικές κοινωνίες. Αλλού το θεσμικό πλαίσιο προστάτευσε, αλλού η έλλειψή του οδήγησε σε μεγάλες απώλειες. Υπήρξαν και στην Ελλάδα αξιόπιστα και βιώσιμα σενάρια επανάχρησης, σε άλλες περιπτώσεις όμως τα κηρυγμένα βιομηχανικά μνημεία ρημάζουν μέχρι την πλήρη απαξίωση και κατάρρευση, ενώ συχνά άναρχες τάσεις αξιοποίησης του χώρου δημιουργούν εκτρωματικά περιβάλλοντα. Από την πλευρά της Πολιτείας έχουμε μία αποσπασματική και κατά περίπτωση στάση, αντιφατική πολλές φορές χωρίς να υπάρχει ενιαία αντιμετώπιση, σχεδιασμός και πολιτική. Η αγορά διεκδικεί την αξιοποίηση μέσω της εξάλειψης των ιστορικών κτιρίων και του εξοπλισμού τους. Οι τοπικοί ή επιστημονικοί φορείς διεκδικούν αρκετές φορές με επιτυχία την προστασία και διάσωση βιομηχανικών μνημείων. Η Τοπική Αυτοδιοίκηση συνήθως βρίσκεται στο μέσον αυτής της διαμάχης. Άλλοτε συνεπικουρεί τα σχέδια της αγοράς και άλλοτε στέκεται αλληλέγγυα σε αιτήματα διάσωσης».
Κύριες θεματικές ενότητες της επιστημονικής συνάντησης είναι οι ιστορικές βιομηχανικές ζώνες των ελληνικών πόλεων. Παρελθόν, παρόν και μέλλον. – Ανάκτηση ιστορικών βιομηχανικών ζωνών στις νέες συνθήκες. Κοινωνικά, οικονομικά και πολεοδομικά δεδομένα – Εργαλεία και Σχεδιασμός. Μεθοδολογία διάσωσης και επανάχρησης. Θεσμικό πλαίσιο. – Κτηματαγορά, Τοπική Αυτοδιοίκηση και Κινήσεις πολιτών. Συγκλίσεις και αποκλίσεις – Εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση. Αποδοχή και απαξίωση της βιομηχανικής κληρονομιάς.