Σημαντική πρωτοβουλία της αρχαιολογικής υπηρεσίας αποτελεί η διαδικασία ανάδειξης του συνόλου των πολιτιστικών θησαυρών της περιοχής, στο πλαίσιο του υπό εξέλιξη προγράμματος συστηματικής οριοθέτησης και κήρυξης των γνωστών στους μελετητές, αλλά άγνωστων στο ευρύ κοινό, αρχαιολογικών χώρων. Το εν λόγω πρόγραμμα που ήδη εφαρμόζει η ΙΓ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων, βρίσκεται στο ετήσιο πρόγραμμα δράσης της Υπηρεσίας ως έργο πρώτης προτεραιότητας, εντάσσεται δε, στο πλαίσιο του νέου αρχαιολογικού νόμου 3028/2002, που προβλέπει πρόγραμμα κήρυξης και οριοθέτησης όλων των αρχαιολογικών χώρων, αλλά και επανοριοθέτησης των ήδη γνωστών. Στις προτεραιότητες της ΙΓ ΕΠΚΑ βρίσκονται οι χώροι οι οποίοι σχετίζονται άμεσα με προγραμματιζόμενα δημόσια και ιδιωτικά έργα “ώστε να γίνουν αφενός γνωστοί στις δημόσιες υπηρεσίες, τους φορείς και τους πολίτες, να προστατευθούν καλύτερα αλλά και όσοι προγραμματίζουν έργα να λάβουν υπόψη τους την παρουσία αυτών των αρχαιολογικών χώρων, προς αποφυγή ενδεχόμενης ταλαιπωρίας” εξηγεί η προϊσταμένη της παραπάνω Εφορείας, Αργυρούλα Δουλγέρη-Ιντζεσίλογλου, για να προσθέσει “πιστεύουμε, ότι αυτό το πρόγραμμα θα έχει όφελος τόσο για την πολιτιστική μας κληρονομιά όσο και για το κοινωνικό σύνολο”.
Στο πεδίο αυτό εντάσσεται, μεταξύ άλλων, ο οδικός άξονας που συνδέει τον Βόλο με τον κόμβο του Βελεστίνου, την εθνική οδό και κατ επέκταση με την Λάρισα, κατά μήκος και εκατέρωθεν του οποίου, υπάρχουν σημαντικοί αρχαιολογικοί οικισμοί. “Ο οδικός αυτός άξονας είναι διαχρονικός, αναφέρει η προϊσταμένη της ΙΓ ΕΠΚΑ και η χρήση του ανάγεται ήδη στην Προϊστορική Εποχή καθώς συνέδεε το εσωτερικό της Θεσσαλίας με τον μυχό του Παγασητικού Κόλπου, όπου υπάρχει το διαχρονικό λιμάνι της περιοχής, που χρονολογείται από τα Μυκηναϊκά χρόνια και την εποχή της Ιωλκού. Πρόκειται, συνεχίζει η κ. Ιντζεσίλογλου, για έναν διαχρονικό οδικό άξονα, κατά μήκος και εκατέρωθεν του οποίου, έχουν δημιουργηθεί σημαντικοί αρχαίοι οικισμοί από την Προϊστορική Εποχή έως σήμερα”. Πολλοί από τους αρχαιολογικούς χώρους που βρίσκονται κατά μήκος του συγκεκριμένου οδικού άξονα είναι γνωστοί από τον προηγούμενο αιώνα, άλλοι εντοπίστηκαν προ ολίγων ετών και άλλοι έρχονται στο φως στην πορεία του χρόνου, με αφορμή την εκτέλεση έργων. Στους χώρους που εντοπίστηκαν πρόσφατα εντάσσεται ο λόφος Κούκος, όπου σήμερα αναπτύσσεται το Διαδημοτικό Κοιμητήριο. “Στην κορυφή αυτού του λόφου, αναφέρει η κ. Ιντζεσίλογλου, εντοπίστηκε προ δεκαετίας ένας πολύ σημαντικός προϊστορικός οικισμός, της Εποχής του Χαλκού. Για τον λόγο αυτό, καταλήγει, ο χώρος έχει ήδη οριοθετηθεί και αναμένεται η απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού”.
Ανάδειξη αρχαιολογικών θησαυρών
Στις προτάσεις που θα υποβάλει προσεχώς προς έγκριση στο Υπουργείο Πολιτισμού η αρχαιολογική υπηρεσία, συγκαταλέγεται ένας ακόμη σημαντικός χώρος, ο λόφος Σπαρτιάς-Λατομείο, που βρίσκεται στην διασταύρωση μεταξύ της οδού Βόλου-Βελεστίνου και της οδού προς Σέσκλο. “Ο λόφος είναι γνωστός, στους μελετητές ως αρχαιολογικός χώρος ήδη από το 1911 μέσω δημοσιευμάτων του τότε Εφόρου Απόστολου Αρβανιτόπουλου, θα πει η κ. Ιντζεσίλογλου. Ο αείμνηστος Αρβανιτόπουλος, συνεχίζει η Προϊσταμένη της ΙΓ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων, αναφέρει ότι έχουμε διαχρονική κατοίκηση ήδη από την Προϊστορική Εποχή”. Τεκμήρια του παρελθόντος είναι το “ιερό, πιθανότατα ναός Αρχαϊκής και Κλασικής εποχής, τα ευρήματα της Βυζαντινής περιόδου, αλλά και της Τουρκοκρατίας που έχουν έρθει στο φως, ενώ πρόσφατα, κατά διάρκεια ανασκαφών που διενήργησε η ΙΓ Εφορεία, στο πλαίσιο των έργων για το φυσικό αέριο, συνεχίζει η κ. Ιντζεσίλογλου, εντοπίστηκε ιερό Αρχαϊκών Χρόνων με βωμό και δεκάδες σημαντικά αφιερώματα. Τα ευρήματα αυτά είναι τμήματα μαρμάρινων αγαλμάτων αρχαϊκής εποχής, πήλινα ειδώλια, πήλινα αγγεία, πολύ σημαντικά χάλκινα αντικείμενα και σιδερένια όπλα. Δεν έχουμε ταυτίσει ακόμη την θεότητα στην οποία ήταν αφιερωμένο αυτό το ιερό, αλλά βρισκόμαστε σε φάση μελέτης του υλικού που θα βοηθήσει αποφασιστικά τις έρευνές μας” υπογραμμίζει. Το πλήθος των δημοσιευμάτων αλλά και των ερευνών που έχουν γίνει στον συγκεκριμένο λόφο, με πρόσφατη την έρευνα του διδάσκοντος στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Γιάννη Πίκουλα, “αποδεικνύουν την σημασία αυτού του χώρου, που μέχρι τώρα δεν είχε οριοθετηθεί και δεν είχε κηρυχθεί και για αυτό το λόγο ετοιμάζουμε τον φάκελο που πιστεύουμε ότι σε λίγες μέρες θα είναι έτοιμος για να υποβληθεί στο Υπουργείο Πολιτισμού” επισημαίνει η κ. Ιντζεσίλογλου.
Δίπλα στον προαναφερθέντα λόφο εντοπίστηκε πριν από λίγους μήνες ένας ακόμη λόφος με κατοίκηση από την Προϊστορική Εποχή, ενώ σε μικρή απόσταση βρίσκεται ο πολύ σημαντικός αρχαίος τύμβος, ο τελευταίος ορατός που έχει απομείνει, ο οποίος ανάγεται στην Κλασική Εποχή και είναι γνωστός με το όνομα Πιλάφ-Τεπέ. Σε αυτό τον τύμβο έγιναν ανασκαφές το 1899 από Αγγλική αρχαιολογική αποστολή, χωρίς, ωστόσο, να ολοκληρωθούν. Οι έρευνες εκείνης της περιόδου “αποκάλυψαν τάφο με σημαντικά κτερίσματα, και ευρήματα που μαρτυρούν την σημασία του συγκεκριμένου μνημείου, το οποίο οφείλουμε να διαφυλάξουμε. Είναι κι αυτός ένας “γνωστός-άγνωστος” χώρος, ένα αρχαίο μνημείο, που πρόκειται σύντομα να οριοθετηθεί και να κηρυχθεί”, θα πει η επικεφαλής της ΙΓ Εφορείας. Απέναντι από τον τύμβο υπάρχει ένας ακόμη πολύ σημαντικός λόφος ανώνυμος, γνωστός, στους αρχαιολόγους με τον αριθμό 167 , που επίσης δεν έχει ακόμη ερευνηθεί. Πρόκειται για Προϊστορική θέση, που επισημάνθηκε από τον πρωτοπόρο αρχαιολόγο Χρήστο Τσούντα, ενώ στην ίδια θέση υπάρχει επίσης οικισμός Ιστορικών Χρόνων, από τον οποίο έχουν περισυλλεγεί πολλά ευρήματα.
Κατά μήκος του συγκεκριμένου οδικού άξονα, πλησιάζοντας στο Βελεστίνο, εντοπίζονται πολλές ακόμη αξιόλογες αρχαιολογικές θέσεις, που είναι Προϊστορικοί, κυρίως, οικισμοί, όπως η Μαγούλα Γκιούλμπερη, η προϊστορική Μαγούλα Στήθωμα ή Ταμπούρι, η Μαγούλα Βισβίκη όπου είχαν γίνει ανασκαφές την περίοδο της κατοχής από Γερμανούς Αρχαιολόγους και πολλοί ακόμη, για τους οποίους υπάρχουν σε εξέλιξη προγράμματα έρευνας και μελέτης . Τα προαναφερθέντα είναι ενδεικτικά της διαχρονικότητας του οδικού άξονα και της σημασίας του, ενώ όπως τονίζει η κ. Ιντζεσίλογλου “ετοιμάζονται οι φάκελοι για την οριοθέτηση και την κήρυξη όλων των αρχαιολογικών χώρων της περιοχής, γεγονός που θα συμβάλει αποφασιστικά στην γνώση και ενημέρωση των φορέων αλλά και του ευρύτερου κοινού για την ύπαρξη αυτών των αρχαιολογικών χώρων και στην προστασία τους, ενώ παράλληλα, θα λαμβάνονται υπόψη στον μελλοντικό σχεδιασμό δημόσιων και ιδιωτικών έργων”.
