350.000 έγγραφα του προηγούμενου αιώνα έχουν ψηφιοποιηθεί και είναι προσβάσιμα σε ερευνητές
Σπάνιο αρχειακό υλικό, δημόσια έγγραφα αλλά και τεκμήρια που προέρχονται από ιδιωτικές συλλογές, συνθέτουν τον πλούτο που κοσμεί τις συλλογές των Γενικών Αρχείων του Κράτους που εδρεύουν στη Μαγνησία και αποτελούν κιβωτό της νεώτερης ιστορικής μνήμης. Αρχεία που χρονολογούνται, κατά μέσο όρο, από το 1800 και εντεύθεν, αποκαλύπτουν αθέατες πτυχές της τοπικής ιστορίας και στιγμιότυπα της καθημερινής ζωής, πολλές δεκαετίες πριν και ειδικότερα στις αρχές του προηγούμενου αιώνα. Εγγραφα με το όνομα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, τις υπογραφές του Βάρναλη, του Σικελιανού, του γιατρού Καραμάνη και πολλών ακόμη, συνθέτουν ένα σπάνιο αρχειακό πλούτο, που εμπλουτίζει τη γνώση των μαθητών, των φοιτητών, των ερευνητών αλλά και των φίλων της ιστορίας.
Ρεπορτάζ: ΓΛΥΚΕΡΙΑ ΥΔΡΑΙΟΥ
Εγγραφα που «αφηγούνται» στιγμές και γεγονότα του 19ου αιώνα και των αρχών του 20ου, συνθέτουν τα δημόσια και ιδιωτικά αρχεία που έχουν περιέλθει στα ΓΑΚ Μαγνησίας. Αρχεία εκπαιδευτικά τα οποία προέρχονται από σχολεία που δεν υφίστανται πλέον, τα αρχεία του Νοσοκομείου, διοικητικά, συμβολαιογραφικά και δικαστικά έγγραφα, υλικό που προέρχεται από σωματεία, ιδιώτες και επιχειρήσεις, αποτελούν την σημαντική πνευματική παρακαταθήκη που διαφυλάττεται προς όφελος των μεταγενέστερων.
«Σπάνια έγγραφα υπάρχουν σε όλες τις κατηγορίες. Το κάθε αρχείο είναι μοναδικό και προσελκύει τον κάθε ερευνητή, ανάλογα με τα ενδιαφέροντά του» αναφέρει η Αννίτα Πρασσά, διευθύντρια των ΓΑΚ-Μαγνησίας.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει το αρχειακό υλικό που προέρχεται από ιστορικά σχολεία της περιοχής μας, όπως το Παρθεναγωγείο Αργαλαστής, η Εμπορική Σχολή Βόλου, το Ελληνικό Σχολείο Μουρεσίου, το Ελληνικό Σχολείο Σκοπέλου, η Αχιλλοπούλειος Εμπορική Σχολή Τσαγκαράδας, το Παρθεναγωγείο Τσαγκαράδας «Κωνσταντίνα Αχιλλά», το «Ρήγειο» Παρθεναγωγείο Τσαγκαράδας, το Ιδιωτικό Εκπαιδευτήριο του Τρύφωνος Κοντογεωργίου, το Πανθεσσαλικό Λύκειο Βόλου, το «Λύκειον Βόλου» των Αποστόλου και Τάτσιου, το Ιδιωτικό Εκπαιδευτήριο Νικολαΐδη και πολλά ακόμη, τα οποία ανήκουν πλέον στο παρελθόν.
Τα ΓΑΚ της περιοχής μας διαθέτουν 148 εκπαιδευτικά αρχεία, τα οποία προέρχονται στη συντριπτική τους πλειοψηφία από σχολεία που λειτούργησαν το πρώτο μισό του 20ου αιώνα.
Στην κατηγορία του σπάνιου αρχειακού υλικού καταγράφονται, εξάλλου, τα έγγραφα που προέρχονται από παλιές επιχειρήσεις της περιοχής μας, που διέγραψαν σημαντική πορεία, όπως το εργοστάσιο Γκλαβάνη, το λιθογραφείο του εργοστασίου Ματσάγγου, το κλωστοϋφαντουργείο Παπαγεωργίου, τη βιομηχανία ζυμαρικών Σκαρίμβα-Ντεβέτα, τη μεταλλουργία Παπαρρήγα και δεκάδες ακόμη, που δεν υφίστανται πλέον.
Κοντά στους ερευνητές
Τα Γενικά Αρχεία του Κράτους Μαγνησίας στεγάζονται σε ιδιόκτητο οίκημα που βρίσκεται στη συμβολή των οδών Μαγνήτων 114 και Σπυρίδη και το οποίο δωρίθηκε ειδικά γι’ αυτό το σκοπό από την Ελπίδα Πιτσιώρη-Μαντζώρου, στη μνήμη της κόρης της, αρχαιολόγου Ντίτας Μαντζώρου.
Ο παραπάνω χώρος, συγκεντρώνει μεγάλη επισκεψιμότητα από φιλίστορες και ερευνητές κάθε ηλικίας. Σύμφωνα με τα επίσημα στατιστικά στοιχεία του 2014, 143 ερευνητές, 450 μαθητές και 30 εκπαιδευτικοί επισκέφτηκαν τα ΓΑΚ Μαγνησίας είτε για να εμπλουτίσουν την επιστημονική και εν γένει ερευνητική τους γνώση, είτε για να συμμετάσχουν σε εκπαιδευτικά προγράμματα. «Εχουμε πολλούς ηλεκτρονικούς χρήστες οι οποίο βλέπουν ηλεκτρονικά τα ψηφιοποιημένα αρχεία μέσω του «@ρχειομνήμονα», αλλά υπάρχουν και πολλοί ερευνητές που έρχονται επί τόπου στο αναγνωστήριο» όπως υπογραμμίζει η κ. Πρασσά.
Παράλληλα, υπάρχει μεγάλο διαδικτυακό ενδιαφέρον λόγω του ψηφιοποιημένου αρχειακού υλικού, το οποίο έχει αναρτηθεί στο διαδίκτυο.
Τα ΓΑΚ Μαγνησίας έχουν ψηφιοποιήσει μέχρι στιγμής 350.000 σελίδες, μεταξύ των οποίων κατέχουν εξέχουσα θέση τα παραπάνω τεκμήρια, τα οποία αποτελούν σημαντική πολιτιστική κληρονομιά και πνευματική παρακαταθήκη για τους μεταγενέστερους. Τα αρχεία που ψηφιοποιήθηκαν μέσω του λογισμικού προγράμματος «@ρχειομνήμων» από τα ΓΑΚ Μαγνησίας, είναι προσβάσιμα στο ευρύ κοινό και τους φίλους του πολιτισμού γενικότερα, αναδεικνύοντας, παράλληλα, άγνωστες πτυχές της τοπικής ιστορίας.
Τη δεδομένη χρονική στιγμή βρίσκεται σε φάση ψηφιοποίησης το αρχείο του εξαγωγικού οίκου Παπαθανασίου από την Αγριά, ενώ παράλληλα έχουν δημιουργηθεί τέσσερα ιστορικά ντοκιμαντέρ για το Σανατόριο Καραμάνη, το εργοστάσιο Σκαρίμβα, την ποτοποιία Ψιώτα και τον εξαγωγικό οίκο Παπαθανασίου, που είναι αναρτημένα στο youtube και μπορεί να τα δει ελεύθερα ο κάθε αναγνώστης.
Εγραψαν ιστορία
Ιδιαίτερα σημαντικά είναι, εξάλλου, τα ιδιωτικά αρχεία που έχουν περιέλθει στα Γενικά Αρχεία του Κράτους, όπως τα αρχεία της Παιδόπολης, του Ασύλου Παιδιού Αγριάς, του Σανατορίου Καραμάνη, των Φιλοτέχνων Βόλου, της Φιλελεήμονος Αδελφότητος Βόλου, δηλαδή του Αδελφάτου που ίδρυσε το Νοσοκομείο του Βόλου, του Συλλόγου Καπνεμπόρων Θεσσαλίας και Φθιώτιδας, της Ελληνικής Μέριμνας και πολλά ακόμη.
Η πρόσκτηση του αρχείου της Παιδόπολης έγινε πέρυσι και ήδη έχει ταξινομηθεί το υλικό και είναι έτοιμο για έρευνα, όπως και τα υπόλοιπα.
«Επίσης εξυπηρετούμε πολύ κόσμο για συμβολαιογραφικά αρχεία, για δικαστικά αρχεία, ενώ τελευταία οι διευθύνσεις πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης μας ζητούν να κάνουμε έλεγχο γνησιότητας παλιών τίτλων σπουδών, επειδή έχουμε τα αρχεία των σχολείων οπότε προβαίνουμε και σε αυτή την ενέργεια» σημειώνει η διευθύντρια των ΓΑΚ Μαγνησίας.
Σημαντική είναι εξάλλου, η βιβλιοθήκη-αναγνωστήριο που εμπλουτίζεται από 6.000 και πλέον έντυπα, που προέρχονται από δωρεές ιδιωτικών και δημόσιων φορέων. Το περιεχόμενό τους είναι ποικίλο: ιστορικό, νομικό, εκπαιδευτικό, φιλοσοφικό, λογοτεχνικό, ιατρικό, σχολικά εγχειρίδια κλπ.
Η ιστορία φορέων, συλλόγων, αλλά και γνωστών οικογενειών του Βόλου και της ευρύτερης περιοχής, ζωντανεύει μέσα από χειρόγραφα, εικόνες και έγγραφα που «αφηγούνται» την καθημερινή πραγματικότητα μιας άλλης εποχής και εμπλουτίζουν τη γνώση των νεότερων γενεών, με πολύ σημαντικές πληροφορίες.
Σημαντικές πληροφορίες για τον Παπαδιαμάντη
Το όνομα του κορυφαίου Σκιαθίτη διηγηματογράφου Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη είναι εγγεγραμμένο στο μαθητολόγιο και τα πιστοποιητικά σπουδής του Ελληνικού Σχολείου Σκοπέλου, κατά το σχολικό έτος 1865-1866, γεγονός που αποδεικνύει ότι φοίτησε στη Γ’ τάξη του συγκεκριμένου σχολείου. Ο κορυφαίος των γραμμάτων αναφέρεται ως «Αλέξανδρος Αδαμαντίου ιερέως» ενώ όπως αναφέρουν οι μελετητές, είναι μεταγενέστερο το όνομα Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης.
Το αρχειακό υλικό που έχει αναδειχθεί, ψηφιοποιηθεί και είναι πλέον διαθέσιμο στους απανταχού ερευνητές, περιλαμβάνει την εγγραφή του Παπαδιαμάντη στο συγκεκριμένο σχολείο σε ηλικία 15 ετών, την βαθμολογία και την διαγωγή του, που χαρακτηρίζεται ως «καλλίστη».
Από το 1825 (κατά τη διάρκεια της Επανάστασης) λειτουργούσε «Ελληνικό» σχολείο (σχολείο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης), που ευτύχησε να έχει πολύ αξιόλογους σχολάρχες, χάρη στους οποίους απέκτησε φήμη και προσέλκυσε μαθητές και από άλλες περιοχές. Μεταξύ των μαθητών του 19ου αιώνα αξίζει να μνημονευθούν ο Κωνσταντίνος Αποστολίδης Κουμιώτης (1810-1888), πατέρας του ποιητή Παύλου Νιρβάνα, άτομο εξαιρετικά φιλόκαλο και φιλόμουσο, η Σκυριανή Φροσύνη Μάρου, η γνωστή μετέπειτα ποιήτρια Ευφροσύνη Σαμαρτζίδου (1810-1877), ο Σκοπελίτης λόγιος Ιωάννης Δρακιώτης (γεν. 1822) και άλλοι.