Του Χάρη Αμμανατίδη,
Μηχανικού Χωροταξίας, Πολεοδομίας & Περιφερειακής Ανάπτυξης, M
sc Περιβαλλοντικής Πολιτικής & Διαχείρισης
e-mail: [email protected]
Οι μετακινήσεις με ποδήλατα αποτελούν μια βιώσιμη διαδικασία μετακινήσεων των πολιτών σε πόλεις μεσαίου μεγέθους, όπως στην πόλη μας τον Βόλο. Η τοπογραφία και το ανάγλυφο της πόλης, σε συνδυασμό με τις κλιματολογικές συνθήκες δημιουργούν τις αναγκαίες προϋποθέσεις για μια ωραία βόλτα στην παραλία με ποδήλατο, για μετακίνηση από σημείο σε σημείο με τη χρήση του εν λόγω μέσου, ενώ ταυτόχρονα οι μετακινήσεις διευκολύνουν στη διατήρηση καλύτερης φυσικής κατάστασης των επιβατών-οδηγών.
Ο Βόλος, παρόλο που έχει εξαιρετική χωροθέτηση κάποιν ελκτικών λειτουργιών και διεργασιών για τη χρήση ποδηλάτου (όπως π.χ. μικρές αποστάσεις, καθόλου έντονο ανάγλυφο εντός της πόλης κ.α.), υπολείπεται μερικώς σε ζητήματα υποδομών για τη χρήση ποδηλάτων, παρόλο που υπάρχει αυξημένος όγκος μετακινήσεων, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της άνοιξης και του θέρους. Ωστόσο, διαφαίνεται ένα εξαιρετικό πεδίο στο εγγύς μέλλον για την περαιτέρω αύξηση της χρήσης ποδηλάτων, λόγω της δημιουργίας ενός «κινήματος» που συνδυάζει τις αστικές μετακινήσεις με την καλυτέρευση της ποιότητας ζωής και την προστασία περιβάλλοντος. Όπως μας εξηγεί και ο εκ των υπευθύνων του καταστήματος πώλησης και συντήρησης ποδηλάτων «Υιοί Μιλτ. Πολύζου» κ. Μίλτος Πολύζος: «Είναι γεγονός ότι η νεολαία απευθύνεται όλο και περισσότερο προς αυτό το μέσο μετακίνησης, που είναι τόσο φθηνό, συμβάλει στον υγιεινό τρόπο ζωής και προστατεύει το περιβάλλον. Από μόδα που ήταν κάποια στιγμή, το ποδήλατο σταδιακά κατακτά τη θέση που του ανήκει στις μετακινήσεις στην πόλη. Ωστόσο, θα πρέπει να γίνει προσπάθεια από τους δημόσιους φορείς για ενθάρρυνση χρήσης με τη δημιουργία π.χ. ειδικών διαδρομών αποκλειστικά για τους ποδηλάτες».
Ποδήλατα και άλλα τροχοφόρα οχήματα
Μέσα στην πόλη του Βόλου, οι περισσότεροι δρόμοι είναι μιας λωρίδας και κατά κανόνα περιλαμβάνουν ζώνες στάθμευσης εκατέρωθεν της μονόδρομης ροής. Πρόκειται για δρόμους περιοχών κατοικίας κι όχι μόνο. Εννοείται ότι στους δρόμους αυτούς έχουν κάθε δικαίωμα να κυκλοφορούν οι ποδηλάτες. Ωστόσο, προκύπτουν διάφορα ζητήματα σε σχέση με τη συνύπαρξη ποδηλάτων και άλλων τροχοφόρων οχημάτων, που ο Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας έρχεται να λύσει.
Γενικότερα, τα ποδήλατα έχουν δικαίωμα να κινούνται σε όλους τους δρόμους της πόλης, με εξαίρεση σε εκείνες τις αρτηρίες υψηλών ταχυτήτων όπου ειδική σήμανση τα απαγορεύει. Η ταχύτητα στους δρόμους αυτούς είναι 50 χλμ/ώρα, όπως και σε όλο το αστικό οδικό δίκτυο, με εξαίρεση είτε κάποιες πολύ βασικές αρτηρίες είτε δρόμους ήπιας κυκλοφορίας.
Ο ΚΟΚ ορίζει ότι τα ποδήλατα οφείλουν να κινούνται πλησίον του δεξιού άκρου του οδοστρώματος, κάτι που στις πόλεις πρακτικά δεν είναι εφικτό λόγω της στάθμευσης. Αυτή υποχρεώνει τους ποδηλάτες να κινούνται σχεδόν στη μέση του οδοστρώματος λόγω και του ότι για να αποφεύγουν πρόσκρουση σε ανοιγόμενες θύρες πρέπει να κρατούν μια απόσταση τουλάχιστον 1μ. από τα σταθμευμένα αυτοκίνητα. Το μέσον του οδοστρώματος είναι λοιπόν η μοναδική και η ασφαλέστερη θέση για αυτούς γιατί έτσι είναι σίγουροι ότι τα οχήματα που πλησιάζουν από πίσω τους θα τους βλέπουν και θα μειώνουν ταχύτητα. Κινούμενοι λοιπόν στο μέσον του οδοστρώματος το πλάτος του παίζει σημαντικό ρόλο στο κατά πόσον τα αυτοκίνητα θα τους προσπερνούν.
Εφόσος το πλάτος είναι επαρκές υπάρχουν δύο περιπτώσεις:
α) οι ποδηλάτες υποχρεούνται να παραχωρούν χώρο για να τους προσπερνούν τα αυτοκίνητα πλησιάζοντας όσο γίνεται προς τη ζώνη στάθμευσης, β) οι ποδηλάτες έχουν προτεραιότητα. Δεν υποχρεούνται να αφήνουν χώρο στα αυτοκίνητα για να τους προσπερνούν, αντίθετα μπορούν να παραμένουν σταθερά στο μέσον του οδοστρώματος. Αυτό μπορεί να συμβαίνει, σύμφωνα με τις προδιαγραφές ποδηλάτου σε δρόμους που θεωρούνται υποδομές συνύπαρξης ποδηλάτων και αυτοκινήτων (Υπουργείο Υποδομών, ΔΜΕΟ/2015, κεφ. 3.4 «Οδός μεικτής χρήσης οχημάτων και ποδηλάτων – cycle street»), σε δρόμους όπου το ποδήλατο έχει προτεραιότητα ενώ το αυτοκίνητο είναι ανεκτό. Σύμφωνα με τις προδιαγραφές απαραίτητη προϋπόθεση για αυτούς τους δρόμους είναι να έχουν όριο ταχύτητας 30 χλμ/ώρα, δηλαδή να έχουν οριστεί ως δρόμοι ήπιας κυκλοφορίας. Τέτοιας κατηγορίας υποδομές για ποδήλατο έχουν πρωτεύοντα ρόλο στα δίκτυα ποδηλάτου.
Ποδήλατα και πεζόδρομοι
Τους πεζοδρόμους ο ΚΟΚ τους θεωρεί δρόμους αποκλειστικής κίνησης πεζών (άρα απαγορεύονται τα ποδήλατα). Ωστόσο, σύμφωνα με την Υπουργική Απόφαση Αριθμ. ΔΟΥ/ΟΙΚ.1920/2016, ΦΕΚ 1053/Β/14-4-2016, «Έγκριση Τεχνικών Οδηγιών για ποδηλατοδρόμους (Υποδομές ποδηλάτων)» ισχύουν τα εξής:
«Οι πεζοί και οι ποδηλάτες είναι δυνατόν να συνυπάρχουν υπό προϋποθέσεις ασφάλειας και άνεσης. Η κίνηση των ποδηλατών σε συνθήκες συνύπαρξης με τους πεζούς είναι διπλής κατεύθυνσης». Επί της ουσίας είναι ένα σημείο όπου η νομοθεσία έχει δύο αντικρουώμενες απόψεις σε σχέση με το ρόλο των ποδηλάτων και των πεζοδρόμων.
Προτάσεις προς υλοποίηση
Είναι αδιαμφισβήτητος ο θετικός ρόλος των ποδηλάτων στις μετακινήσεις της πόλης, καθώς:
– Αποφορτίζει μερικώς ροές άλλων τροχοφόρων
– Συμβάλει στη μείωση εκπομπών καυσαερίων
– Δημιουργεί συνθήκες υψηλής αισθητικής αξίας για την πόλη γενικότερα.
Για την πόλη του Βόλου όπου υπάρχουν όλες οι απαραίτητες συνθήκες για περαιτέρω αύξηση των μετακινήσεων με τα ποδήλατα, επιβάλλεται:
– Να αυξηθεί η συνύπαρξη ποδηλάτων – αυτοκινήτων με παράλληλη αύξηση της σήμανσης σε τοπικές οδούς. Με την παραπάνω σήμανση ενημερώνονται οι οδηγοί αυτοκινήτων ότι υπάρχουν στον δρόμο ποδήλατα και ανάλογα προειδοποιούνται και οι ποδηλάτες ότι κυκλοφορούν μαζί με αυτοκίνητα. Αμφότεροι έμμεσα καλούνται να προσέχουν. Σημειώνεται ότι η εγκατάσταση της σήμανσης αυτής δεν αλλάζει τίποτα από όσα ισχύουν στο δρόμο, ούτε ως προς την κυκλοφορία, ούτε ως προς την στάθμευση, επομένως γίνεται ένα σημαντικό βήμα προώθησης του ποδηλάτου που δεν θα προκαλέσει αντιδράσεις, θα έχει πολύ μικρό κόστος ενώ συγχρόνως θα καταστήσει το δρόμο πιο ασφαλή.
– Να προωθηθεί περαιτέρω η δημιουργία δρόμων ήπιας κυκλοφορίας ειδικά σε πυκνοδομημένες περιοχές, σε τοπικές δηλαδή οδούς. Οι δρόμοι αυτοί αν ορίζονταν ως δρόμοι μέγιστης ταχύτητας 30 χλμ/ώρα και κατ’ επέκταση γίνονταν δρόμοι μεικτής χρήσης οχημάτων και ποδηλάτων, τίποτε δεν θα άλλαζε σε σχέση με τη σημερινή τους λειτουργία.
Επί της ουσίας, απαιτούνται ελάχιστες παρεμβάσεις στην πόλη για να αλλάξουν άρδην τα δεδομένα. Κυρίως απαιτείται βούληση και διαφήμιση της προσπάθειας για την αύξηση της χρήσης των ποδηλάτων.
ΥΓ: Το κατάστημα πώλησης και συντήρησης ποδηλάτων «Υιοί Μιλτ. Πολύζου» βρίσκεται στη συμβολή των οδών Δημητριάδος 77 και Κοραή, στον Βόλο και το τηλέφωνο επικοινωνίας είναι 2421025938.
Πηγές: 1)www.smu.gr
2) www.mbike.gr
