ΤΟΠΙΚΑ

Θησαυροί που γράφουν την ιστορία στις συλλογές των Γ.Α.Κ. Μαγνησίας

θησαυροί-που-γράφουν-την-ιστορία-στις-730662

Σπάνια ιστορικά τεκμήρια που σκιαγραφούν ανάγλυφα στιγμιότυπα του τουρκοκρατούμενου Βόλου, αλλά και της νεότερης ιστορικής περιόδου περιλαμβάνονται στις συλλογές των Γενικών Αρχείων του Κράτους στη Μαγνησία, αποσπώντας τον γενικό θαυμασμό. Ο ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ παρουσιάζει σημαντικά ντοκουμέντα που αναδεικνύουν σελίδες της τοπικής ιστορίας, με αφορμή τις εκδηλώσεις που πραγματοποιούν τα Γενικά Αρχεία του Κράτους στη Μαγνησία στο πλαίσιο του εορτασμού της απελευθέρωσης του Βόλου στις 19 Οκτωβρίου 1944 από τις ναζιστικές δυνάμεις Κατοχής και στις 2 Νοεμβρίου 1881 από την οθωμανική αυτοκρατορία με θέμα «Ο Βόλος δύο φορές Ελεύθερος».

Ρεπορτάζ: ΓΛΥΚΕΡΙΑ ΥΔΡΑΙΟΥ

Σπάνιο υλικό των αρχειακών συλλογών των ΓΑΚ Μαγνησίας είναι οι πρώτες συμβολαιογραφικές πράξεις και δικαστικές αποφάσεις που ανάγονται στο 1882, αλλά και χειρόγραφα τεκμήρια για τις πρώτες εταιρείες του Βόλου την ίδια χρονιά.

Το αρχείο του ελληνικού σχολείου της Σκοπέλου, είναι από τα παλαιότερα εκπαιδευτικά αρχεία που φυλάσσονται στα Γ.Α.Κ. – Αρχεία Ν. Μαγνησίας και η λειτουργία του χρονολογείται από τα χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης. Το σχολικό έτος 1865-1866 φοίτησε εκεί ο Σκιαθίτης, μετέπειτα κορυφαίος λογοτέχνης, Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης (1851-1911).

«Στις συλλογές μας υπάρχουν διάφορα οθωμανικά και ελληνικά έγγραφα που αναφέρονται σε αγοραπωλησίες στις αρχές του 19ου αιώνα, τα εκπαιδευτικά αρχεία από την Σκόπελο που είναι τα παλαιότερα και χρονολογούνται από τα μέσα του 19ου αιώνα, ενώ μεταξύ των παλαιότερων τεκμηρίων συγκαταλέγονται επίσης οι συμβολαιογραφικές πράξεις του Υποπροξενείου της Ελλάδας, που λειτουργούσε στον τουρκοκρατούμενο Βόλο, και ανάγονται στη δεκαετία του 1860 μέχρι το 1880», αναφέρει στον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ η Αννίτα Πρασσά, προϊσταμένη των Γενικών Αρχείων του Κράτους στη Μαγνησία.

«Κάθε απόκτημα των συλλογών είναι μοναδικό, εξίσου σημαντικό και σπάνιο», επισημαίνει η ίδια.

Σημαντικές δωρεές

Δημόσια και ιδιωτικά έγγραφα, που προέρχονται από δημόσιες υπηρεσίες και ιδιώτες ή ιδιωτικούς φορείς, συνθέτουν το πλούσιο αρχειακό υλικό που διαθέτουν τα ΓΑΚ Μαγνησίας. Μέσα από τα συγκεκριμένα έγγραφα, αναδεικνύεται το κοινωνικό προφίλ της πόλης, τα πρόσωπα, αλλά και στιγμές της νεώτερης ιστορίας. «Το συγκεκριμένο υλικό, αναδεικνύει διάφορες πλευρές και πτυχές της ζωής του τόπου, οικονομικής, κοινωνικής, πολιτικής, πολιτιστικής», επισημαίνει η κ. Πρασσά.

Ιστορικής σημασίας τεκμήριο είναι, σημειωτέον, το βασιλικό διάταγμα με το οποίο ιδρύθηκε το Πρωτοδικείο Βόλου στις 3 Νοεμβρίου 1881, δωρεά του φιλίστορα και ερευνητή Νίκου Μαστρογιάννη.

«Τα περισσότερα είναι δημόσια έγγραφα, προέρχονται από δημόσιες υπηρεσίες και κάποια είναι δωρεές. Ορισμένα θα παρουσιαστούν για πρώτη φορά στην έκθεση των ΓΑΚ, που απευθύνεται στο ευρύ κοινό, διότι στόχος μας είναι να παρουσιάζονται κάθε φορά καινούργια τεκμήρια», σημείωσε η προϊσταμένη των ΓΑΚ Μαγνησίας.

Τα αρχεία που πρωταγωνιστούν στις φετινές εκδηλώσεις και το εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Ο Βόλος δύο φορές Ελεύθερος» που αρχίζει αύριο, αποτελούν ένα δείγμα του πλούτου που έχει διαφυλαχθεί με πολύ μεγάλη φροντίδα, προκειμένου να αποτελέσει παρακαταθήκη γνώσης και για τις επόμενες γενιές.

«Αναγνωρίζοντας τη σημασία της δημόσιας ιστορίας, με την έκθεση αυτή θέλουμε η ιστορία να βγει από τα αρχεία στο δημόσιο χώρο», τονίζει η κ. Πρασσά.

Σπάνιο αρχείο

Πολλές χιλιάδες είναι τα αποκτήματα της συλλογής των ΓΑΚ Μαγνησίας, τμήμα των οποίων, περί τις 400.000 σελίδες, έχει ψηφιοποιηθεί, είναι αναρτημένο στο διαδίκτυο και υποστηρίζεται από το πρόγραμμα @ρχειομνήμων.

Τελευταίο απόκτημα της συλλογής είναι το αρχείο της Δ.Ο.Υ. του Βόλου και της Νέας Ιωνίας, που ανάγεται στην μεταπολεμική περίοδο, καθώς επίσης και αρχείο από το Πρωτοδικείο Βόλου, όπου υπάρχει η δικογραφία της ανάκρισης για τη γνωστή εκτέλεση, στα Λεχώνια, της μητέρας και της κόρης Τοπάλη και της Φιλίτσας Καλαβρού, στις 7 Ιουλίου 1944.

Μεταξύ των παλαιότερων αρχείων των Γ.Α.Κ. είναι, εξάλλου, το αρχείο της πρώην Κοινότητας Μακρινίτσας, που αρχίζει από τον 19ο αιώνα.

Εξίσου σημαντικά είναι τα τεκμήρια της δεκαετίας του 1940, όπως το αρχείο της Επιτροπής Αναγνώρισης Εθνικής Αντίστασης, τα δικαστικά αρχεία της δεκαετίας του 40, αποφάσεις του Ειδικού Δικαστηρίου Δωσίλογων, αποφάσεις για τις αποζημιώσεις των θυμάτων ναζισμού, ποινικά βουλεύματα, τα παλιά σωματεία της πόλης, και πολλά ακόμη.

Τα αρχεία είναι ανοιχτά και προσβάσιμα σε όσους εκδηλώνουν ενδιαφέρον να τα μελετήσουν, ακαδημαϊκούς, μεταπτυχιακούς φοιτητές, υποψήφιους διδάκτορες, φοιτητές, ιστορικούς, αλλά και στο ευρύ κοινό.

Ανάμεσα στα κειμήλια που φυλάσσονται και εκτίθενται σε μόνιμη έκθεση, ανήκουν τα εποπτικά όργανα διδασκαλίας της παλαιάς Εμπορικής Σχολής Βόλου και άλλων σχολείων της περιοχής (όργανα Φυσικής και Χημείας, γραφομηχανές, πολύγραφοι, μηχανές προβολής κινηματογραφικών ταινιών), οι Συλλογές του ερευνητή και συγγραφέα Γιάννη Μουγογιάννη και της εκπαιδευτικού Μαρίκας Μαλαθούνη Κόφφα.

Ψηφιακή περιήγηση

Οι αρχειακές συλλογές που φυλάσσονται στην κρατική αρχειακή υπηρεσία αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Σ’ αυτές αποτυπώνεται ο τρόπος με τον οποίο χειρίζονται, κράτος και πολίτες, όλα τα μικρά και μεγάλα ζητήματα της ζωής τους.

Ο πλούτος των πληροφοριών που περιέχουν είναι εντυπωσιακός και ανεξάντλητος για κάθε πτυχή της κοινωνικής, πολιτικής, οικονομικής, επιστημονικής, πολιτιστικής και οποιασδήποτε άλλης δραστηριότητας του έθνους.

Το λογισμικό πρόγραμμα διαχείρισης αρχειακών δεδομένων @ρχειομνήμων δίνει την δυνατότητα σε όποιον επιθυμεί, να περιηγηθεί στο διαδίκτυο τις αρχειακές συλλογές των Γενικών Αρχείων του Κράτους, να αναζητήσει τεκμήρια με βάση την αρχειακή περιγραφή τους και να δει στην οθόνη του υπολογιστή του από το σπίτι του τα ψηφιακά τους αντίγραφα, που ζωντανεύουν τα ίχνη του παρελθόντος.

Η άμεση προβολή των τεκμηρίων που έχουν ψηφιοποιηθεί, συμπληρώνεται με τη δυνατότητα περιήγησης στο αρχειακό υλικό που φυλάσσεται σε όλες τις κρατικές αρχειακές υπηρεσίες, που τροφοδοτείται με κάθε νέα συλλογή, η οποία ταξινομείται και ψηφιοποιείται.

Αφηγούνται την ιστορία

Ξεχωριστή θέση έχει επίσης στις συλλογές των ΓΑΚ η Βιβλιοθήκη της αρχαιολόγου Ντίτας Μαντζώρου, κόρης της δωρήτριας του κτιρίου (Ελπίδας Πιτσιώρη – Μαντζώρου), καθώς και η βιβλιοθήκη του πνευμονολόγου Γεώργιου Καραμάνη μαζί με το διασωθέν αρχείο του σανατορίου του. Περιέχει κυρίως ιατρικού περιεχομένου βιβλία και περιοδικά, ελληνικά και ξενόγλωσσα, αφού ο ιατροφιλόσοφος αυτός του Πηλίου ήταν ενημερωμένος για τις σύγχρονες εξελίξεις της επιστήμης του, αλλά συγχρόνως παρακολουθούσε την πολιτιστική κίνηση της περιοχής. Έτσι, μεταξύ άλλων, στη βιβλιοθήκη του βρίσκεται το πρώτο τεύχος του περιοδικού «Ερασιτεχνική Επιθεώρησις» με την υπογραφή του.

Επίσης μια πολύ καλή σειρά οικονομικών βιβλίων, δωρεά του κ. Θεόδωρου Αγγελόπουλου, πρώην διευθυντή της Οικονομικής Εφορίας Βόλου, τα ιατρικά βιβλία του Αχιλλοπούλειου Νοσοκομείου Βόλου, τα νομικά βιβλία της βιβλιοθήκης του Πρωτοδικείου Βόλου, παιδαγωγικά βιβλία και περιοδικά, πολλά βιβλία που αφορούν τον εβραϊκό ελληνισμό, καθώς και μία πολύ καλή σειρά σχολικών εγχειριδίων που σήμερα αριθμεί 1.100 έντυπα. Στη σειρά των περιοδικών υπάρχουν 260 τίτλοι.

Παράλληλα συγκεντρώνεται ο σύγχρονος τοπικός Τύπος. Η συνεργασία των Γ.Α.Κ. – Αρχείων Ν. Μαγνησίας με το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πληροφόρησης του Συνδέσμου Βιομηχανιών Θεσσαλίας και Κεντρικής Ελλάδας έχει εμπλουτίσει τη Βιβλιοθήκη με μία μεγάλη σειρά ευρωπαϊκών εκδόσεων. Σημειωτέον ότι υπάρχει μία καλή σειρά της έντυπης Εφημερίδας των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων.

Εκπαιδευτικό πρόγραμμα

Στο πλαίσιο των φετινών δράσεων των Γ.Α.Κ. Μαγνησίαςγια το διπλό εορτασμό υλοποιείται από αύριο Δευτέρα 22 Οκτωβρίου μέχρι τις 7 Νοεμβρίου εκπαιδευτικό πρόγραμμα με θέμα «Ο Βόλος δύο φορές ελεύθερος: 19 Οκτωβρίου 1944 -2 Νοεμβρίου 1881». Απευθύνεται στους μαθητές Γυμνασίου-Λυκείου και της ΣΤ’ Τάξης του Δημοτικού. Η εκπαιδευτική δράση γίνεται με τη συνεργασία και υποστήριξη των Διευθύνσεων και των Τμημάτων Σχολικών Δραστηριοτήτων της Πρωτοβάθμιας και της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης του νομού.

Στην έκθεση αρχειακού υλικού αξιοποιείται το πλούσιο αρχειακό υλικό των Γ.Α.Κ. και αναδεικνύεται το ιστορικό πλαίσιο των δύο εποχών συνδέοντάς το με τη συλλογική και ατομική μνήμη της πόλης σήμερα, οδόσημα, προφορικές μαρτυρίες κ.λπ. Το αφιέρωμα των Γενικών Αρχείων του Κράτους επιμελούνται οι Αγγελική Νικολάου, Αννίτα Πρασσά και Αλκηστις Σανίδά.

Εγγραφείτε στο Newsletter του Ταχυδρόμου