Ιδιαίτερα ανησυχητικά είναι τα δεδομένα που αφορούν τον καρκίνο του πνεύμονα, την πρώτη σε συχνότητα εμφάνισης μορφή καρκίνου στην Ελλάδα. Ανησυχητικές διαστάσεις λαμβάνει ο καρκίνος του πνεύματος σύμφωνα με τα στοιχεία της Πνευμονολογικής Κλινικής του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Λάρισας. Σε εβδομαδιαία βάση τουλάχιστον δέκα νέα περιστατικά από τη Θεσσαλία «χτυπούν» την πόρτα της Πνευμονολογικής Κλινικής, ενώ αίσθηση προκαλεί το γεγονός πως καταγράφονται πλέον και ζευγάρια τα οποία έχουν προσβληθεί από καρκίνο του πνεύμονα, είτε διότι είναι και οι δύο καπνιστές είτε διότι η σύζυγος είναι παθητική καπνίστρια. Τα περιστατικά από την Μαγνησία υπολογίζονται σε εκατό περίπου ετησίως.
Ρεπορτάζ: ΓΛΥΚΕΡΙΑ ΥΔΡΑΙΟΥ
Ανησυχητικό στοιχείο, εξάλλου, είναι ότι μειώνονται διαρκώς οι ηλικίες των ασθενών στους οποίους εκδηλώνεται η νόσος. Η αναλογία μεταξύ ανδρών και γυναικών είναι 60 – 40, αλλά όπως εκτιμάται, η ραγδαία αύξηση των γυναικών που καπνίζουν αρειμανίως, ανοίγει το παράθυρο του κινδύνου ενδεχόμενης μελλοντικής εμφάνισης της νόσου.
Αναλύοντας τα δεδομένα που καταγράφονται σε καθημερινή βάση, ο διευθυντής της Πνευμονολογικής Κλινικής και Καθηγητής Πνευμονολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Κωνσταντίνος Γουργουλιάνης, επισημαίνει στον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ ότι: «Αυτό που κάνει εντύπωση, είναι ότι βλέπουμε, και είναι αναμενόμενο, νέες ηλικίες. Τα προηγούμενα χρόνια οι άνθρωποι άρχιζαν το κάπνισμα όταν πήγαιναν στο στρατό, άρα το πρόβλημα εμφανίζονταν μετά από 20 χρόνια συνεχούς έκθεσης στο κάπνισμα. Σήμερα δεν αρχίζουν στα 20 το κάπνισμα αλλά στα 14 άρα, οπότε αν προσθέσουμε 20-25 χρόνια συνεχούς έκθεσης, λογικό είναι τώρα έχουμε καρκίνους του πνεύμονα σε μικρότερες ηλικίες».
Ο μέσος όρος εκδήλωσης της νόσου ήταν παλαιότερα η ηλικία των 60 ετών, ενώ σήμερα είναι η ηλικία των 50 ετών και κάτω, υπάρχουν ασθενείς και 45 ετών, γεγονός που συνεπάγεται μετατόπιση της ηλικίας. «Αυτό σημαίνει ότι θα ταλαιπωρηθούν οι οικογένειες αυτών των ανθρώπων, έχουν μικρά παιδιά, θα φύγουν γρηγορότερα από τη ζωή και η απώλεια είναι πολύ μεγαλύτερη» επισημαίνει ο κ. Γουργουλιάνης.
Το νέα περιστατικά που προστίθενται στα ήδη υπάρχοντα αυξάνονται ραγδαία, λόγω της αύξησης των καπνιστών, ανδρών και γυναικών, ενώ ιδιαίτερα ανησυχητικά είναι τα περιστατικά ζευγαριών που, όπως προαναφέρθηκε, εμφανίζουν καρκίνο του πνεύμονα. «Εχουμε περιπτώσεις ζευγαριών με καρκίνο του πνεύμονα, τα τελευταία χρόνια, στα οποία η σύζυγος δεν είναι καπνίστρια αλλά εκτίθεται στον κίνδυνο, διότι ο σύζυγος είναι καπνιστής» υπογραμμίζει ο καθηγητής Πνευμονολογίας.
Αντιμετώπιση της νόσου
Σύμφωνα με τα νεότερα επιστημονικά δεδομένα, οι ασθενείς γίνονται καλά αν διαγνωστεί έγκαιρα η νόσος, αλλά συνήθως διαγιγνώσκονται έγκαιρα το 20% των καρκίνων.
Αν διαγνωστεί έγκαιρα το πρόβλημα οι ασθενείς χειρουργούνται «και μπορούμε να μιλήσουμε και για ίαση ακόμη, αλλά η πλειονότητα των ασθενών έρχονται όταν θα κάνουν μια αιμόπτυση ή μετάσταση οπότε τα πράγματα είναι πάρα πολύ δύσκολα. Τον τελευταίο καιρό γίνονται κάποια βήματα, δηλαδή υπάρχουν θεραπείες, βρίσκουμε το γενετικό προφίλ του όγκου, δηλαδή πώς συμπεριφέρεται ο όγκος, πόσο επιθετικός είναι, ποια είναι τα γονίδια που τον κάνουν να είναι επιθετικός και γίνεται μια προσπάθεια να δώσεις φάρμακα που θα «μπλοκάρουν» αυτά τα γονίδια. Η αλήθεια είναι όμως ότι δεν έχουν γίνει πάρα πολύ μεγάλα βήματα» τονίζει ο ίδιος.
Υπάρχει μια κατεύθυνση στις στοχευμένες θεραπείες, που επικεντρώνονται στο συγκεκριμένο καρκίνο και τα συγκεκριμένα γονίδια αλλά «είναι νωρίς ακόμη για να πει κανένας ότι αυτά θα λύσουν το πρόβλημα του καρκίνου του πνεύμονα» σημειώνει ο κ. Γουργουλιάνης.
Τα ποσοστά ίασης είναι παντού τα ίδια γιατί οι θεραπείες και τα πρωτόκολλα που εφαρμόζονται σε όλο τον κόσμο είναι τα ίδια, επισημαίνει παράλληλα ο ίδιος, ενώ προσθέτει ότι περίπου το 30% ξεπερνάει την πενταετία και αν περάσει την πενταετία, μπορεί να ξεπεράσει και το πρόβλημα, εφόσον διαγνωστεί έγκαιρα.
Ανησυχητικά συμπτώματα
Το ζήτημα της έγκαιρης διάγνωσης των ανησυχητικών συμπτωμάτων είναι ιδιαίτερα σημαντικό, ενώ όπως σημειώνει ο διευθυντής της Πνευμονολογικής κλινικής «συνήθως οι άρρωστοι έρχονται γιατί έκαναν αιμόπτυση ή έχουν σημειωθεί μεταστάσεις στα κόκκαλα ή υπάρχει υγρό στους πνεύμονες, δύσπνοια ή όταν αλλάζουν τα χαρακτηριστικά του βήχα στους καπνιστές».
Σε ό,τι αφορά τον προληπτικό έλεγχο, εξάλλου, έχουν γίνει προσπάθειες για αξονικές τομογραφίες χαμηλής ακτινοβολίας, για την έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου. Το πρόβλημα όμως είναι ότι η αξονική τομογραφία εντοπίζει και άλλα ευρήματα ενός εκατοστού ή μερικών χιλιοστών, τα οποία μπορεί να μην είναι κακοήθειες, αλλά ο ασθενής ταλαιπωρείται, γιατί οδηγείται στο χειρουργείο, όπου διαπιστώνεται ότι δεν είναι κακοήθεις, αλλά καλοήθεις όγκοι. «Άρα αυτή η μέθοδος τείνει να καταργηθεί, να μην εφαρμόζεται, γιατί αυξάνει και αυτά που λέμε ψευδώς θετικά, δηλαδή βάζει υποψίες πολλές και οι άνθρωποι θορυβούνται χωρίς λόγο» σημειώνει ο κ. Γουργουλιάνης.
Στο μεταξύ, γίνονται προσπάθειες και ερευνητικές εργασίες για εντοπισμό του προβλήματος από τον εκπνεόμενο αέρα, αλλά οι έρευνες αυτές βρίσκονται ακόμη σε αρχικά στάδια.
«Από την στιγμή που δεν υπάρχει σαφής τρόπος πρόληψης, το μόνο ενδεδειγμένο μέτρο είναι η διακοπή του καπνίσματος» επισημαίνει ο ίδιος, ενώ καθιστά σαφές ότι «η θεραπεία έχει επιτυχία σε ασθενείς που έχουν κόψει το κάπνισμα, αλλά δυσχεραίνει την αντιμετώπιση, αν κάποιος συνεχίσει να καπνίζει».
Ενημερωτικές πρωτοβουλίες της επιστημονικής ομάδας της Πνευμονολογικής Κλινικής
Η επιστημονική ομάδα της Πνευμονολογικής Κλινικής, υπό την καθοδήγηση του κ. Γουργουλιάνη, πραγματοποιεί πολλά προγράμματα διακοπής καπνίσματος.
Οι δράσεις που πραγματοποιούνται, περιλαμβάνουν προγράμματα εκπαίδευσης στα σχολεία, προγράμματα ευαισθητοποίησης του κοινού με τη μέθοδο της σπιρομέτρησης, που «δεν έχει σχέση με τον καρκίνο, αλλά αυτός που καπνίζει, δεν παθαίνει μόνο καρκίνο, παθαίνει και χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια. Επομένως προσπαθούμε να ευαισθητοποιήσουμε τον κόσμο, με προγράμματα διαφώτισης του πληθυσμού, κυρίως για τα παιδιά και παράλληλα με προγράμματα έγκαιρης διάγνωσης αναπνευστικών νόσων» τονίζει ο επικεφαλής της Πνευμονολογικής Κλινικής.
Καταβάλλονται τεράστιες προσπάθειες προκειμένου να ενημερωθεί ο κόσμος για την μάστιγα που λέγεται καρκίνος του πνεύμονα και είναι παρήγορο το γεγονός ότι αρκετοί ευαισθητοποιούνται και διακόπτουν το κάπνισμα.
Τα ποσοστά, ωστόσο, των ασθενών είναι πολύ μεγάλα, ενώ όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Γουργουλιάνης, τα μισά περιστατικά της Πνευμονολογικής Κλινικής είναι ασθενείς με καρκίνο του πνεύμονα και τα υπόλοιπα πάσχοντες από χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια.
Η ανταπόκριση του κοινού στην προσπάθεια ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης είναι πολύ ενθαρρυντική, «οι άνθρωποι είναι εξαιρετικά δεκτικοί, κάθε φορά που ανακοινώνουμε κάποια δράση έρχεται ο κόσμος από οποιαδήποτε περιοχή, ενώ πολύ συχνά τηλεφωνούν στην κλινική και μας λένε να πάμε στην δική τους περιοχή» σημειώνει ο καθηγητής Πνευμονολογίας.
Η συμβουλή που απευθύνει, κλείνοντας, ο κ. Γουργουλιάνης είναι «διακοπή καπνίσματος, τίποτε άλλο», ενώ καθιστά σαφές ότι οι παθητικοί καπνιστές εκτίθενται σε πολύ μεγάλο κίνδυνο, όταν βρίσκονται κοντά σε καπνιστές.
