Ενας στους τέσσερις στην Ελλάδα οδηγά δίκυκλο και σχεδόν ο μισός ελληνικός πληθυσμός από 15 έως 64 ετών μετακινείται με δίκυκλο. Η χρήση κράνους επιβάλλεται διά Νόμου από το 1992, στη χώρα όμως οι δικυκλιστές ούτε φορούν συστηματικά κράνος κατά την οδήγηση κι όσοι το φορούν σε αρκετά μεγάλο ποσοστό δεν το εφαρμόζουν σωστά. Οι νέοι εμφανίζονται να αποφεύγουν το κράνος για… μαγκιά, οι μεγαλύτεροι το ρίχνουν στη… μεταφυσική και στο «λάδι που έχει το καντήλι τους» και μόνο οι οργανωμένοι σε μοτοσικλετιστικές λέσχες δείχνουν να έχουν ενημέρωση και εκπαίδευση για τη χρησιμότητα του κράνους και τη σωστή εφαρμογή του.
Ρεπορτάζ: ΕΛΕΝΗ ΧΑΝΟΥ
Αποκαλυπτική για τη χρήση του κράνους και τους λόγους που αντί για το κεφάλι του αναβάτη εφαρμόζεται στον αγκώνα ή εναποτίθεται το τιμόνι του δικύκλου, είναι η έρευνα που εκπόνησε σε εθνικό επίπεδο, το Ελληνικό Ινστιτούτο Μοτοσικλέτας «Μοτοθέσις», που εδρεύει στο Βόλο. Ιδρυτικός φορέας της Μοθέσις είναι η Μοτοσικλετιστική Ομοσπονδία Ελλάδας.
Σύμφωνα με την έρευνα, στη χώρα μας υπάρχει πολύ μεγάλος αριθμός δίκυκλων μηχανοκίνητων οχημάτων, με το στόλο να ανέρχεται στα 2 εκατομμύρια σχεδόν. Αυτό σημαίνει ότι σε μια χώρα με πληθυσμό ηλικίας 15 έως 64 ετών να φθάνει τους 7,5 εκατ. κατοίκους, ο ένας στους τέσσερις οδηγεί δίκυκλο και οι μισοί μετακινούνται με δίκυκλο (αν προστεθούν οι επιβάτες).
Η έρευνα έγινε με τη μορφή ερωτηματολογίων από 1/11/2014 έως 31/3/2015. Σε αυτή συμμετείχαν μέλη από 27 λέσχες (το 36%) και νέοι ηλικίας 18 έως 25 ετών από 95 σχολικές μονάδες, συνολικά 407 άτομα. Από αυτούς το 90% ήταν μαθητές και το 10% φοιτητές, στην πλειονότητά τους (70% άνδρες). Από τους συμμετέχοντες στην έρευνα εφήβους το 46% είναι μοτοσικλετιστές εκ των οποίων το 84% άντρες. Πάνω από τους μισούς μοτοσικλετιστές οδηγούν μοτοσικλέτες μικρού και μεσαίου κυβισμού. Το 41% οδηγεί μηχανάκια 50 – 125 κυβικών και το 28% 125 έως 250 κυβικών.
Μάλιστα το 45% χρησιμοποιούν τις μοτοσικλέτες τους σε καθημερινή βάση και συχνά το 36%, δηλώνοντας ότι το δίκυκλο είναι βολικό, διασκεδαστικό, οικονομικό και για τους νέους μπορεί επιπλέον να λειτουργήσει… ως μέσο εντυπωσιασμού για το αντίθετο φύλλο.
Τι έδειξε η έρευνα; Το κράνος αποτελεί το μοναδικό μέσο προστασίας του μοτοσικλετιστή και η χρήση του επιβάλλεται διά νόμου από το 1992. Αυτό αποτελεί καθολική γνώση για τους δικυκλιστές. Ομως… «Απέχουμε από την ορθή χρήση του οχήματος και των μέσων προστασίας που απαιτεί», επισημαίνει ο Διευθυντής Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων του Ινστιτούτου Μοτοθέσις, Θωμάς Κακαδιάρης, ο οποίος σχολιάζει τα αποτελέσματα της έρευνας και την ανάπτυξη καλών πρακτικών. Σημειώνεται ότι την επιμέλεια της έρευνας έχει η PhD Ιωάννα Ζορμπά.
Περιστασιακή χρήση
Σύμφωνα με την έρευνα της Μοτοθέσις, παρατηρείται περιστασιακή και μη συστηματική -αν όχι μηδενική- χρήση του κράνους. Σημαντικό είναι το ποσοστό της χρήσης ακατάλληλου κράνους από αναβάτες ή μη σωστής εφαρμογής τους. Δεν λείπει βέβαια και το φαινόμενο του… κρεμάσματος του κράνους, αντί της εφαρμογής στο κεφάλι.
Η συνήθεια της χρήσης του κράνους φαίνεται να συνδέεται με την αντίληψη για τη χρησιμότητά του. Το 51% των νέων το θεωρεί χρήσιμο για να αποφύγει την επιβολή προστίμου σε πιθανό έλεγχο της τροχαίας, όμως μόλις το 17% αναγνωρίζει ότι προστατεύει από το θόρυβο, το 44% ότι προστατεύει από τις καιρικές συνθήκες και το 48% ότι προστατεύει από τα αιωρούμενα αντικείμενα, παράγοντες που συμβάλλουν στην ποιοτική οδήγηση. Αντίθετα, τα μέλη λεσχών αναγνωρίζουν σε ποσοστό 37% τη χρησιμότητα του κράνους για την προστασία από το θόρυβο, σε ποσοστό 81% για την προστασία από τις καιρικές συνθήκες και σε ποσοστό 93% για την προστασία από τα αιωρούμενα σωματίδια.
Το κράνος είναι χρήσιμο για τους νέους σε ποσοστό 79% για την προστασία από πτώσεις και σε ποσοστό 71% για την προστασία σε τροχαίο ατύχημα.
Χωρίς κράνος για… μαγκιά
Παρόλο όμως που σημαντικό ποσοστό των νέων αναγνωρίζει την προστασία που παρέχει σε πιθανή πτώση ή ατύχημα, δεν είναι αντίστοιχο το ποσοστό που το χρησιμοποιεί. Οι λόγοι; Για… μαγκιά, επειδή τους μειώνει το γόητρο του αναβάτη ή τους… ανακατεύει τα μαλλιά!
Μάλιστα το 19% θεωρεί βέβαιο ότι δεν χρειάζεται το κράνος και το 57% θεωρεί ότι είναι άβολο. Σε ποσοστό 67% πιστεύουν ότι θα το φορέσουν εγκαίρως όταν το χρειαστούν…
Η πρακτική της αυτοπροστασίας, ακυρώνεται όμως και από… μεταφυσικές προσεγγίσεις. Η αντίληψη ότι «τίποτα κακό δεν θα συμβεί» ή σε περίπτωση δυστυχήματος, η φράση που ακούγεται «τον ήθελε ο Θεός κοντά του» ή «ήρθε η ώρα του» θέτουν σε αμφισβήτηση πρακτικές αυτοπροστασίας.
Αναφέρεται δε στην έρευνα, ότι η επιβολή προστίμου από την Τροχαία για μη χρήση κράνους δεν έχει κανένα σωφρονιστικό αποτέλεσμα, αν δεν υπάρχει συνειδητοποιημένη εφαρμογή του από τους δικυκλιστές.
Δεν το φορούν σωστά
Ακόμη όμως κι όσοι φορούν κράνος, δεν το εφαρμόζουν πάντα σωστά. Βαριούνται, βιάζονται… είναι μερικοί από τους λόγους μη σωστής εφαρμογής του κράνους.
Υπάρχει όμως και έλλειψη εκπαίδευσης. Το 19% θεωρεί ότι δεν επηρεάζεται καθόλου η αποδοτικότητα του κράνους αν δεν εφαρμόζεται σωστά.
Σχεδόν 4 στους 5 αναγνωρίζουν με βεβαιότητα ή ενδεχομένως ότι η μη ορθή εφαρμογή του κράνους μπορεί να λειτουργεί ως ένδειξη υπεροχής και το 27% θεωρεί ότι η έλλειψη εκπαίδευσης έχει επηρεάσει στη μη ορθή εφαρμογή του κράνους.
Προτάσεις
Μέσα από την έρευνα προκύπτουν συγκεκριμένες προτάσεις. Αναγνωρίζεται ότι η ανάπτυξη μοτοσυκλετιστικής παιδείας αποτελεί τη βάση για τη συνολικότερη βελτίωση (ποσοτικά και ποιοτικά) της μοτοσυκλετιστικής πρακτικής. Ωστόσο, στο πλαίσιο μιας σταδιακής ανάπτυξης παιδείας αυτοπροστασίας και ποιοτικού μοτοσυκλετισμού, άμεσα προτείνεται προβολή μηνυμάτων (ενημερωτικά -εκπαιδευτικά – διαφημιστικά) με τις παρακάτω βασικές αρχές: απελευθέρωση του κράνους από τον παράγοντα του φόβου και απομυθοποίηση κακών πρακτικών.
Συγκεκριμένα προτείνεται μεταξύ άλλων η ανάπτυξη μοτοσικλετιστικής παιδείας, η αποδέσμευση ή υποβάθμιση του αρνητικού μηνύματος κατά το οποίο το κράνος είναι συσχετισμένο με το ατύχημα ή το πρόστιμο της τροχαίας, η διακωμώδηση κακών πρακτικών, η ανάδειξη των τεχνικών χαρακτηριστικών του κράνους. Προτείνεται επίσης μείωση και της φορολογίας για την απόκτηση κράνους, καθώς όπως διαπιστώθηκε σημαντικό ρόλο στην απόκτηση σωστού κράνους παίζει και ο οικονομικός παράγοντας.
