Στα 1917 και με αφορμή το Νόμο 602/1914 του Βενιζέλου «Περί συνεταιρισμών», στα Ανω Λεχώνια κάποιοι παραγωγοί που είχαν στο νου τους την πρόοδο και την οικονομική ανάπτυξη του χωριού και της ευρύτερης περιοχής, οργανώθηκαν και δημιούργησαν τον Συνεταιρισμό Πωλήσεως Οπωρών Λεχωνίων – Καραμπασίου (Σ.Π.Ο.Λ.Κ.).
Ντοκουμέντα: Αρχείο Νικ. Μαστρογιάννη
Κείμενο: Αρης Παπαδόπουλος
Ομως φαίνεται από το δημοσίευμα της αθηναϊκής εφημερίδας ΑΛΗΘΕΙΑ της 31-8-1908, πως προϋπήρχε η ιδέα:
«Εσχάτως ο θερμουργός δήμαρχός των κ. Ν. Παπαποστόλου, […] συνέλαβε το μεγαλουργόν σχέδιον να ιδρύση, βιομηχανίαν προς κατασκευήν ζαχαροπήκτων οπωρών με κέντρον τα Λεχώνια. Η ρηξηκέλευτος ιδέα ανεβλήθη όμως ένεκα των πάντοτε αναφαινομένων ατυχώς εις τας περιστάσεις ταύτας εμποδίων».
Με το ΦΕΚ30/Ε/1917, όπου υπάρχει το καταστατικό ίδρυσής του το 1915, επικυρώθηκε ο παραγωγικός συνεταιρισμός και ξεκίνησε τις εργασίες του. Η ακριβής ονομασία του ήταν: «Συνεταιρισμός Πωλήσεως Οπωρών Λεχωνίων Καραμπασίου Συν-Π-Ε» (Περιορισμένης Ευθύνης).
(Η πρώτη και η τελευταία σελίδα -από τις δώδεκα συνολικά- παρουσιάζουν ιστορικό ενδιαφέρον. Ειδικά η τελευταία όπου αναφέρονται τα ονόματα των συνεταιριστών παραγωγών από τον Αγιο Βλάση και τα Ανω και Κάτω Λεχώνια.)
Ηταν ένα πρότυπο για τον τόπο και όλη την Ελλάδα, αφού μέρος των γεωργικών προϊόντων που παρήγαγαν οι κτηματίες της περιοχής των Λεχωνίων (Ανω & Κάτω) και του Καραμπασιού (Αγίου Βλασίου), τα διακινούσε σε μεγάλο βαθμό ο συνεταιρισμός τους, με την επεξεργασία τους και στη συνέχεια το εμπόριο, εντός και εκτός Ελλάδος και κυρίως στην Αίγυπτο.
Στις εγκαταστάσεις του εργοστασίου που δημιουργήθηκε στα οικήματα Κοκοσλή στη ρεματιά Κουφάλας όπου ήταν ο μύλος, έγινε η μονάδα κομπόστας, ζαχαρόπηκτων (ζελέ – φρουί γλασέ), μαρμελάδας, γλυκών κουταλιού, χυμών, αλλά και τυποποίησης λαχανικών. Ακόμη επεξεργαζόταν και κονσερβοποιούσε ελιές.
Ολα αυτά τα έφτιαχναν οι ντόπιοι εργαζόμενοι, με την επίβλεψη βεβαίως των ειδικών που υπήρχαν.
Το εμπόριο γινόταν από τα Πλατανίδια (Σκάλα ή Μαγαζιά και Scala Likonia το μεσαίωνα) με ιδιόκτητο φορτηγό καράβι της εποχής, που τότε ναυπηγήθηκε, με το όνομα «Λεχώνια».
Τα προϊόντα πωλούνταν στο πρατήριο του Συνεταιρισμού στο Βόλο καθώς και σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Με το ίδιο καράβι έφταναν ως την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου που πωλούνταν από τους αντιπροσώπους, αλλά κι απ’ όλα τα εδωδιμοπωλεία.
Στα ΘΕΣΣΑΛΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ, Βόλος 20-3-1927, διαβάζουμε:
«Εν τω Πηλίω τω 1915 ιδρύθη ο συνεταιρισμός πωλήσεως οπωρών Λεχωνίων – Καραμπασίου, ο οποίος έχει να επιδείξη και την μεγαλυτέραν δράσιν. Ενεκα της ανωμάλου καταστάσεως αι εργασίαι του συνεταιρισμού, ήρχισαν κατά το 1919. Είναι συνεταιρισμός περιορισμένης ευθύνης (μέχρι του τετραπλασίου). Αριθμεί 130 συνεταίρους καλύπτοντας 1926 συνεταιρικάς μερίδας. Κατέχει ιδιόκτητον εργοστάσιον κονσερβοποιίας αξίας 3.000.000 δραχμών. Διά την ίδρυσιν του εργοστασίου αυτού, ήλθεν συνεπίκουρος και η Εθνική Τράπεζα δια παροχής δανείου 2.200.000 δραχ. Απασχολεί 60 εργάτας και εργάτιδας, η δε παραγωγή του υπερέβη τω 1925 τα 150.000 χιλιόγραμμα».
Αυτός λοιπόν ο πρώτος στο Πήλιο συνεταιρισμός για μια δεκαετία πήγαινε καλά.
Στα 1928 άρχισαν τα οικονομικά προβλήματα εξαιτίας της παγκόσμιας κρίσης. Στις 4 Νοεμβρίου 1928 μετά από απόφαση Γεν. Συνελεύσεως αποφασίστηκε η οριστική διάλυση του ΣΠΟΛΚ και ανατέθηκε σε ομάδα η εκκαθάρισή του. Ο Συνεταιρισμός βγήκε σε πλειστηριασμό και εκποιήθηκαν τα περιουσιακά του στοιχεία ως το 1931. Το καΐκι πουλήθηκε στον Αγριώτη Παντ. Αθανασιάδη που κουβαλούσε κυρίως φρούτα.
Σε άλλη τοπική εφημερίδα διαβάζουμε: «Με πολλήν λύπην ανηγγείλαμεν την οριστικήν διάλυσιν του Συνεταιρισμού Πωλήσεως Οπωρών Λεχωνίων-Καραμπασίου. Αποτέλεσεν ούτος κατά το παρελθόν υπόδειγμα συνεταιριστικής δράσεως και εθεωρείτο ως συγκεντρώνων τα στοιχεία μεγαλυτέρας προόδου. Και πράγματι διά της ιδρύσεως του εργοστασίου ζαχαροπήκτων, έτεινε να δικαιώση τας ευέλπιδας προδοκίας. Δυστυχώς, ενώ ανεμένετο ευρυτέρα του ανάπτυξις, ήρχισε να δύη διότι η πίεσις της πιστωτρίας Εθνικής Τραπέζης τον εκλόνισε. Ητο επόμενον […]
Εχει μείνει όμως στην ιστορία του Πηλίου και της Μαγνησίας, σαν μια καλή εμπειρία της συνεργασίας των αγροτών της εύφορης περιοχής μας. Επίσης έχουν μείνει στη μνήμη και η Μαρίκα Κοκοσλή ως η πρώτη γυναίκα που αναμίχθηκε στα κοινά και ήταν η ψυχή της οργάνωσής του, καθώς και ο δήμαρχος Νικολάκης Παπαποστόλου για την τότε πρωτοποριακή ιδέα του.
Τα ιδρυτικά μέλη
Δ. Ν. Αγραφιώτης, Δ. Καραγιαννόπουλος, Δ.Γ. Παπαδημητρίου ή Παπαδόπουλος, Ν. Ι. Καραγιάννης, Κ. Ι. Μουρογιάννης, Ν. Α. Χριστοδούλου, Δ. Τ. Τριανταφύλλου, Γ. Ν. Αρκούδης, Σ. Ρακτογιάννης, Δ. Ι. Τέρπος, Ν. Ι. Παπαδημητρίου, Γ. Χ. Λυχναράς, Δ. Ι. Πουλάκος, Ν. Ι. Κρομμύδας, Δ. Ι. Γανωτής, Δ. Ν. Ράπτης, Γ. Α. Κυριαζής, Γ. Α. Χαλκιάς, Χ. Καλομερόπουλος, Δ. Καρέλλος, Ι. Ισατσαράγκος, Ι. Ν. Χατζηβαγγέλης, Κ. Βαλαής, Γ. Γεωργατζής, Ζ. Γ. Μαντίδης, Δ. Βαρδάκης, Ζ. Μ. Λυχναράς, Ι. Ε. Κουκοσέλης, Δ. Κ. Κουφόπουλος, Α. Δ. Κυριαζής, Μ. Γ. Σαράφης, Ν. Γ. Παπαδημητρίου, Α. Ζάχος, Γ. Α. Κωστόπουλος, Κ. Α. Χαλκιάς, Β. Καρακατσάνης, Α. Παπαγεωργίου, Κ. Δ. Αλεξόπουλος, Ν. Δ. Αλεξόπουλος, Π. Ν. Χαντζής, Ν. Α. Κωστόπουλος, Σ. Κ. Κρομύδας, Σ. Γ. Ραφτόπουλος, Γ. Δ. Κυριαζής, Κ. Δ. Κρούπης, Ι. Ν. Κρομύδας, Παπαευστάθιος, Τσικρίκος, Α. Ψιάρης, Α. Γανωτής, Ι. Γ. Παπαγιαννόπουλος, Δ. Γ. Τσακνάκης, Κουτής Κουκοβίνος, Ι. Δ. Καψαλάς, Γ. Κ. Ραυτόπουλος, Δ. Κ. Σαμαράς, Γ. Δ. Σαμαράς, Βλάσιος Δ. Σαμαράς, Γ. Ν. Ράπτης, Γ. Καλλιφώνης, Ι. Σαμαράς, Δ. Ν. Τερλελής, Ι. Γ. Παπαδούκας, Κ. Ι. Καραγιαννόπουλος, Ν. Κοπτσιαλής, Γ. Δ. Βοτζαλάς, Ν. Ι. Βαρογιάννης, Δημ. Πρίαμος, Ι. Γ. Μαλουρογιάννης, Δ. Ν. Δημόπουλος, Σ. Δ. Αλπάκης, Γ. Κ. Μαστρογιαννόπουλος, Μ. Ι. Πούλακας, Α. Ι. Αλατάς, Αδελφοί Β. Σπύρου, Κ. Ζαχαροδημητρίου, Ν. Γ. Τσακνάκης, Διαννέλος Μακρής, Γ. Δ. Ζαχαρογιάννης, Μ. Κ. Ραπτογιάννης, Θ. Τσακνάκης, Κ. Ι. Αλπάκης, Ν. Παπαρδέλης, Α. Δ. Βελιώτης, Ν. Γ. Αρκουδογιάννης, Γ. Τουφεξής, Ιω. Ν. Κουτής, Ιω. Ζ. Κεφαλάς, Βλάσιος, Αποστολόπουλος, Α. Δ. Σουλιώτης, Γ. Κ. Ραπτογιάννης, Βλάσιος Κ. Κουτούπης και Ε. Παπά.
