“Καθώς πλησιάζουν οι Πανελλαδικές Εξετάσεις είναι χρήσιμο καθένας να σταθμίσει τις γνώσεις του και την ετοιμότητά του γι΄αυτές, προκειμένου να οργανώσει ορθότερα τον εναπομείναντα χρόνο.
Πιστεύω πως θα βοηθήσει την προσπάθειά σας το να απαντήσετε ή απλώς να μελετήσετε κάποια διαγωνίσματα ή σημειώσεις που θα δημοσιεύουμε σ΄αυτήν τη σελίδα του φιλόξενου Ταχυδρόμου κάθε Κυριακή ως το πέρας των Εξετάσεων.
Αν θελήσετε να μελετήσετε περισσότερα διαγωνίσματα ή σημειώσεις μπορείτε να επισκεφτείτε τον ιστότοπό μας http://frontistirioidea.blogspot.gr/“
Βασίλης Χατζημάρκου
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΘΕΜΑΤΑ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ
ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Α. Γιατί κανένας δεν τιμωρεί αυτούς που αδικούν έχοντας το νου του σ’ αυτό και εξαιτίας αυτού, δηλαδή εξαιτίας του ότι κάποιος αδίκησε, εκτός αν κάποιος εκδικείται ασυλλόγιστα, όπως ακριβώς ένα θηρίο. και αυτός που επιχειρεί να τιμωρεί σύμφωνα με τη λογική δεν παίρνει εκδίκηση για το αδίκημα που έχει διαπραχθεί –γιατί αυτό που διαπράχθηκε δε θα μπορούσε βέβαια να το κάνει να μην έχει γίνει- αλλά για το μέλλον, δηλαδή για να μην αδικήσει ξανά ούτε αυτός ο ίδιος που αδίκησε ούτε κανένας άλλος, που είδε ότι αυτός τιμωρήθηκε. και αφού κάνει τέτοιες σκέψεις, πιστεύει ότι είναι δυνατό να διδαχτεί η αρετή. βέβαια τιμωρεί για να αποτραπεί επανάληψη της αδικίας. Αυτή λοιπόν τη γνώμη έχουν όλοι όσοι ακριβώς επιβάλλουν τιμωρίες και στην ιδιωτική και στη δημόσια ζωή. και τιμωρούν για εκδίκηση και για σωφρονισμό όποιους νομίζουν ότι αδικούν και οι άλλοι άνθρωποι και προπαντός οι Αθηναίοι, οι συμπολίτες σου. επομένως, σύμφωνα με αυτές τις σκέψεις και οι Αθηναίοι είναι από αυτούς που πιστεύουν ότι η αρετή μπορεί να αποκτηθεί και να διδαχτεί.
Β1. Στο τέλος της ενότητας ο Πρωταγόρας με έμφαση και αυταρέσκεια ολοκληρώνει το πρώτο σκέλος της αποδεικτικής του προσπάθειας στο οποίο αποδέχεται και αποδεικνύει τη θέση του Σωκράτη για την καθολικότητα της αρετής και ανασκεύαζει την άλλη, ότι η αρετή δεν είναι διδακτή. Ως σοφιστής νιώθει δικαιωμένος και ικανοποιημένος που αντιμετώπισε με πειστικό κατά τον ίδιο τρόπο, το συνομιλητή του αντικρούοντας τη θέση του. Η εντύπωσή του ότι κατόρθωσε να κάνει το Σωκράτη να ανατρέψει τα “πιστεύω” του ικανοποιεί τη ματαιοδοξία του και ενισχύει το κύρος του. Δηλωτική αυτής της συναισθηματικής του κατάστασης είναι η φράση του “ἀποδέδεικταί σοι ὦ Σώκρατες, ἱκανῶς ὡς γέ μοί φαίνεται”’.
Όμως το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγει θα μπορούσε να θεωρηθεί αυθαίρετο, αφού η ίδια η θέση που χρειάζεται απόδειξη χρησιμοποιείται και ως αποδεικτικό επιχείρημα. Σύμφωνα μ’ αυτό οι άνθρωποι με το να επιβάλλουν ποινές για παραδειγματισμό και σωφρονισμό πιστεύουν ότι η αρετή μπορεί να διδαχτεί. Η έλλογη τιμωρία αποδεικνύει κατά τον Πρωταγόρα ότι ο άνθρωπος που αδίκησε επιδέχεται κάποια βελτίωση. Επομένως η αρετή είναι διδακτή. Άλλωστε αν η αρετή δεν διδασκόταν, αυτό θα σήμαινε ότι κάποιος είναι καλός ή κακός εκ φύσεως. Τότε όμως θα ήταν αδύνατον να αλλάξει, άρα δε θα ήταν υπεύθυνος για την αδικία,ούτε θα μπορούσε να του επιβληθεί ποινή. Χρησιμοποιεί λοιπόν το σόφισμα τῆς λήψεως του ζητουμένου. Θεωρεί δηλαδή αποδεδειγμένο και δεδομένο ότι η τιμωρία με βάση τη λογική αποβλέπει στο σωφρονισμό και όχι στην εκδίκηση. Η έλλογη τιμωρία όμως που πιστοποιεί το διδακτό της αρετής που προτάσσει και ανήκει στη σφαίρα της δεοντολογίας και της θεωρίας και δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα εκείνης της εποχής, όπου η ποινή ήταν μέσο καταστολής και εκδίκησης.
Β2. Ο Πρωταγόρας υποστηρίζει ότι η ποινή έχει σωφρονιστικό και αποτρεπτικό χαρακτήρα. Ο στόχος της διττός και αφορά το μέλλον. Η έλλογη τιμωρία δηλαδή αποσκοπεί στο σωφρονισμό εκείνου που διέπραξε το αδίκημα, ώστε να μην διαπράξει ο ίδιος κάποια αδικία στο μέλλον και στον παραδειγματισμό και την αποθάρρυνση των συνανθρώπων του, ώστε να μην υποπέσουν και αυτοί στο μέλλον σε κάποιο αδίκημα. Ο σοφιστής λοιπόν απορρίπτει ως κίνητρα της ποινής την ανταπόδοση και την εκδίκηση, και παραμερίζει τον κατασταλτικό της χαρακτήρα. Αυτή η θεώρηση του Πρωταγόρα για τη λειτουργία της ποινής ως μέσο σωφρονισμού και παραδειγματισμού ήταν σαφώς πρωτοποριακή και επαναστατική σε μια εποχή όπου η ποινή απέβλεπε στην εκδίκηση και στην ανταπόδοση στο αδίκημα που κάποιος διέπραξε. Σκοπός της ποινής ήταν η τιμωρία, η ικανοποίηση του παθόντος ή των συγγενών του και η αποκατάσταση της ηθικής τάξης. Η στάση των ανθρώπων που αδικούνται είναι δικαιολογημένη, αν πάρουμε υπόψη μας τον πόνο των ανθρώπων και την αγανάκτησή τους. Άλλωστε κατά την αρχαιοελληνική αντίληψη ήταν μέγιστο παράπτωμα η ύβρις, αφού συνιστούσε ασέβεια κατά του θείου. Επομένως, η παραδειγματική τιμωρία όσων περιέπιπταν σε αδικήματα ήταν θεάρεστο έργο και λειτουργούσε ως μέσο αποκατάστασης της ηθικής τάξης.
Β3. Ο Σωκράτης προκειμένου να αποδείξει το μη διδακτό της αρετής χρησιμοποιεί επιχειρήματα που προέρχονται από την πολιτική πρακτική και την καθημερινή ζωή της άμεσης και συμμετοχικής δημοκρατίας της κλασικής Αθήνας, όπου η πολιτική αρετή απέβαινε καθημερινή εμπειρία και πράξη ζωής και γινόταν βίωμα κάθε Αθηναίου πολίτη.
Συγκεκριμένα στο απόσπασμα που μας δίνεται, ο Σωκράτης υποστηρίζει ότι στην Αθήνα αναγνωριζόταν σε όλους τους πολίτες η αρμοδιότητα να δίνουν συμβουλές για ζητήματα διοίκησης της πόλης και ζητήματα σχετικά με το κοινό συμφέρον. Η γνώμη οποιουδήποτε Αθηναίου είχε την αξία της, αφού όλοι διέθεταν σε μεγάλο βαθμό πολιτική ωριμότητα. Αυτό μάλιστα συνέβαινε χωρίς να έχουν διδαχτεί από κανέναν την τέχνη της πολιτικής αρετής. Επομένως αυτό το επιχείρημα αποδεικνύει ότι η πολιτική αρετή δεν είναι διδακτή.
Αντίθετα στο απόσπασμα του πρωτότυπου κειμένου ο Πρωταγόρας λαμβάνοντας ως δεδομένο ότι η έλλογη τιμωρία αποσκοπεί στο σωφρονισμό αυτού που αδίκησε και τον παραδειγματισμό των άλλων καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η αρετή είναι διδακτή. Αυτή την άποψη για το διδακτό της αρετής υποστηρίζει ο Πρωταγόρας ότι την έχουν όλοι όσοι χρησιμοποιούν τις ποινές με αποτρεπτικό και παιδαγωγικό στόχο. Και κυρίως οι Αθηναίοι. Στο σημείο αυτό παραλλάσει το επιχείρημα του Σωκράτη για το μη διδακτό της αρετής και το χρησιμοποιεί ως συμπληρωματικό στοιχείο που αποδεικνύει ότι η αρετή μπορεί να διδαχτεί. Με ειρωνικό μάλιστα τρόπο επαναλαμβάνει κάποια επαγγέλματα όπως και ο Σωκράτης λέγοντας ότι οι Αθηναίοι στην εκκλησία του δήμου δέχονται να ακούν και το χαλκιά και τον υποδηματοποιό να τους συμβουλεύουν για πολιτικά θέματα. Αφού λοιπόν οι Αθηναίοι δέχονται να συμμετέχουν όλοι οι πολίτες στη διοίκηση της πόλης και να εκφράζουν ελεύθερα τις απόψεις τους για τα κοινά περιλαμβάνονται σε εκείνους που δέχονται το διδακτό της αρετής.
Β4. εισαγωγή σελ.57 σχολικού βιβλίου
Τέλος, έχουμε τη μέθοδο … να οδηγήσει στην αλήθεια.
Β5. κτητῆς επίκτητος, κτηνώδης
παρεληλυθότος εισιτήριο, προσυλιτισμός
πραχθέν πραξικόπημα, σύμπραξη
διάνοιαν μετάνοια, παρανόηση
ἀποδέδεικται αυταπόδεικτος, ένδειξη
ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
1) Βρίσκω ότι αυτό μόνο θα μπορούσε να γίνει και αποτροπή των μελλοντικών κινδύνων και απαλλαγή από τα παρόντα δεινά, αν θελήσουμε να επαναφέρουμε εκείνη τη δημοκρατία, την οποία ο Σόλωνας από τη μια μεριά, που αναδείχθηκε ο πιο δημοκρατικός, θέσπισε, από την άλλη μεριά ο Κλεισθένης, που κατέλυσε τους τυράννους και επανέφερε τη δημοκρατία, πάλι από την αρχή επανίδρυσε. Από αυτή δεν θα μπορούσαμε να βρούμε ούτε πιο προσφιλή στο λαό ούτε περισσότερο συμφέρουσα στην πόλη. Μεγαλύτερη απόδειξη.εκείνοι λοιπόν επειδή πολιτεύονταν με εκείνο το πολίτευμα, αφού κατόρθωσαν πολλά και καλά και αφού απέκτησαν καλή φήμη μεταξύ όλων των ανθρώπων, πήραν την ηγεμονία από τους Έλληνες με τη θέλησή τους, ενώ αυτοί επειδή επιθύμησαν την τωρινή δημοκρατία, αφού μισήθηκαν από πολλούς και αφού έπαθαν πολλά και φοβερά, λίγο έλειψε να περιπέσουν στις έσχατες συμφορές. Και πραγματικά πώς πρέπει να επαινούμε ή να αγαπάμε αυτό το πολίτευμα, που στο παρελθόν έγινε αιτία τόσων κακών, τώρα όμως κάθε έτος πηγαίνει προς το χειρότερο;
2α) ἀπαλλαγήν: κατηγορούμενο μέσω της μετοχής ἄν γενομένην στο ταύτην
τῆ πόλει: αντικείμενο της μετοχής «συμφέρουσαν»
ἑκόντων: επιρρηματικό κατηγορούμενο του τρόπου που προσδιορίζει τον όρο τῶν Ἑλλήνων και εξαρτάται από το ρήμα ἔλαβον
δεινά: σύστοιχο αντικείμενο της μετοχής παθόντες
τοῦ μή περιπεσεῖν: έναρθρο απαρέμφατο σε πτώση γενική, σε θέση επιρρηματικού προσδιορισμού του σκοπού που προσδιορίζει το ρήμα ἀπέλιπον
β) Ο υποθετικός λόγος έχει την εξής μορφή: ἤν ἐθελήσωμεν ἐκείνην τὴν δημοκρατίαν ἀναλαβεῖν, ως υπόθεση και με απόδοση τη δυνητική μετοχή “ἂν γενομένην” σχηματίζεται εξαρτημένος υποθετικός λόγος που δηλώνει το προσδοκώμενο, καθώς η δυνητική μετοχή “ἂν γενομένην” ισοδυναμεί με δυνητική ευκτική (ὃτι ἂν γένοιτο) και δηλώνει πιθανό αποτέλεσμα.
γ)εὐδοκιμήσαντες : χρονική μετοχή, επιρρηματική μετοχή που ως επιρρηματικός προσδιορισμός προσδιορίζει την ενέργεια του ρήματος “ἒλαβον” και σε σχέση με αυτό δείχνει το προτερόχρονο. Είναι συνημμένη στο υποκείμενο του ρήματος “ἒλαβον” (οἱ μέν). Αναλύεται σε χρονική πρόταση κρίσεως : “ἐπεί ηὐδοκίμησαν”.
3)-ἀνάλαβε
-καθίσταμεν
-ἒφευρε
-διάπραξαι
-περιπεσεῖσθε
-ἐκβαλοῦσι
-ἃς
-πλέονα κ΄ πλέω
-τεκμηρίῳ
-ἑκάστας
ΒΑΣΙΛΗΣ ΧΑΤΖΗΜΑΡΚΟΥ
