Διδαγμένο κείμενο
Α. Μετάφραση
Έγινε λοιπόν φανερό ότι πρέπει να ορίσουμε τους νόμους για την παιδεία και ότι πρέπει να ορίσουμε η παιδεία να είναι ίδια για όλους. Ποιος, τώρα, θα πρέπει να είναι ο χαρακτήρας αυτής της παιδείας και με ποιον τρόπο αυτή θα πρέπει να ασκείται, (αυτά τα δύο ερωτήματα) δεν πρέπει να διαφύγουν την προσοχή μας. Γιατί τώρα υπάρχουν διαφορετικές απόψεις ως προς το εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Πράγματι, δεν έχουν όλοι την ίδια γνώμη ως προς το τι πρέπει να μαθαίνουν οι νέοι είτε με στόχο την αρετή είτε με στόχο τον καλύτερο τρόπο ζωής ούτε είναι φανερό αν η παιδεία πρέπει να έχει στόχο της το νου ή τον ηθικό χαρακτήρα. Αν ξεκινήσουμε από την εκπαίδευση που παρέχεται σήμερα, η έρευνα μας θα βρεθεί αντιμέτωπη με μεγάλη σύγχυση και δεν είναι καθόλου φανερό αν η παιδεία πρέπει να προσφέρει αυτά που είναι χρήσιμα για τη ζωή ή αυτά που οδηγούν στην αρετή ή αυτά που απλώς προάγουν τη γνώση, (γιατί όλες αυτές οι απόψεις έχουν βρει κάποιους υποστηρικτές). Για τις σπουδές που οδηγούν στην αρετή δεν υπάρχει καμία απολύτως συμφωνία (καταρχήν δεν έχουν την ίδια ιδέα για την αρετή που όλοι τιμούν επομένως, είναι φυσικό να υποστηρίζουν διαφορετικές γνώμες και ως προς την άσκηση της).
Β1.
Ήδη από την πρώτη φράση της ενότητας διαπιστώνεται ότι ο Αριστοτέλης συνδέει την παιδεία με τη διακυβέρνηση της πολιτείας. Η παιδεία είναι λοιπόν ένα καθαρά πολιτικό θέμα που πρέπει να απασχολεί και τους πολιτικούς και τους νομοθέτες, γιατί επηρεάζει τη συνολική ζωή του κράτους αλλά και του κάθε πολίτη ξεχωριστά, αφού καθορίζει το παρόν του και προδιαγράφει το μέλλον του. Όπως λοιπόν αναφέρει και στο προηγούμενο απόσπασμα (Πολιτικά, 1337a 11-32) με το οποίο ξεκινά το VIII βιβλίο των Πολιτικών, που παρατίθεται μεταφρασμένο στο σχολικό εγχειρίδιο(σελ. 208), η παιδεία είναι υπόθεση του κράτους, αφού και κάθε πολίτης ανήκει στο κράτος, και πρέπει να θεσπιστούν νόμοι σχετικά με αυτή. Οι νέοι πρέπει να λαμβάνουν μόρφωση ταιριαστή με το πολίτευμα της πόλης τους, έτσι ώστε να φτάσουν στον επιδιωκόμενο στόχο, που είναι η ευδαιμονία του συνόλου των πολιτών. Εφόσον λοιπόν ο στόχος του κράτους είναι κοινός, κοινή πρέπει να είναι και η παιδεία που προσφέρεται και να μην αφήνεται στην ιδιωτική πρωτοβουλία. Συνεπώς αν στόχος της πολιτείας είναι να οδηγήσει τους πολίτες στην αρετή και κατ’ επέκταση στην ευδαιμονία, που είναι ο ύψιστος στόχος, ο στόχος αυτός θα επιτευχθεί μόνο αν παρέχεται κοινό επίπεδο μόρφωσης σε όλους τους πολίτες. Ως ιδεώδες εκπαιδευτικό σύστημα για την επίτευξη των παραπάνω στόχων δίνεται από τον Αριστοτέλη το εκπαιδευτικό σύστημα των Λακεδαιμονίων. Στην αρχή της 20ης ενότητας προβάλλει δύο θέσεις: η παιδεία να είναι αντικείμενο κρατικής μέριμνας και να ρυθμίζεται νομοθετικά («νομοθετητέον») και να έχει ενιαίο για όλους χαρακτήρα («κοινὴν ποιητέον»). Στη συνέχεια, όπως συνηθίζει, διατυπώνει τον προβληματισμό της εποχής του που, βέβαια, παραμένει και σήμερα επίκαιρος για τα εκπαιδευτικά ζητήματα.
Β2.
Σύμφωνα με τη μέθοδό του να ξεκινά από το γενικό για να φτάσει στο ειδικό, ο Αριστοτέλης, αφού τόνισε ότι η πόλη είναι φυσική ύπαρξη, ισχυρίζεται τώρα ότι ο άνθρωπος, που τη δημιούργησε, είναι από τη φύση του πολιτικόν ζώον. Αυτό σημαίνει ότι ο άνθρωπος έχει από τη φύση την ιδιότητα να ζει μέσα σε μία κοινωνία ανθρώπων, που είναι οργανωμένη με πολίτευμα, νόμους, θεσμούς. Αρχικά χαρακτηρίζεται ζώον και εξισώνεται έτσι με το υπόλοιπο ζωικό βασίλειο. Με βάση τα βασικά βιολογικά δεδομένα, τα ζώα διακρίνονται, ανάλογα με τον τρόπο διαβίωσής τους, σε αγελαία και μονήρη. Από τα αγελαία άλλα ζουν ως πολιτικά ζώα και άλλα διασκορπισμένα. Πολιτικά είναι τα ζώα που έχουν μια κοινή δραστηριότητα και σ’ αυτά ανήκουν ο άνθρωπος, η μέλισσα, η σφήκα, το μυρμήγκι και ο γερανός. Τη διαπίστωση του Αριστοτέλη ότι ο άνθρωπος παρουσιάζει εκ γενετής αγελαία χαρακτηριστικά, όπως και τα υπόλοιπα ζώα, έρχονται σήμερα να την επιβεβαιώσουν η επιστήμη της συμπεριφοράς (ηθολογία) και η εθνολογία. Ο άνθρωπος, λοιπόν, ως αγελαίο ζώο έχει από τη φύση του την ιδιότητα να ζει μέσα σε μια κοινωνία ανθρώπων. Ο Αριστοτέλης τονίζει με έμφαση την κοινωνική ορμή του ανθρώπου προς διαβίωση σε μια πολιτική κοινότητα.
Β3.
Σελίδα 178: Από το έργο αυτό εμείς θα έχουμε την ευκαιρία να διαβάσουμε μερικές ενότητες. Στην πραγματικότητα θα παρακολουθήσουμε διδασκαλίες του Αριστοτέλη α) για τη γένεση της πόλης, β) για το περιεχόμενο της έννοιας πολίτης, γ) για το περιεχόμενο της έννοιας «πολίτευμα» (πολιτεία), δ) για τα είδη των πολιτευμάτων, ε) για θέματα σχετικά με τη διακυβέρνηση της πόλης, στ) για θέματα παιδείας και εκπαίδευσης.
Σελίδα 178-179: Η αρχαία ελληνική αυτή λέξη δεν είχε τη σημασία που έχει η δική μας λέξη «πόλη». Η αρχαία ελληνική λέξη πόλις αντιστοιχεί μάλλον στη δική μας έννοια «κράτος». Αυτή η πόλις – κράτος είναι στα Πολιτικά μια κοινότητα που την αποτελούν κυβερνώντες και κυβερνώμενοι, ἄρχοντες καιἀρχόμενοι. Είναι ένα όλον που το αποτελούν, όπως θα δούμε, μέρη· τα μέρη αυτά δεν χάνουν μέσα στο όλον τη δική τους φυσιογνωμία. Ως όλον λοιπόν ηπόλις – κράτος αποτελείται από ανόμοια μεταξύ τους στοιχεία· μερικά από αυτά ασκούν εξουσία, τα άλλα υπακούουν. Ως όλον η πόλις έχει για στόχο της την ευδαιμονία, κι αυτή πάλι είναι το αποτέλεσμα της αυτάρκειας, της απόλυτης μακάρι ανεξαρτησίας από οτιδήποτε βρίσκεται έξω από την πόλιν.
Β5.
· λανθάνειν: λάθος, αλάθητος
· βίον: βίωμα, βιωματικός
· εἲληφε: λήψη, λαβή
· ταραχώδης: ανατάραξη,ταραχοποιός
· ηθος: αήθης,ανήθικος
ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
1. Αυτά περίπου είπε λοιπόν ο Νικίας· από τους Αθηναίους όμως οι περισσότεροι που ανέβηκαν στο βήμα παρακινούσαν να γίνει η εκστρατεία και να μην ακυρωθούν οι αποφάσεις που είχαν ψηφιστεί. Υπήρχαν όμως και μερικοί που μίλησαν εναντίον. [6.15.2] Και με περισσότερο ζήλο απ’ όλους προωθούσε την εκστρατεία ο Αλκιβιάδης ο γιος του Κλεινία, θέλοντας τόσο να πάει κόντρα στο Νικία, αφού διαφερότανε μαζί του σ’ όλα τα πολιτικά ζητήματα, κ’ επειδή τον είχε αναφέρει τόσο επιτιμητικά, αλλά το κυριότερο επειδή τον έκαιγε ο πόθος να γίνει στρατηγός και είχε την ελπίδα πως με την αρχηγία του θα κυρίευε τη Σικελία και την Καρχηδόνα και συγχρόνως αν πετύχαινε θ’ αύξαινε και την δική του θέση με πλούτο και δόξα. [6.15.3] Έχοντας δηλαδή μεγάλη επιρροή στους συμπολίτες του, ακολουθούσε τις επιθυμίες του που ξεπερνούσε τα όρια της περιουσίας που είχε, τόσο ως για τους μεγάλους σταύλους όσο και για τ’ άλλα του έξοδα· πράμα που αργότερα έγινε από τους κυριότερους παράγοντες που γκρέμισαν την ηγεμονία των Αθηναίων. [6.15.4] Γιατί φοβήθηκε ο κόσμος την έκταση της ασέλγειάς του σχετικά με τις σωματικές ηδονές και τον τρόπο της ζωής του, και τη μεγάλη φιλοδοξία που έδειχναν όλες του οι πράξεις σ’ οποιονδήποτε τομέα ενεργούσε, και τον εχτρεύτηκαν με την εντύπωση πως ήθελε να γίνει τύραννος. Και ενώ είχε στη δημόσια εκδήλωσή του κανονίσει περίφημα τα ζητήματα του πολέμου, όμως όλοι, από την ιδιαίτερη αγανάχτηση που του είχαν για τα καμώματά του, δίνοντας σε άλλους την αρχηγία, έφεραν την πολιτεία σε λίγο χρονικό διάστημα στην καταστροφή της.
2. (ὦ) Ἀλκιβιάδη
τῷ διαφόρῳ
ἐπιθυμοῦν
ὀλίγον, ἧττον
οὗτινος / ὅτου
παρελθόντες
μνήσθητι
ἐλπιεῖν
καθέστηκα
επιτράπηθι
3.
-Παράθεση στο Αλκιβιάδης
-Αιτιατική της αναφοράς
-Ειδικό απρφ., αντικείμενο στη μετοχή ελπίζων
-Κατηγορούμενο στο οι πολλοί
-Δοτικοφανές επίρρημα του τρόπου
4.
«Στρατεύετε καί μή λύετε τα εψηφισμένα»
